BALYOZUN ÜSTÜNE BALYOZ İNDİ

T24 - Türkiye dün Balyoz soruşturması kapsamında peş peşe gelen kararlarla şok üstüne şok yaşadı. Sabah 21 ilde 70’i muvazzaf 86 askerin gözaltına alınması için karar çıkarıldı. Akşam üzeri operasyon durduruldu ve başındaki savcılar görevden alındı.

Balyoz Harekât Planı soruşturması kapsamında yapılan üçüncü dalga operasyonda, 21 ilde 70’i muvazzaf 86 askerin gözaltına alınması için karar çıkarıldı. Gözaltına alınanlar arasında eski Ege Ordu Komutanı ve eski MGK Genel Sekreteri emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık, eski GATA Komutanı emekli Tümgeneral Tuncay Çakan, emekli Tuğgeneral Mustafa Kemal Tutkun, emekli Tuğgeneral Ünal Akbulut, Kıbrıs Barış Harekatı’nın planlayıcılarından emekli Deniz Kurmay Albay Ertuğrul Üçler de yer aldı.


Talimata uymadılar

Şüphelilerin gözaltı işlemleri sürerken, İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Aykut Cengiz Engin, Balyoz soruşturmasında görevli iki savcıyı görevden aldı ve yeni atama yaptı. Şok etkisi yaratan bu kararın gerekçesi açıklanmazken, Engin’in “talimatlara uymadıkları” gerekçesiyle savcıları görevden aldığı iddia edildi. Ankara’da gözaltına alınması istenen isimler arasında İrtica ile Mücadele Eylem Planı’nda imzası olduğu belirtilen Kurmay Albay Dursun Çiçek’in de bulunduğu öne sürüldü.


14 şehirde baskın

Terörle Mücadele ve Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri, Balyoz soruşturmasını yürüten özel yetkili Cumhuriyet savcıları Mehmet Berk, Ali Haydar, Süleyman Pehlivan ve Bilal Bayraktar’ın talimatıyla 14 ilde 100’e yakın adrese operasyon düzenledi. Gözaltı ve arama talimatları, dün 08.00 sıralarında İstanbul’un yanı sıra Ankara, İzmir, Çanakkale, Adana, Ağrı, Bayburt, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Konya, Mersin, Sivas, Tokat, Van, Ardahan, Amasya, Kastamonu, Kocaeli, Mardin ve Kırklareli’ndeki emniyet birimlerine ve merkez komutanlıklarına bildirildi.

Muvazzaf askerlerle ilgili gözaltı talimatları merkez komutanlıklarına, emekli TSK mensupları ve diğer sivil şüphelilerle ilgili talimatlar da emniyet birimlerine gönderildi. Emniyete gönderilen listeler merkez komutanlıklarına, komutanlıklara gönderilen listeler de emniyete bildirilmedi.

Gözaltı talimatlarının çok büyük bölümünün, İstanbul 1. Ordu Komutanlığı’nda 2003’te düzenlenen “Balyoz Planı” seminerlerine katılan muvazzaf TSK mensuplarıyla ilgili olduğu öğrenildi. Operasyonun İstanbul ayağında da Sarıışık, Çakan, Üçler ve emekli Albay Yaşar Öztürk ile birlikte toplam 9 kişi yakalandı.

Yapılan aramalarda çok sayıda bilgisayar ve belgeye el konularak soruşturmanın yürütüldüğü İstanbul’a getirilirken, çeşitli illerde gözaltına alınan muvazzaf subaylar İstanbul Merkez Komutanlığı’na gönderildi. Fatih Adliyesi’nde sağlık kontrolünden geçirilen şüpheliler arasında bulunan emekli Tuğgeneral Ünal Akbulut’un elindeki evrak çantası da dikkat çekti.


Savcılar görevden alındı

Ancak 3. dalga Balyoz gözaltıları sürerken, soruşturmayı yürüten savcılardan Bilal Bayraktar ile Mehmet Berk, İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Aykut Cengiz Engin tarafından görevden alındı. Bu iki savcının yerine Murat Yöner ile Mehmet Ergül atandı. Bu gelişmeler sırasında Berk’in adliyenin 5. katındaki balkondan aşağıda olanları izlediği görüldü. Soruşturmadan el çektirilen savcılar ile atananlara konuyla ilgili sözlü ya da bir yazılı bildirimde ise bulunulmadığı öne sürüldü.
Bu görev değişikliği büyük şaşkınlık yaratırken, Engin’in farklı illerde yürütülen operasyonu durdurduğu ve bazı gözaltı kararlarını iptal ettiği iddia edildi.

