Bayraktar: Türkiye'de binaların yarısı kaçak, şu ana kadar 6 bin 500 bina yıkıldı

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Türkiye genelinde 6 bin 500 binanın yıkıldığını söylerken, "Türkiye'de binaların yarısı kaçak" dedi.

İstanbul’da afet odaklı kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında İstanbul’daki 18 ilçede, yüzlerce binanın yıkımına başlandı.

Yıkım yapılacak binaların nasıl tesbit edileceği, mülkiyet hakları, binaların yıkımında kat sahipleri arasında aranacak nitelikli çoğunluk, kiracı ve mal sahiplerine yapılacak kira yardımı gibi konularda kamuoyunda belirsizlik hüküm sürüyor.

Taraf gazetesinden Serkan Ayazoğlu ve Kübra Demir, deprem odaklı kentsel dönüşümle ilgili en çok merak edilenleri, yıkım kararı verilen 18 ilçenin belediye başkanlarına sordu.

Yazı dizisinin ilk bölümünde, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar da, kentsel dönüşümle ilgili merak edilen konulardaki soruları cevapladı.

10 soruda ilçenizde kentsel dönüşüm

1- Kentsel dönüşüm neden yapılmalı? Dönüşümün aktörleri kimlerdir?

2- Kentsel dönüşümün önündeki engeller neler?

3- Bölgenizdeki kentsel dönüşümde nelere dikkat ediyorsunuz?

4- İlçenizde ne kadar alan dönüştürülecek? Toplam kaç bina yıkılıp yeniden yapılacak?

5- Vatandaşları ikna etmek için ne yapıyorsunuz? Mutabakat oranınız nedir?

6- Binası yıkılan vatandaşa nasıl bir destek verilecek?

7- İlçenizde kaç bina risk altında?

8- Kentsel dönüşümü cazip kılmak için ilçenizde özel çalışmalarınız var mı?

9- Binalar kadar halkın kullanabileceği alanlar da oluşturuluyor mu?

10- Vatandaşların oturduğu yerde ikâmete devam edebilmesi mümkün olacak mı?

Bayraktar: 6 bin 500 bina yıktık

Kentsel dönüşüm neden yapılmalı?

Yurdumuzun yüzde 92’sinin deprem bölgeleri içerisinde olduğu, nüfusumuzun yüzde 95’inin deprem tehlikesi altında yaşadığı ve büyük sanayi merkezlerinin yüzde 98’i ve barajlarımızın yüzde 93’ünün deprem bölgesinde bulunduğu bilinmektedir. Afetlere maruz kalabilecek yerleşim merkezleri önceden tesbit edilecek ve bu alanlardaki yapı stoku daha güvenli, modern yapılarla değiştirilecektir.

Kentsel dönüşümde temel prensipler neler?

Can güvenliği için riskli binalar yıkılarak yerine güvenli binalar yapılacaktır. Kentsel dönüşüm kapsamında yapılacak binalarda kullanılacak ısı yalıtımı ile enerji tasarrufu sağlanacaktır. Tarihî dokuya zarar verilmeyecek, unutulmuş, bozulmuş, tahrip olmuş ve kaybolmaya yüz tutmuş eserler ortaya çıkartılacaktır.

Ne kadar bir alan dönüştürülecek? Kaç bina yıkılıp yeniden yapılacak? Şu ana kadar ne kadar alanın dönüşümü tamamlandı?

Öncelikle deprem bölgeleri değerlendirilmekte olup diğer afetlerin yaşandığı bölgelerde de hızlı bir dönüşüm hareketi yürütülmektedir. Belediyelerin teklifleri değerlendirilmekte ve kanun kapsamında uygulama yapmak üzere her türlü destek sağlanmaktadır. 35 şehirde 124 kamu binası ile birlikte, İstanbul Esenler Belediyesi, Gaziantep Şahinbey Belediyesi ve diğer belediyelerin uygulamaları dâhil 6 bin 500 civarında konut yıkımı gerçekleşmiştir. İstanbul’da 3 adet ve Diyarbakır’da 1 adet olmak üzere toplam 4 alan Bakanlar Kurulu kararıyla riskli alan ilan edilmiştir.

