Başabakan Binali Yıldırım, 14 şeker fabrikasının özelleştirileceğinin açıklanması sonrasında gelen fabrikaların kapatılacağı yönündeki eleştirilere, "Özelleşecek ama kapatılmayacak" diyerek yanıt verdi. "Hükümet 'Kapatılmayacak' dese de uygulamalar tersini gösteriyor" manşetiyle çıkan Birgün gazetesinde 2004'te özelleştirilen Yozgat Tekel Bira Fabrikası ve Bursa İnegöl'deki Kibrit Fabrikası'nın kapandığı hatırlatıldı. Ayrıca Giresun SEKA kağıt fabrikasının da 2003'te satılmasının ardından kapatıldığı aktarıldı.
Birgün'den Hüseyin şimşek'in haberi aynen şöyle:
Yıldırım dünkü açıklamasında, “Her şeyden önce bilen de konuşuyor bilmeyen de konuşuyor. Şeker fabrikaları özelleştirilince kapatılacakmış, üretim azalacakmış bütün bunlar yalan dolan. Bu fabrikalar daha fazla kapasiteyle çalışacak” dedi.
Resmi verilere göre 2002 öncesinde toplam 8 milyar dolarlık özelleştirme yapılırken, AKP’nin iktidara gelmesinin ardından geçen 16 yıllık süreçte en az 60 milyar dolarlık özelleştirme tamamlandı. Sayısız fabrika ve şirket özelleştirilirken bu şirketlerin bir kısmının kapısına kilit vuruldu. Bazı fabrikalar ve işletmeler satın alan kurum tarafından kapatılırken bazıları ise daha özelleştirilemeden kapandı.
Özelleştirme, çalışanı vurdu
2003 yılının eylül ayında TEKEL Alkollü İçkiler biriminde çalışan işçi sayısı 3 bin 631’di. Bu birimin de özelleştirilmesi kararının ardından şartnamede tüm işçilerin kıdem ve ihbar tazminatı ile diğer ödemelerinin TEKEL Alkollü İçkiler birimi tarafından karşılanacağı, devrolunacak işçilerin yeni hizmet sözleşmesi ile işe başlayacağı ifade edildi. Ancak özelleştirmenin ardından yapılan hisse devri sonrası bin 700 işçinin görevine son verildi. Özelleştirmeden altı yıl sonra çalışan sayısı 323’e kadar geriledi.
Yozgat’ta da aynı son
Temelleri 1966’da atılan, 1972 yılında faaliyete geçen ve 2004 yılına kadar da yılda 10 milyon litre bira üreten Yozgat Tekel Bira Fabrikası da “özelleştirmeye” kurban edilenlerden. Yıllık 10 milyon litre bira üretim kapasiteli Yozgat Tekel Bira fabrikasında çalışan işçilerden 164’ü, TEKEL’in diğer bölümlerine gönderildi. Fabrikada kalan 131 işçinin ise işten çıkarıldı.
Bank Asya satın almıştı
Bu örnekler arasında dikkati çeken fabrikalardan biri, Bolu’nun Gerede ilçesinin ekonomik kalkınmasına katkı yapan, ilçenin en önemli fabrikası konumundaki Gerkonsan A.Ş. Çelik Konstrüksiyon, Teçhizat ve Makine İmalat Fabrikası.
17 Temmuz 2003 tarihinde fabrika özelleştirildi. Fabrikayı alan firmanın borcu nedeniyle Gerkonsan’ın tekrar satışa çıkmasıyla üretim durdu. Bir dönem iki bin işçinin çalıştığı Gerkonsan’ı 25 milyon TL karşılığında 2012 yılında Bank Asya satın aldı. Fabrikanın yeniden satılacağı ve faaliyete geçeceği iddiaları zaman zaman dillendirilse de bu hiçbir zaman mümkün olmadı.
Kibriti artık çakmıyor
Bursa’nın İnegöl ilçesindeki Kibrit Fabrikası da 2004 yılında özelleştirildi. Üniversite yerleşkesinin bulunduğu alandaki fabrika, özelleştirmenin ardından önce atıl duruma geldi, ardından yıkıldı.
“Hibe yollu” kapatma
Tekel’in Samsun, Tokat, Malatya, Adana, Maltepe, Bitlis Sigara Fabrikaları British American Tobacco’ya satıldı. Tekel’in sadece iki sigara fabrikasının üç yılda yapacağı kara denk düşen bir para karşılığı yapılan satışın ardından Yaprak Tütün İşleme Fabrikalarındaki tütün, firmaya hediye edildi. Yaprak Tütün İşletmeleri elinde tütünü ve fabrikaları kalmayınca Özelleştirme İdaresi tarafından kapatıldı.
5 yıl sözü havada kaldı
Giresun SEKA Aksu Kağıt Fabrikası 12 Eylül 2003’te Milda isimli yandaş kuruluşa“ Değer Tespit Raporu”nda 60 milyon TL değer biçilse de 5 milyon TL’ye satıldı. Yandaş şirket fabrikayı beş yıl çalıştırma zorunluluğuna karşın kısa bir süreli üretimin ardından TEDAŞ, SGK, Maliye gibi kurumlara borcu nedeniyle erkenden kapatıldı.
SEKA yok edildi
Sadece İzmit’in değil Türkiye’nin en önemli fabrikasıydı Seka. 2005’te özelleştirme furyasından nasibi aldı, kapatılıp yok edildi. Şimdi yerinde ise eski günlerin hatırına kağıt müzesi açıldı.
