Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve AKP İstanbul Milletvekili Burhan Kuzu, yeni anayasa ve başkanlık sisteminin ‘Türk tipi’ modelle uygulamaya konulması gerektiğini söylerken öngörülen başkanlık sisteminin detaylarını paylaştı. Kuzu, Başkanın 5 yıllığına iki kez seçilebileceğini,“devlet başkanı” sıfatını alacağını ve yürütmenin başı sayılacağını söyledi.
Star gazetesinden Nevin Bilgin’in haberine göre aşbakan Ahmet Davutoğlu, parti liderleriyle yapacağı görüşmede yeni anayasa konusunu ele alacak. Öncelikle Meclis’te sayısal olarak daha fazla milletvekiline sahip olan CHP ile yeni anayasanın çıkarılması hedeflenecek. İki partinin milletvekili sayısı 451’i bulduğu için sürecin daha hızlı işleyebileceği ifade ediliyor.
CHP yönetimiyle AKP'nin “Başkanlık Sistemi” dışındaki birçok maddede anlaşma ihtimali daha yüksek görünüyor. HDP'de seçimin ardından yaptığı açıklamada başkanlık sistemine yakın gözüküyor. Meclis’te bu amaçla partilerin eşit temsil edileceği bir Anayasa Uzlaşma Komisyonu’nun oluşturulması beklenmiyor. Anayasa metnindeki birçok maddenin CHP ve HDP’nin desteğiyle Meclis’ten referandum aralığında geçmesi beklenirken, CHP’nin Başkanlık Sistemi’ne ilişkin maddeye ise destek vermeyeceği parti yönetimince ifade edilmişti. MHP’nin ise yine hayırcı tavrını devam ettirmesi bekleniyor.
13 vekil lazım
AKP'nin Meclis’teki sandalye sayısı 317 olduğu için anayasa maddesinin referanduma götürülmesi için gerekli olan 330 milletvekilini tek başına bulamıyor. Bunun için diğer partilerden destek gelmesi gerekiyor. AKP, Meclis’ten 13 milletvekilinin desteğini alması halinde bu oy oranına kavuşmuş olacak. AKP'nin, anayasanın maddeleri Genel Kurul’da referanduma götürmeye gerek kalmayan 367 rakamıyla çıksa bile, yeni anayasanın halkın onayına sunulmasından yana olduğu kulislerde konuşuluyor.
Halkın talebi
AKP İstanbul Milletvekili ve eski TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, yeni anayasa konusunu dolayısıyla başkanlık sistemini kısa sürede Meclis’e götürmeyi hedeflediklerini söyledi. Kuzu, şöyle devam etti:
“Seçim sonuçlarında görüldü ki artık yeni anayasa ve Başkanlık Sistemi Türkiye’ye Türk Tipi modelle uygulamaya konulmalıdır. Yeni anayasa çalışmaları için Meclis’te Anayasa Uzlaşma Komisyonu oluşsun da metin çıkaralım denilirse sonuç almak kolay olmaz. Siyasi partilerle görüşülür. En kestirme yol olarak başkanlık modelinin yer alacağı metin bazı rötuşlarla komisyondan geçer. Muhalefetin onayına sunulur. Referandum imkanı verin denilir.”
Türk tipi olacak
Hazırlanan taslaktaki Başkanlık Sistemi modelinin Türkiye’ye özgü olacağının altını çizen Kuzu, şunları söyledi:
“Model Türk Tipi olacak. Türk tipi dememizin sebebi şudur, bu sistem Amerika’da doğup büyüdü ve orada federal yapı var. Türkiye’de de federal yapılı bir model kuramayacağımıza göre o zaman demek ki üniter yapıda bir model kurmalıyız. Bizim savunduğumuz Fransız modeliyle Amerika modeli arasında bir yerde duran bir model. Türk modeli dememizin sebebi budur. Kendimize ait bir takım değerleri sisteme dahil ediyoruz. Pratikte başkanlık sisteminde başkanın yetkileri parlamentonun çok aşağısında. Başkan tek başına hükümet olup yönetimde bulunabilecek bir durumda değil. Aksine hükümet kök söktüren bir parlamento var. Sistem anlatılanın tam tersi bir model. İngiltere, Almanya, İtalya ve Türkiye’nin başbakanı yani parlamenter rejimlerin başbakanları ABD Başkanı Barack Obama’dan en az 3 kat daha fazla yetkili. Sistemde yürütme çok güçlü değil ama sürekliliği var.”
Türkeş de başkanlık sistemi dedi
Eski TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Burhan Kuzu, Alparslan Türkeş’in Başkanlık Sistemi’ni istediğini belirterek, şöyle devam etti:
"Türkeş, 9 Işık Kitabı’nda Türkiye’nin kurtuluşunu Başkanlık Modeli’nde gördüğünü ifade etti. Sistemi karalayarak milliyetçi kesimi yanında tutmak isteyenler buna karşı çıkıyor."
Küçük partilerin Başkanlık Sistemi’ne sıcak bakmadıklarını da belirten Kuzu, “Çünkü bu model neticede iki partili bir modele kayacaktır. Türkiye’de yüzde 35 sol, yüzde 65 sağ oylar olduğu bu yelpazede yüzde 51’lik iktidar olma oyunu yakalayamayacağı endişesi ile bu modele karşı çıkmaktadırlar. Kendini bir sol cenahta hisseden MHP içindeki belli grup belki ulusal dediğim grup oralara kayar ama milli, daha muhafazakar olan grup bu tarafa doğru gelir” ifadesini kullandı.
Sistem nasıl işleyecek?
AKP'nin seçim beyannamesindeki sistem şöyle çalışacak:
- Başkan 5 yıllığına iki kez seçilebilecek.
- Başkan, “devlet başkanı” sıfatını alacak ve yürütmenin başı sayılacak.
- Başkan; kanunları onaylayacak, gerekirse TBMM’ye geri gönderecek, Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’nde iptal davası açabilecek.
- Türk Silahlı Kuvvetleri’nin başkomutanı olacak.
- Üst düzey kamu yöneticilerini başkan tarafından atanacak.
- Bakanlar, başkan tarafından Meclis dışından atanacak ve görevden alınacak. Yeni milletvekilleri bakan olamayacak. Her bakan, başkana karşı sorumlu olacak.
- Başkan, ihtiyaç duyduğu konularda başkanlık kararnamesi çıkarabilecek.
- Başkan halka karşı sorumlu olduğu için görevinden alınması mümkün olmayacak.
- Yeni anayasada yargı bölümüne ilişkin düzenlemeler de olacak. Askeri ve sivil yargı ayrımı son bulacak.
- HSYK ikiye bölünecek ve üyeler Meclis tarafından seçilecek.
