Hazal Özvarış
[email protected]
Siyasal ve Sosyal Araştırma Merkezi'nin (SAMER), demokratikleşme paketinin açıklanmasının ardından Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da yaptığı saha araştırmasında İmralı görüşmeleriyle başlayan çözüm sürecine olan inançta düşüş gözlendi. "Kürt sorununun çözümüne ilişkin olumlu gelişmeler yaşandığı" görüşüne sahip olanların oranı Nisan ayında yüzde 74,4'ken, Ekim ayında bu oran yüzde 39,6'ya düştü. Araştırmaya göre, bölgede yaşayanların yüzde 54,2'si silahlı çatışmaların tekrar başlamasından kaygı duyuyor. Çözüm sürecinde tarafların sorumluluğunu yerine getirip getirmediğinin de sorulduğu araştırmada, katılımcıların yüzde 31,6'sı PKK/KCK'nın, yüzde 59,8'i de hükümetin sorumluluğunu yerine getirmediği görüşünü paylaştı. Çözüm sürecinde güven duyulan lider sıralamasında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Tayyip Erdoğan'dan daha önde yer aldı.
SAMER, 22 ilde (Adıyaman, Ağrı, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkari, Iğdır, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli, Van, Gaziantep, Erzurum, Erzincan, Elazığ, Malatya ve Kahramanmaraş) yaptığı saha araştırması için 3 bin 171 hanede rastgele seçilen örneklem ile yaptığı görüşmeler sonucunda, "Kürt Sorunu ve Demokrasi Paketine İlişkin Tutum ve Beklentiler-Ekim 2013" başlıklı bir rapor yayımladı. SAMER Genel Koordinatörü Welat Ay'ın Cezayir Restaurant'ta yapılan basın açıklamasında detaylarını paylaştığı araştırmaya göre, çoklu yanıt imkanı verilerek sorulan "Kimliğinizi nasıl tanımlarsınız" sorusuna katılımcıların yüzde 67,2'si "Kürt", yüzde 21,1’i "Türk", yüzde 2,2’si "Arap" yanıtını verirken, yüzde 24,5 "Müslüman", yüzde 9 "Şafi", yüzde 1,3 "Hanefi", yüzde 3,7 "Alevi", yüzde 0,1 da "Hristiyan" kimliğine vurgu yapıldı.
Rapora göre, demokratikleşme paketi kapsamında "özel okullarda ana dilde eğitim"in yolunun açılmasına katılımcıların yüzde 76,5'i olumsuz, yüzde 17,5'i olumlu yaklaşırken, yüzde 91,4'ü "çocuklarını ana dilde eğitim için özel okula gönderme olanağına sahip olmadıklarını" söyledi.
Andımız'ın kaldırılmasına nasıl bakılıyor,
bir sonraki paketten beklentiler ne?
Raporda, "katılımcıların yüzde 66,7'sinin, son paketin toplumun taleplerini karşılayamayacağını düşündüğü" aktarılırken, "Andımız uygulamasının kaldırılmasını yüzde 70,7'nin olumlu; yüzde 24,4'ünün olumsuz değerlendirdiği" belirtildi. Rapora göre, kamuda başörtüsünün serbest bırakılması da yüzde 87,5 oranında olumlu bulunurken, yüzde 9,6'lık bir kesimin bu adımı olumsuz bulduğu aktarıldı.
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın demokratikleşme paketi kapsamında farklı seçeneklerle tartışmaya açtığı seçim sistemi hakkında araştırma grubunun "yüzde 58,1’i barajın tamamen kaldırılması, yüzde 20,9’u yüzde 10 barajının devam etmesi, yüzde 14,1’i barajı yüzde 5'e çekip 5'li gruplandırmayla daraltılmış bölge sisteminin uygulanması, yüzde 3,4’ü de seçim barajının kaldırılarak dar bölge seçim sisteminin getirilmesi" yönünde görüş bildirdi.
"Bir sonraki demokrasi paketinde sizce hangileri yer almalıdır" sorusuna katılımcıların yüzde 74’ü "Kürtlerin statüsünün tanınması", yüzde 74,8’i "devlet okullarında ana dilde eğitimin yer alması", yüzde 71’i "Kürtçenin resmi dillerden biri olarak kabul edilmesi", yüzde 68,9’u "demokratik özerklik", yüzde 71,3’ü "genel af", yüzde 76,7’si "yerel yönetimlerin güçlendirilmesi" yanıtlarını verdi.