Başsavcı Engin’in, savcıları yazılı talimatına uymadığı gerekçesiyle görevden aldığı iddia edildi. Engin, soruşturmayı yürüten savcıları “gizlilik” konusunda uyarmış, İstanbul Emniyet Müdürlüğü ile Merkez Komutanlığı’na yazdığı yazıda da, Balyoz soruşturması kapsamındaki gözaltıların “mutlaka başsavcı vekili onayıyla yapılması” gerektiğini bildirmişti.


İddialara ‘kaçamak’ cevap

Akşam saatlerinde iki savcının görevden alınmasıyla ilgili soruları yanıtlayan İstanbul Cumhuriyet Başsavcı Vekili Turan Çolakkadı, görev değişikliğinin kendi yetkilerinde bulunduğunu ve her yıl onlarca kişiyi görevden aldıklarını, yerlerine atama yaptıklarını söyledi.

Soruşturma savcılarının görevden alındığı iddialarının doğru olup olmadığına ilişkin ısrarlı sorular üzerine de Çolakkadı “Soruşturma savcılarının kimliğini açıklamak, Terörle Mücadele Kanunu’na göre suçtur. Bu konuda bilgi vermeyiz” dedi. Soruşturmanın koordinatör savcısı Süleyman Pehlivan ise adliye çıkışında konuyla ilgili soruları yanıtsız bıraktı.


27 kişilik liste ve Çiçek

Bu arada soruşturmayı yürüten 4 savcının, dün sabah Ankara’daki Merkez Komutanlığı’na gönderdiği 27 kişilik listede, Tuğgeneral Nurettin Işık ile Albay Çiçek’in de bulunduğu öne sürüldü.

Ancak 21 kente gönderilen talimatın ne kadarının uygulandığı, iki savcının görevden alınması ve bazı gözaltı işlemlerinin durdurulması nedeniyle anlaşılamadı. Çiçek’e yönelik akşam saatlerine kadar herhangi bir gözaltı ve arama işlemi yapılmazken, kızı ve avukatı İrem Çiçek Milliyet’e “Herhangi bir gözaltı kararı ve arama yok” dedi.


İki emekli asker

Bu arada, operasyonun durdurulmasından önce hakkında gözaltı kararı çıkarılan şüphelilerden emekli Albay Ali Tarık Akca yurtdışında olduğu gerekçesiyle bulunamazken, emekli Albay Erdal Akyazan Ankara Çankaya’daki evinde öğlen saatlerinde gözaltına alındı. Türk Hava Kurumu (THK) ise, Akca’nın “kurum tarafından görevlendirildiği için yurtdışında bulunduğu” yönündeki iddiayı yalanlayarak “Akca’nın THK ile ilişiği 8 Mart’ta kesildi” açıklaması yaptı.

Aynı kapsamda emekli Tuğgeneral Mustafa Kemal Tutkun da Çanakkale’nin Güzelyalı beldesinde gözaltına alındı. 2003’te emekli olduktan sonra Onsekiz Mart Üniversitesi’nde Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi okutmanı olarak görev yapan Tutkun’un, aynı operasyon kapsamında gözaltına alınan emekli Korgeneral Engin Alan’ın 2003’te komutanlığını yaptığı Gelibolu 2. Kolordu Komutanlığı’nda “hava savunma tümen komutanı” olarak görev yaptığı öğrenildi. Gelibolu 2. Kolordu Komutanlığı’nda görevli muvazzaf bir albayın da aynı operasyon kapsamında gözaltına alındığı öne sürüldü, ancak yetkililer bu bilgiyi doğrulamadı.

Yine aynı operasyonda İzmir’de gözaltına alınan Kurmay Albay S.Ö’nün de Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan emekli olduğu öğrenildi. Narlıdere’deki evinde arama yapılan Ö’nün bilgisayar ve dokümanlarına el konuldu.


Başsavcı uyarmıştı

İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Aykut Cengiz Engin, 22 Ocak’ta Balyoz soruşturmasını yürüten özel yetkili savcılar Bilal Bayraktar, Ali Haydar ve Mehmet Berk’e “soruşturmada gizliliğe riayet etmeleri için” bir yazı göndermişti. Engin yazısında, “Soruşturma savcısı tarafından görevlendirilenler, işlemleri gizlilik içerisinde yürütecek, dinleme kayıtlarını ya da tapelerini görmek, suret almak, bu konuda bilgi almak isteyenler olursa, talepleri yerine getirilmeyecek. Bilgilerin ilgisiz kişiler veya basına verilmesi halinde, soruşturma savcısınca görevlendirilen kişiler hakkında gerekli işlemler yapılacaktır” demişti. Engin 27 Şubat’ta da İstanbul Emniyet Müdürlüğü ve Merkez Komutanlığı’na gönderdiği “Gizli ve ivedi” ibareli yazıyla “Balyoz soruşturmasını yürüten savcıların talimatlarında başsavcıvekillerinin imzası yoksa iade edin” uyarısında bulunmuştu.