Kentsel dönüşüme vatandaşların katılımı ne oranda?

Altı aylık süre içerisinde yurt çapında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı personeli, yerel yönetimler, akademik çevreler, özel sektör kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımı ile bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. Önümüzdeki süreçte de “Kentsel Dönüşümde Sektörler Buluşuyor” çalıştayları düzenlenerek bilgilendirme çalışmaları devam edecektir. TV’lerde yayınlanmak üzere Kamu Spotu hazırlatılması çalışmaları başlatılmıştır.

Binası yıkılan vatandaşa yeni konutlar yapılana kadar nasıl bir destek verilecek

Kanunun özü, anlaşma esasına dayanmaktadır. Vatandaşlarımıza, anlaşma yoluyla güvenle oturabilecekleri konutlar oluşturulacaktır. Bu kapsamda anlaşma yoluyla uygulamaya katılacak kişilere, faiz desteği, geçici konut, işyeri tahsisi ya da kira yardımı yapılabilecek, konut sertifikası verilebilecektir.

Olası bir depremde İstanbul ne kadar zarar görür? Şu anda kaç bina “risk” altında?

Araştırmalar İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerdeki yapı stokunun yaklaşık yüzde 70’inin, ülke genelinde yüzde 50’sinin kaçak olduğunu ortaya koymaktadır. Yaklaşık 20 milyon konuttan yaklaşık 6,5 milyon konutun depreme dayanaksız olduğu tahmin edilmektedir. Yapılan envanter çalışmasına göre (2008): sadece İstanbul’da 1 milyon civarında yapı olduğu, bunun 400 bininde hiçbir mühendislik hizmetinin bulunmadığı, diğer yapılarda da mühendislik hizmetinin yeterli olmadığı, afet risklerinin azaltılması için öncelikle problemli yapı stokunun belirlenmesi ve iyileştirilmesi gerektiği belirlenmiştir.

Kentsel dönüşümde sosyal aktivite alanları da oluşturuluyor mu?

Dönüşümle birlikte kentsel tasarım projeleri de gelişecek, kültürel alanlar, müzeler, tiyatrolar, spor ve sağlık alanları gibi sosyal aktivitelerin olduğu mekânlar yapılacak, akıllı şehirler kurulacak.

Vatandaşların dönüşüm sonrası aynı yerde ikâmete devam edebilmesi için ne tür çalışmalar yapılıyor?

Dönüşümde en önemli önceliğimiz ‘Yerinde Dönüşüm’ü sağlamak olacaktır. Zemin problemleri nedeni ile yerinde dönüşümün imkânsız olduğu alanlar için en yakında bulunan rezerv alanlar değerlendirilebilecektir.

Ataşehir Belediye Başkanı Battal İlgezdi: Önceliğimiz yerinde dönüşüm

» 1- Kentsel dönüşüm afet riski taşıyan bölgelerde sosyal ve ekonomik açıdan sağlıklı, yaşanılabilir mekânların oluşturulması ve kalıcı çözümlerin üretilmesi için yapılıyor.

» 2- İlçemiz sınırları içerisinde mülkiyeti kamuya ait alanların yetersizliği kentsel dönüşümün önündeki engellerdendir.

» 3- Mekânsal dönüşümün yanında sosyo-ekonomik ve kültürel değişimleri de içermeli. Birinci amacımız yerinde dönüşümdür.

» 4- Sekiz mahallemizde, yaklaşık 269 hektarlık bir alanda dönüşüme yönelik ön hazırlık çalışmaları yapılmaktadır. Bu alanda yaklaşık 14 bina yıkılarak yeniden yapılacaktır. Ayrıca imar planı çerçevesinde yenilenecek bina sayısı toplam 21 bin civarındadır.