Yüzde 35'e göre çözüm sürecinde artık olumlu gelişmeler yaşanmıyor
Araştırma bulgularına göre, "Kürt sorununun çözümüne ilişkin olumlu gelişmeler yaşandığı görüşüne sahip olanların oranı yüzde 39,6." SAMER'in Abdullah Öcalan'ın mesajının da okunduğu Mart 2013 Newroz'unun ertesinde aynı bölgelerdeki 16 ilde 3 bin 433 hanede yaptığı araştırmada bu oran yüzde 74,4 düzeyindeydi.
Katılımcılar, kendilerine yöneltilen "Hükümetin Kürt sorunun çözümüne dair somut projeleri olduğunu düşünüyor musunuz" sorusuna Ekim 2013'te yüzde 32,2 oranında olumlu yanıt verirken; Nisan, 2013'te yapılan araştırmada bu oran yüzde 53,8 çıkmıştı.
Yüzde 31,6'ya göre PKK/KCK sorumluluğunu yerine getirmedi
Araştırmada yöneltilen "PKK/KCK’nin çözüm sürecinde üstlerine düşen sorumlulukları yerine getirdiğini düşünüyor musunuz" sorusuna katılımcıların yüzde 46,8'i olumlu, yüzde 31,6'sı olumsuz yanıt verdi. Aynı soru hükümet açısından sorulduğunda, araştırma grubunun yüzde 22,6’sı olumlu, yüzde 59,8’i olumsuz görüş bildirdi.
Silahlı çatışmanın başlamasından endişe duyanların oranı ne?
Rapora göre, SAMER'in "Silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişeleriniz var mı" sorusuna, katılımcıların yüzde 54,2'si "silahlı çatışma ortamının tekrar başlayacağına dair endişe taşıdıklarını" söyledi. Sebepler sorulduğunda endişe duyanların yüzde 39’u hükümetin üzerine düşeni yapmadığı ve atılan adımların eksik olmasını, yüzde 18,4’ü hükümetin politikalarına güvenmediğini, yüzde 10,5’i görüşmelerin sonuca ulaşmamasını, yüzde 4,7’si iki tarafın da üzerine düşeni yapmamasını, yüzde 1,7’si tarafların beklentisinin yüksek olmasını gösterdi.
'Öcalan'la görüşmeler olumlu sonuçlanacak' diyenlerin oranı azaldı
Rapora göre, "Devlet yetkililerinin Abdullah Öcalan ile yaptığı görüşmelerin olumlu sonuçlanacağını düşünenlerin oranı yüzde 51,4." SAMER'in Nisan 2013'te yaptığı araştırmada ilgili soruya olumlu yanıt verenlerin oranı yüzde 76,8 çıkmıştı.
Ekim, 2013'te yapılan saha araştırmasında, yüzde 68,2 Abdullah Öcalan’ın iletişim olanaklarının arttırılması yönünde, yüzde 20,6 aksi yönde görüş bildirirken; grubunun yüzde 63,8’i Akil İnsanlar Heyeti'nin Abdullah Öcalan ile görüşmesi gerektiğini, yüzde 23,6'sı ise görüşmemesi yönünde görüş bildirdi.
Çözüm için Gül'e Erdoğan'dan daha çok güveniliyor
"Son dönemde Kürt sorununun çözümüne dönük yaklaşımları, söylemleri ve çabaları açısından aşağıdaki kişilere ne oranda güveniyorsunuz" sorusuna verilen yanıtlarda siyasi liderlere güven Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e yüzde 38,6, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a yüzde 33,5, TBMM Başkanı Cemil Çiçek’e yüzde 20,9, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na 6,7 ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'ye yüzde 5,4 oranında çıktı. Aynı soru kapsamında BDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Gültan Kışanak’a olan güven yüzde 58,9, DTK Eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk’a güven yüzde 59 oranında çıktı. Rapora göre, "Öcalan’ın çözüme katkı sunacağına olan güvenenler yüzde 59,3 oranında."
Kürtler ve Türklerin ortak yaşam imkanı var, diyenler azalıyor
"Türklerle-Kürtlerin ortak yaşam imkânları olduğunu düşünüyor musunuz" sorusuna yüzde 81,6 oranında olumlu yanıt verilirken, aksi yönde görüş bildirenlerin oranı yüzde 14,8 çıktı. SAMER'in Nisan, 2013'te yaptığı araştırmada katılımcılara yönelttiği soruya olumlu yanıt verenlerin oranı yüzde 86,5 çıkmıştı.
SAMER'in Ekim, 2013 araştırmasının tam metnini okumak için TIKLAYIN