Bayraktar: Gözaltını kaldıramaz

Ceza Hukukçusu Prof. Dr. Köksal Bayraktar da dünkü gelişmeleri şöyle değerlendirdi: Gözaltı kararını savcılar verir. Arama kararları da kural olarak hakim tarafından verilir. Ancak gecikmesinde sakınca olan hallerde arama kararı savcının emriyle uygulanabilir. Bütün savcıların başı olması nedeniyle başsavcının birçok yetkisi vardır ama doğrudan doğruya soruşturmaya el koyup, o savcının yerine geçip de gözaltını kaldıramaz. Gözaltıları iptal etme yetkisi yoktur. Başsavcı ile gözaltı işlemini talep eden savcı arasında gözaltıyla ilgili görüş itilafı olursa, ortak bir karar alabilirler. Bu da çok istisnai bir haldir. Normal bir hukuk düzeni içinde başsavcı soruşturmayı yürüten savcının işine pek karışmaz. Olayın özelliğine göre, yaptığı işlemin doğru olmadığını söyleyerek tedbirin kaldırılmasını isteyebilir. Yeni atanan savcılar işleme devam edecekler. 2 ayırımlı bir sonuç ortaya çıkabilir. Ya yeni atanan savcılar dosyayı inceledikten sonra gözaltına alınan bazı kişilerin hâkim önüne çıkarılmasına gerek duymayacak ya da tutuklama talebiyle mahkemeye sevk edecek.


Gözaltılar ne olacak?

Balyoz operasyonu kapsamında gözaltı işlemleri sürerken soruşturmayı yürüten savcıların değiştirilmesi, hukuki süreç nasıl işleyecek sorusunu gündeme getirdi. Eski Devlet Güvenlik Mahkemesi(DGM) savcılarının konuyla ilgili görüşleri şöyle:

Eski DGM Savcısı Mete Göktürk, “Görevden alınan savcıların gözaltı, arama ve el koyma kararları geçerli işlemler. Gözaltına alınanların gözaltına alınmalarına gerek olmadıkları konusunda farklı bir görüşe sahiplerse yeni savcılar o kişiler serbest bırakılabilir. Arama kararları da geçerlidir ama vazgeçebilirler tabiki. Ama öyle bir şey olacağını zannetmiyorum. Gözaltındaki kişiler savcılığa getirilip serbest bırakılacaksa orada bırakılır. Ama gözaltındayken hiçbir kanıt bulunmadığına ilişkin polis görevlendirilen savcılara bilgi verirse oradan da serbest bırakılabilirler. Soruşturma aynen devam eder. Yeni savcıların değerlendirme hakları olabilir ama bu soruşturmanın durdurulduğu anlamına gelmez. O evrak mutlaka sonuçlandırılır. Her türlü hukuki değerlendirmeyi yeni göreve gelen savcılar yapar. Savcılık bir bütündür, soruşturmalar başsavcı adına yapılır. Başsavcı büyük usul hataları tespit etmiş olsa gerek ki, ya da bazı şikâyetler alınmış olsa gerek ki, bu kişilerden soruşturmayı almış olması doğal bir şey. Kişileri özgürlüklerinden mahrum bırakılacak işlemler kamuoyunda hassasiyet yaratır. Soruşturmadan birinci dereceden sorumlu olan başsavcının da bu konuda daha hassas davranılmasını istemek gibi bir özen göstermesi doğal bir şey. Sanıyorum bu işlemden bakanlığın da haberi olmuştur.” 
Eski DGM Savcısı Ahmet Gürses, “Savcıların değişmesiyle gözaltı ve arama kararlarında herhangi bir değişiklik olmaz. Kadük hale gelmez. Savcılık bir bütündür. Değişirse bundan sonraki talimatlar değişir. Talimatlar geçerlidir ama onu her zaman kısaltabilir yeni savcı isterse. Gözaltılar 24 saat için verilir. Yeni gelen savcı gözaltının sürmesini istemiyorsa 2. ve 3. gün için gözaltı kararı vermez. Yeni bir talimat gerekir.”


‘Operasyonlara ara verildi’

“Balyoz Planı” iddiası soruşturmasını yürütmekle görevlendirilen iki yeni savcının dosyayı inceleyebilmesi için operasyonlara şimdilik ara verildiği bildirildi. “Balyoz Planı” iddialarına ilişkin soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcıları Bilal Bayraktar ve Mehmet Berk’in yerine iki yeni savcının soruşturmayı yürütmekle görevlendirildiği belirtilerek, bu savcıların dosyayı incelemesi nedeniyle operasyonlara ara verildiği belirtildi.