Yılın ilk sekiz ayında bütçe açığı yüzde 779.9 artarak 31 milyar 336 milyon TL’ye ulaşırken, açığın hızla artmasında cari transferler içindeki SGK giderlerinin yüzde 62 yükselmesi etkili oldu.
Bütçe açığı, ocak- ağustos döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 779.9 artarak 31.3 milyar TL’ ye ulaştı. Geçen yılın ilk sekiz ayında bütçe 4.6 milyar TL fazla vermişti. 2009’ un sekiz aylık dönemde bütçe gelirleri yüzde 4.4 azalarak 140.4 milyar TL’ ye gerilerken, bütçe giderleri yüzde 20.7 artışla 171.7 milyar TL oldu.
Maliye Bakanlığı temmuz ve ağustos dönemi bütçe gerçekleşme raporlarını açıkladı. Mali tatil nedeniyle geçen ay açıklanmayan temmuz verileri de sekiz aylık rakamlarla birlikte kamuoyuna duyuruldu. Buna göre temmuzda bütçe açığı yüzde 99.2 artışla 6.6 milyar TL açık verirken, ağustosta açık yüzde 125.4 artışla 1.5 milyar TL’ ye yükseldi.
38 milyar personel gideri
Yılın ilk 8 ayında, merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 259.1 milyar TL ödeneğin yüzde 66.3’ü kullanıldı. Geçen yılın aynı döneminde söz konusu gerçekleşme oranı yüzde 62.7’ ydi. Personel giderleri, yüzde 17 artarak 37.7 milyar TL olurken personel giderleri için bütçede öngörülen ödeneğin yüzde 66’ sı bu dönemde kullanıldı.
Söz konusu dönemde cari transferler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35.8 artarak 60.2 milyar TL’ ye yaklaştı. Bu dönemde cari transferlerin başlangıç ödeneğine göre gerçekleşme oranının yüzde 68.4 olduğu görüldü. Geçen yılın aynı döneminde bu oran yüzde 63’ tü. Sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri için geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62.3 artışla 34.8 milyar TL transfer yapıldı.
Bu artışta ekonomik gelişmelere bağlı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nun prim gelirleri tahsilatındaki yavaşlama etkili oldu. Ayrıca, 2008 Ekim’inden itibaren uygulanmaya başlanan sosyal güvenlik primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından ödenmesi de diğer bir etken oldu. Ocak- ağustos döneminde bu amaçla yapılan transfer tutarı 2.3 milyar TL düzeyindeydi.
Cari transferler içindeki tarımsal destekleme ödemeleri yüzde 26 azalarak 3.3 milyar TL’ ye indi. Mahalli idare payları ise yüzde 9.3 artarak 10.7 milyar TL’ ye yükseldi.
Yeşil kart harcaması arttı
Merkezi yönetim bütçesi sağlık giderleri 2009 Ocak- Ağustos döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 6.6 artarak 4.6 milyar TL oldu. Bu dönemde kamu personeli için 1.7 milyar TL’lik, yeşil kartlılar için de 2.9 milyar TL’ lik tedavi ve ilaç giderleri yapıldı. Kamu personelinin tedavi ve ilaç giderleri önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0.6 azalırken, yeşil kartlıların tedavi ve ilaç giderleri yüzde 11.1 arttı.
Faiz giderleri yüzde 11.6 artışla 40.5 milyar TL oldu. Faiz harcamaları için bütçede öngörülmüş olan 57.5 milyar TL ödeneğin yüzde 70.5’ i bu dönemde kullanıldı.
Bütçe geliri % 4.4 azaldı
Bütçe gelirleri ilk 8 ayda yüzde 4.4 azalarak 140.4 milyar TL oldu. Vergi tahsilatı yüzde 2.3 azalışla 112.8 milyar TL’ye indi. Tahsilat gelir vergisinde yüzde 1, BSMV’ de yüzde 17.9, dahilde alınan KDV’de yüzde 16 ve damga vergisinde yüzde 1.7 artarken, kurumlar vergisinde yüzde 2.2, ithalde alınan KDV’de yüzde 22.2, ÖTV’de binde 4 ve harçlarda yüzde 10.3 azaldı.
