T24 Dış Haberler
Yaptırım kararına rağmen başta Almanya olmak üzere pek çok AB ülkesinden Rusya’ya mal ve teknoloji satıldığı ve orada savunma sanayiinde kullanıldığı iddia ediliyor. Alman kamu radyo televizyon kuruluşları NDR, WDR ve günlük gazete Süddeutsche Zeitung, Fransız Le Monde ve Ukrayna sivil toplum örgütü StateWatch/Trap Agressor’un araştırmasına göre, yaptırımları delmek için özel bir ağ kuruldu. Bu ağın merkezinde bir Rus şirketinin eski Fransız ortağının İstanbul’da kurduğu Enütek Makina olduğu iddia ediliyor.
İnternet sayfasında makine, ekipman ve ofis mobilyaları ticareti yaptığı belirtilen Enütek Makina’nın, Rusya’nın acil ihtiyaç duyduğu özel teknolojiyi tedarik ettiği iddia ediliyor. NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung, Le Monde ve StateWatch/Trap Agressor’un araştırmasına göre, Enütek Makina, bütün dünyadan mal tedarik ederek 2023 yılında Rusya’ya 7 Milyon Euro’da fazla ihracatta bulundu. Habere göre bu ihraç malları arasında Rusya’nın savunma sanayinin acilen ihtiyaç duyduğu teknik malzeme ve yedek parça var. Enütek Makina’nın Rusya’daki ana müşterisi Promtech Grubu. Havacılık, deniz taşımacılığı ve roket teknolojisinde uzman olan Promtech’in ve ortaklarının Rus ordusunun tedarikçilerinden olduğu biliniyor.
Söz konusu medya kuruluşlarının yaptığı araştırma, dev Rus şirketinin Ukrayna savaşından önce Alman tedarikçiler de dahil olmak üzere Avrupa'dan özel araçlar ve elektronik ürünler satın aldığını gösteriyor. Bu satın alma işlemleri doğrudan Promtech ile Avrupalı şirketler arasında gerçekleştiği gibi 2015 yılında kurulan Fransız merkezli Industrial Technologies Group (ITGF) şirketi aracılığıyla da yapıldı. 2022 yılına kadar Fransız ITGF’nin hisselerinin çoğunun Rus Promtech’e ait olduğu dikkat çekiyor. Promtech’in ortakları yaptırıma uğradıktan sonra hem sivil hem de askeri üretimde kullanılan bazı malların direkt satışı kısıtlandı ama Avrupa'dan konnektör, yarı iletken, transistör ve diğer teknik ekipmanların akışı durmadı. İddiaya göre yaptırımlardan sonra Promtech’in Fransız ortağı Enütek Makina’yı kurdu ve merkez olarak, AB yaptırımlarına dahil olmayan Türkiye’yi seçti. Belgelere göre, Enütek de dahil olmak üzere Promtech iştirakleri 2023 yılında ABD, Hollanda, Fransa, İtalya ve Almanya’dan milyon Euro'luk elektronik anahtar, ölçüm teknolojisi, özel vidalar, ısıya dayanıklı sıcaklık ölçüm cihazı gibi malzemeler ithal etti.
Araştırma sırasında Rusya’ya nasıl ihracat yaptığı sorulan bütün Alman firmaları, yaptırımlara uydularını, doğrudan ya da dolaylı ticareti durdurduklarını ifade ettiler. Ancak bunun Rusya savunma sanayii için önemli olan teknolojiye erişimini engellemeye yeterli olmadığı açık. İçeriden edinilen bilgiler geçmişte Promtech ile doğrudan ticaret yapan, savaş başladıktan sonra bunu iptal eden bazı havacılık şirketlerinin yeni kurulan Enütek Makina’nın daha sonra Alman şirketlerine başvurarak daha önce Rusya'ya giden malları siparişini ettiğini doğruluyor. Bazı Alman firmalar da mallarının Promtech’e nasıl ulaştığını bilmediklerini ifade ediyorlar.
NDR, WDR, SZ ve Le Monde'un sorularına ne Rus Promtech grubu ne de Türk şirketi Enütek yanıt verdi. Fransız ITGF şirketi, Promtech'in 2015 yılında hisselerin çoğunluğunu satın aldığını doğruladı. Ancak Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı başlamadan önce iş ilişkilerinin kesildiğini, Ekim 2023'te Türk Enütek'teki hisselerini satma kararı aldığını bildirdi.
