Güngör Uras
(Milliyet, 26 Mart 2012)
New York’da kalitesine göre benzinin galonu 4.17 - 4.39 - 4.49 dolara satılıyor. Bir galon 3.8 litre hesabı ile 4.49 dolara satılan benzinin litresi kabaca 1.18 dolar veya 2.12 Türk Lirasıdır.
Amerika’da şimdilerde en büyük endişe, benzinin galonu 5 dolar olur ise, halkın ne yapacağı... Galonu 5 dolar olan benzinin litresi Türk Lirası ile kabaca 2.36 TL eder.
Geliniz, görünüz ki biz aynı benzinin litresini 4.62 TL.dan satın alıyoruz ama “gıkımız” çıkmıyor. Anladık... Dünyada benzin fiyatları yükseliyor... Ama her ülke benzini aynı fiyatla alıyor. Benzin neden New York’da 2.12 TL’ye satılırken İstanbul’da 4.62 TL’ye satılıyor.
Çünkü aynı benzine devletler farklı vergi bindiriyor. Ve de benzinin maliyeti farklı.
Bizde 4.62 TL’ye satılan benzinin çıplak fiyatı 2.03 TL. Onun üzerinde devlet 1.89 TL ÖTV ve 70 Krş KDV olmak üzere 2.59 TL vergi bindiriyor. Devletin bindirdiği verginin yükü benzin fiyatının yüzde 127’si oranında.
New York’da ise çıplak benzin fiyatına eyalet yüzde 49.5 oranında, Federal Hükümet yüzde 18.4 oranında vergi bindiriyor. Toplam vergi benzinin çıplak fiyatının yüzde 67.9’u oranında.
Bu rakamlar gösteriyor ki, bizde benzin sadece vergi yükünden pahalı değil, bizim benzinimizin çıplak maliyeti de yüksek.
Muhalifler Obama’yı suçluyor
Bütün bunlara rağmen şimdilerde ABD’de Obama’nın rakibi Cumhuriyetçiler “Benzinin galonu 5 dolar olacak” tartışmalarını ateşleyerek, Obama’yı yıpratmaya çalışıyor. Cumhuriyetçiler benzin fiyatındaki yükselmeyi, Obama’nın beceriksizliği olarak dillendiriyor.
Benzin fiyatı Amerikan halkının en fazla üzerinde durduğu fiyat. 310 milyonluk nüfustan 210 milyon kişi araç kullanıyor. Son aylarda benzinin galonu 31 cent arttı. (ABD’de litrede 8 cent - 15 krş artış oldu. Bizde bir yılda benzin fiyatları ortalama 40 krş arttı.)
Kaliforniya’da galonda 50 cent fiyat artışının, ayda ortalama 60 galon (230 litre) benzin kullanan bir Amerikalı’ya ayda 30 dolar ek yük getirdiği söyleniyor. Biz bu tür zamlara alışığız. Bizde TL’den küçük para birimi yok. Amerikalılar her türlü alışverişte hâlâ 1 centi (1.80 kuruşu) kullanıyor. Alıyor, veriyor...
Benzin fiyatında her 10 centlik artışın ailelerin başka alanlardaki harcamalarından toplam 1 milyar dolar kısarak benzine ödeme yapmalarına yol açtığı söyleniyor. Amerika’da ekonomi büyürken günlük petrol tüketiminde azalma olmuş. 2005 yılında günlük 20.8 milyon varil olan benzin tüketimi şimdilerde 19 milyon varile düşmüş. Bunun bir bölümü otomobillerde, daha az benzin yakan motorların kullanılmasına bağlanıyor. 1 litre benzin ile 6.5 km yapan araçlar, şimdilerde 7.8 km yapabiliyormuş. Yakında 14.4 km yapabileceklermiş.
Petrolün %20’sini ABD tüketiyor
Dünya da üretilen benzinin yüzde 20’sini tüketen ABD’nin kendi rezervleri dünya toplam rezervlerinin sadece yüzde 2’si büyüklüğünde.
Cumhuriyetçiler, Obama’yı petrol konusunda beceriksizlikle itham ediyor ama Obama, Bush zamanında günlük 8.5 milyon varil olan yerli üretimi 10.3 milyon varile çıkarmış. Bush döneminde ABD’nin petrol tüketiminin yüzde 60’ı ithalat ile karşılanırken bu oranı Obama yüzde 45’e düşürmüş. Obama petrol üreticilerine 4 milyar dolar teşvik veriyor. Texas petrolünün varil fiyatı 32 cent zamma rağmen 105.11 dolar.
Müdürümüz Şükrü Andaç, “Hocam, New York’a gitmişken araştır bakalım. Benzin durumu nedir? Galonu 5 dolar oluyor diye insanlar araç kullanmaz mı oldu?” diye talimat verince “Araştırmacı gazeteci” gömleğimi giyerek, benzin istasyonlarını dolaştım. Öğrendiklerimi yazıyorum. Son bir not, geçen ay otomobil satışları patladı. Rekor kırdı. Bir ekleme... Evet sokaklarda araçlar vızır vızır ama, New York’da ara sokaklardaki bazı benzin istasyonları işlerin yavaşlaması nedeniyle kapanmış. Çelişkili, kafa karıştıran bir durum... Demek ki araştırmaya, soruşturmaya devam etmek gerekiyor.
