Bütçedeki bozulma artarak devam ediyor. Merkezi Yönetim Bütçesi, Şubat ayında 7 milyar 393 milyon lira açık verdi. Geçen yıl 1 milyar lira bütçe fazlası verilmişti. 2 aylık bütçe açığı ise 10 milyar 359 milyon lira ile yıllık açık hedefinin yüzde 99'unu aştı.
Küresel kriz ve yerel seçimin etkisiyle bütçe dengelerindeki bozulma en kötümser tahminleri bile aştı.
Bütçe açığının en önemli nedeni, yerel seçimler nedeniyle artan giderlere rağmen vergi gelirlerinin kriz nedeniyle büyük oranda düşmesi.
Maliye Bakanlığı, Şubat ayı bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı.
Buna göre, Şubat ayında bütçe giderleri 25 milyar 808 milyon lira, bütçe gelirleri ise 18 milyar 415 milyon lira olarak belirlendi. Ocak-Şubat döneminde ise bütçeden 44 milyar 604 milyon lira harcama yapıldı, bütçe gelirleri 34 milyar 245 milyon lira oldu.
Şubat ayında bütçe 2 milyar 466 milyon lira, Ocak-Şubat döneminde ise 3 milyar 282 milyon lira faiz dışı fazla verdi.
Merkezi Yönetim Bütçesi, yılın 2 ayında 10 milyar 359 milyon lira açık verdi. Küresel ekonomik krizin Türkiye'yi de etkilemesinin ardından vergi gelirlerinde yüzde 5,8'lik azalma meydana geldi.
Buna göre, Şubat ayında bütçeden 25 milyar 808 milyon lira harcama yapıldı, 18 milyar 415 milyon lira da bütçe geliri elde edildi. Bu şekilde geçen yılın Şubat ayında 1 milyar 21 milyon lira fazla veren bütçe, bu yıl aynı ayı 7 milyar 393 milyon liralık açıkla kapattı.
Şubat'taki bütçe açığında faiz ödemelerindeki artış da etkili oldu. 2008 yılının Şubat ayında 4 milyar 714 milyon lira olan faiz gideri, bu yıl aynı ayda 9 milyar 859 milyon liraya ulaştı. Söz konusu rakam, Şubat'taki bütçe giderlerinin yüzde 38'ini oluşturdu.
Şubat ayındaki faiz dışı fazla rakamı da 2 milyar 466 milyon lira olarak belirlendi.
2 aylık sonuçlar
Ocak-Şubat döneminde de bütçe harcamaları 44 milyar 604 milyon lira, bütçe gelirleri 34 milyar 245 milyon lira olarak gerçekleşti. Böylece geçen yılın ilk 2 ayında 496 milyon lira fazla veren Merkezi Yönetim Bütçesi, bu yılın aynı dönemini 10 milyar 359 milyon lira açıkla geride bıraktı. 2009 yılı bütçesinde yıllık 10 milyar 398 milyon liralık açık öngörülmüştü.
Bu dönemdeki faiz dışı fazla ise 3 milyar 282 milyon lira oldu. Verilere göre, bu yılın Ocak-Şubat aylarında faiz giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 51,6 oranında arttı. Geçen yıl 8 milyar 998 milyon lira olan 2 aylık faiz ödemesi, bu yıl 13 milyar 642 milyon lirayı buldu.
Ocak-Şubat döneminde, 2009 bütçesindeki ödeneklerin yüzde 17,2'si kullanıldı. Bu dönemde personel giderleri, geçen yıla göre yüzde 15,9 artışla 10 milyar 76 milyon liraya çıktı.
Bütçe harcamalarının 1 milyar 233 milyon lirasını sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, 2 milyar 577 milyon lirasını mal ve hizmet alımları, 15 milyar 944 milyon lirasını cari transferler, 323 milyon lirasını sermaye giderleri, 152 milyon lirasını sermaye transferleri, 659 milyon lirasını da borç verme kalemi meydana getirdi.
