T24- AB Komisyonu 2004 yılında basımı gerçekleştirilen Türk madeni paralarının Euro'ya benzediği gerekçesiyle yeniden düzenlenmesini istemişti. Bu istek o yıllarda Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan 'Paramız sizin paranıza benzemiyor' açıklamasıyla geçiştirilmişti. Komisyon 2009 Yılı İlerleme Raporu'nda sahteciliğin önlenmesi amacıyla "Türk madeni paralarının Euro'ya benzerliğinin kaldırılması talebini yineledi.
Avrupa Komisyonu'nun 2009 Yılı İlerleme Raporu'nda sahteciliğin önlenmesi amacıyla "Türk madeni paralarının Euro madeni paralarıyla benzerliklerini ortadan kaldıracak şekilde yeniden düzenlenmesi ve basılması" gerektiği belirtildi.
Raporda, 1 Ocak 2009'dan itibaren geçerli olmak üzere "Yeni Türk Lirası"ndaki "Yeni" ifadesinin kaldırıldığı hatırlatıldı.
Yeni paralar basılırken, Türkiye madeni paralarının euro madeni paralarıyla mevcut benzerlikleri ortadan kaldıracak şekilde yeniden düzenlendiği ifade edilen raporda, ancak, ulusal analiz merkezi, ulusal madeni para analiz merkezi ve ulusal merkezi büro olarak faaliyet gösteren kurumların kurumsallaşmayı ve AB kurumlarıyla sürdürülebilir işbirliğini tesis edecek şekilde resmen görevlendirilmediği kaydedildi.
Mevzuatta, sahte paraları dolaşımdan çekmeyen kredi kuruluşlarına ve euro madeni paralarına benzer metal ve madeni paralara karşı bir yaptırım bulunmadığına da işaret edilen raporun sonuç bölümünde özetle şu değerlendirmelerde bulunuldu:
"Sahtecilikle mücadele işbirliği yapılanmasının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu alanda çok önemli bir gelişmeyi, Türkiye'nin Türk madeni paralarını euro madeni paralarıyla benzerlikleri ortadan kaldıracak şekilde yeniden düzenlemesi ve basması teşkil etmiştir.
* Genel olarak, uyumun oldukça ileri düzeyde olduğu mali kontrol alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir.
* Kamu Mali Yönetimi ve Kontrolü (KMYK) Kanununun uygulanmasına ilişkin mevzuat yürürlüktedir, ancak iç kontrole ilişkin bazı değişiklikler henüz yapılamamış olup, KİMK siyasa belgesinin ve eylem planının gözden geçirilmesi henüz tamamlanmamıştır.
* Dış denetimleri ilgili uluslararası standartlarla aynı çizgiye getirecek Dış Denetim Kanunu henüz kabul edilmemiştir."
AB'nin bu ilk itirazı değil
2004 yılında ‘Türkiye'nin Yeni Türk lirası projesi kapsamında basmayı planladığı bozuk paraların Euro'ya benzediğinin anlaşıldığını' belirterek, AB Komisyonu'ndan ilk uyarı gelmişti. Hükümetten bozuk paraların değiştirilmesini isteyen AB Komisyonu Genişlemeden sorumlu Komiseri Gunther Verheugen'in Türkiye ziyareti sırasında da gündeme gelen bu kriz, o dönem yumuşatılmışdı. Dışişleri Bakanlığı'nın AB Komisyonu'na gönderdiği yanıtta, ‘Bozuk paraların basılmasına başlandığı, bu nedenle bozuk paraların değiştirilmesinin söz konusu olamayacağı' bildirilmişti.
Habersiz basım...
AB Komisyonu'nun gönderdiği ‘paranızı değiştirin' mektubunda, Türkiye'nin yeni bozuk paralar konusunda ilgili uluslararası kuruluşlara bilgi vermesi gerekirken vermediği, komisyonun paraların şeklinden son dakikada haberdar olduğu belirtilmişti. Basılacak bozuk para ile ilgili olarak önceden bilgi vermek zorunluluğu bulunduğu ancak Hazine'ye bağlı Darphane Genel Müdürlüğü'nün bu prosedürü yerine getirmediği o dönem dile getirilen tahminler arasındaydı. Bozuk paraların ‘pul' kısmını basmak için ihaleyi kazanan firmalardan birinin, prosedürü yerine getirmek için ilgili birimlere başvuru yapması üzerine olayın ortaya çıktığı ve AB Komisyonu'nun konudan haberdar edildiği, bunun üzerine Komisyonun Dışişleri Bakanlığı'na ‘paranızı değiştirin' talebinde bulunduğu ise bir başka o günlerden gelen bir başka bilgi.
Dışişleri: Bizim paramız sizinkine benzemiyor
Dışişleri kaynakları AB Komisyonu'na ‘Bizim paramız sizinkine benzemiyor' denildiğini, gramajın ve bazı teknik özelliklerinin Euro'dan farklı olduğunu bildirmişti. Ancak bu kadar yıl üzerine AB komisyonunun 'paranızı değiştirin' diretmesi bu beyan üzerine tatmin olmadıklarını gösteriyor.