» 5- Projenin detayları ve amacı vatandaşa anlatılarak mutabakata varılmaya çalışılmaktadır. Şerifali’de mutabakat oranı yaklaşık yüzde 80, Emekevler’de yaklaşık yüzde 30’dur.

» 6- Bu destek dönüşüm alanlarında Bakanlık tarafından sağlanacaktır. Belediye olarak biz taşınma yardımı ve yoksul ailelere sosyal yardımlar yapabiliyoruz.

» 7- Ataşehir’de 21 bin bina büyük veya küçük ölçüde risk altında.

» 8- Amaç cazip hale getirmek değil, ürün pazarlamıyoruz. Vatandaşı, depreme karşı güvenli yapıda yaşaması için ikna etmeye çalışıyoruz.

» 9- Emekevler alanında 11 hektar bölge parkı olarak Ataşehir İlçesi’ne kazandırılmaktadır.

» 10- Amaç; dönüşüm alanı içerisindeki nüfusun, sağlıklı ve güvenilir mekânlarda ikâmet etmesini sağlamaktır. Yeni yapılacak binalarda yaşayıp yaşamama tercihi vatandaşındır.

Bağcılar Belediye Başkanı Lokman Çağırıcı: Sosyologlarla birlikte çalışıyoruz

» 1- Kentsel dönüşüm bir zorunluluk. Kentsel dönüşümün en önemli aktörünün vatandaşlarımız olduğunu düşünüyorum. Devlet ise işi koordine eden yardımcı aktör olabilir.

» 2- En büyük engel, bu dönüşümün bir zorunluluk olduğunu anlayamamış kitlelerdir.

» 3- Bu sürecin sağlıklı bir şekilde başlayıp tamamlanmasını arzu ediyoruz. Vatandaşlarımızın mağdur olmaması en önemli önceliğimiz.

» 4- Kentsel dönüşüm için en riskli 11 alanı belirledik. Söz konusu alanların toplamı 269 bin 50 metrekareye tekabül ediyor. 5 ekimde başlatılan kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında bir site ve 34 binanın yıkımını yaptık. Kentsel dönüşüm için belirlemiş olduğumuz 11 alanda ise yaklaşık bin bina bulunuyor ve 10 binin üzerinde kişi bu dönüşümden etkilenecek. Pek çok vatandaşımız, kendi imkânları ile binasını yıkarak yeni kanun ve yönetmeliklere göre yeniden yaptırıyor.

» 5- Vatandaşlarımızı ikna etmek için yıllardır toplantılar gerçekleştiriyoruz. Sokak sokak, mahalle mahalle özellikle yeni kanun ve yönetmelik hakkında hemşerilerimizi bilgilendiriyoruz. Sosyologlar, şehir plancılar ve mühendislerle de beraber çalışıyoruz.

» 6- Belediye olarak bu sürecin vatandaşlarımızın memnun kalacağı bir şekilde tamamlanabilmesi için her türlü desteği veriyoruz. Bunun başında ücretsiz proje desteği geliyor.

» 7- Bağcılar, 48 bin 765 bina stoku, 199 bin 424 konut stoku ve 245 bin 852 bağımsız birimin bulunduğu bir ilçe. 42 bin 162 binanın ise 1999 depreminden önce yapıldığı görülüyor.

» 8- Vatandaşlarımıza, “parsellerinizi birleştirerek bize gelin size imar artışı verelim” diyoruz. Bin metrekarenin üzerine çıkıldığında yüzde 10’dan yüzde 30’a kadar varan imar artışları veriyoruz. Bu uygulamamızla otopark ve yeşil alan sorununu çözmüş olacağız.

» 9- Sosyal donatı alanlarını oluşturduğumuzu ve mevcutların dışında bu yöndeki projelerimize devam ettiğimizi ifade etmeliyim.

» 10- Bu yönde özel bir çalışmamız bulunmuyor. Nihayetinde buna karar verecek olan vatandaşın kendisidir.