2 aylık dönemde bütçeden 1 milyar 116 milyon lira sağlık gideri yapıldı, yeşil kartlıların tedavi ve ilaç harcamaları için de 805 milyon lira çıktı. Aynı şekilde 1 milyar 879 milyon liralık tarımsal destekleme ödemesi yapıldı.
Vergi gelirleri 1,7 milyar lira düştü
Yılın 2 ayında bütçe gelirleri geçen yıla göre yüzde 2,5 artarak, 34 milyar 245 milyon lira oldu. Ancak 2008 yılının Ocak-Şubat döneminde 29 milyar 336 milyon lira olan vergi gelirleri, bu yıl 1 milyar 706 milyon lira azalarak, 27 milyar 630 milyon liraya geriledi.
Vergi tahsilatında en büyük düşüş yüzde 32,3 ile ithalde alınan KDV'de yaşandı, bunu yüzde 9,2 ile harçlar, yüzde 8,7 ile özel tüketim vergisi, yüzde 4,9 ile kurumlar vergisi, yüzde 3,8 ile de dahilde alınan KDV izledi. Gelir vergisi, banka ve sigorta muameleleri vergisi ve damga vergisinde ise tahsilat artışı meydana geldi.
Maliye Bakanlığı, 2008 yılının 2. yarısından itibaren küresel ekonomide meydana gelen daralmaya bağlı olarak ekonomimizde gözlenen yavaşlamanın, 2009'un ilk 2 ayında bütçe sonuçlarını, özellikle de vergi gelirleri performansını olumsuz etkilediğini belirtti. Bakanlık, bu durumun, içinde bulunulan dönemin ekonomik gelişmelerine duyarlı olan başta dış ticaret üzerinden alınan vergiler olmak üzere dolaylı vergilerde daha belirgin görüldüğüne dikkat çekti.
Tedbirler bütçe parametrelerini şekillendirecek
Maliye Bakanlığının bütçeye ilişkin genel değerlendirmesinde de küresel ekonomide yaşanan krizin ülkemiz ekonomisinde de etkilerinin ortaya çıktığı, dış talepteki daralmanın da, ihracata dönük sektörlerde üretim ve satışların hızla azalmasına neden olduğu belirtildi.
İç talepte de beklentilerin şekillendirdiği bir yavaşlama eğilimi görüldüğüne işaret edilen değerlendirmede, "ekonomide meydana gelen bu gelişmeler, bütçe gelirlerinin ve sosyal güvenlik prim gelirlerinin olumsuz yönde etkilenmesine neden olmuştur. Bu gelişmenin önümüzdeki aylarda da ekonomik trende bağlı olarak seyri yakından izlenecektir" görüşüne yer verildi.
Değerlendirmede, bütçe giderlerinin bir yandan makro ekonomik gelişmelerin yansımasından kaynaklanan maliyet artırıcı etkilere maruz kaldığı, diğer yandan da ekonomik canlılığı sürdürebilmek için uygulamaya konulan programlarla ilgili harcama artışlarının etkisini yansıttığı vurgulanarak, şöyle denildi:
"Faiz giderleri, 2009 yılının Şubat döneminde, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 109 oranında artış göstererek 9,9 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılı Şubat döneminde bütçe giderlerinde ortaya çıkan yüzde 55,4 oranındaki artışa faizin katkısı yüzde 26,6 olmuştur. Benzer şekilde, faiz giderleri 2009 yılı Ocak-Şubat döneminde, 2008'in aynı dönemine göre yüzde 51,6 oranında artış göstererek 13,6 milyar lira olarak gerçekleşmiştir. Faiz giderlerindeki artış, borç stokunun vade yapısına bağlı olarak ortaya çıkan dönemsel bir gerçekleşmeyi ifade etmekte olup, faiz giderleri program hedefleri ile uyumlu bir seyir izlemektedir. Global ekonomik krize karşı hükümetimiz tarafından alınan politika kararları ile bundan sonra uygulamaya konulacak diğer tedbirler, bütçenin gelir, gider ve bütçe açığı parametrelerini şekillendirecektir."
