Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2018 Yıllık Ekonomik Raporu’nda enflasyon, işsizlik, bütçe verilerindeki bozulmaya dikkat çekildi. Bütçe açığındaki artışta, emekli ikramiyeleri, memur ve işçilere ödenen eflasyon farkları, yaşlılık aylıklarındaki iyileştirme, taşeron işçilerin kadroya alınmasının da etkili olduğu belirtildi. Kayıt dışı istihdamın arttığına işaret edilen raporda, “gelir dağılımının” adaletsiz olduğu da kabul edildi.
Öte yandan raporda 2018’de bütçe açığında artışın sebebi olarak teşvikler ve sosyal destekler ile ekonomide yaşanan gelişmeler gösterildi.
Cumhuriyet'ten Mustafa Çakır'ın haberine göre “gelir dağılımındaki adaletsizliğin ortaya çıkarmış olduğu yoksulluğun” kayıt dışı istihdam oranını etkileyen önemli faktörlerden olduğuna işaret edilen raporda, ayrıca bu artışta çalışanların “daha fazla kazanç elde etme amacıyla kayıt dışına yönelmelerinin” de etkili olduğu savunuldu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı 2018 Yıllık Ekonomik Raporu, bütçenin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunuldu. Raporda yer alan değerlendirmeler şöyle:
-Yılın ilk çeyreğinde ekonomik büyümenin sürükleyicisi olan yatırımlar ikinci çeyrekte ivme kaybetti.
-Üçüncü çeyreğe güçlü bir başlangıç yapan sanayi üretiminin iç talepteki yavaşlamayla beraber ivme kaybedeceği öngörülüyor.
-Konut piyasasında düşük talep ve artan inşaat maliyetleri inşaat yatırımlarının ivme kaybedeceğini gösteriyor.
Destekler açık yarattı
-Kayıt dışılık artıyor. Ülkenin ekonomik ve mali yapısı ile birlikte özellikle tarım sektörünün toplam istihdam içindeki payı, gelir dağılımındaki adaletsizliğin ortaya çıkarmış olduğu yoksulluk, işsizlik oranındaki artışlar kayıt dışı istihdam oranını etkileyen önemli faktörler. İşverenin üretim maliyetlerini düşürerek daha fazla kazanç elde etme güdüsü, çalışanların ise işsiz kalmamak ve kısmen de olsa daha fazla kazanç elde etme amacı onları kayıt dışılığa yöneltmekte.
-Teşvikler ve sosyal destekler ile ekonomide yaşanan gelişmeler 2018’de bütçe açığında artışa sebep oldu.
-Bütçe giderleri, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlar ile yıl içinde ekonomide meydana gelen gelişmeler neticesinde arttı. 2018’de asgari ücret desteğinin sürdürülmesi, hızlandırılan yatırım giderleri, turizm desteklerinin artırılması, üniversite hastanelerinin borçları, emeklilere ödenen bayram ikramiyeleri, yaşlılık aylıklarının iyileştirilmesi, kamu görevlileri ve işçilere yapılan enflasyon zammı, yapılan ilave personel atamaları ve taşeron işçilerin kamuda istihdam edilmesi bütçe üzerinde ilave maliyet oluşturdu. Böylelikle 2018 yılının ilk sekiz ayında bütçe giderleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23.7 artarak 536.5 milyar lira oldu. Bu çerçevede yıl sonunda bütçe giderlerinin bütçe hedefinin 59 milyar TL üzerinde gerçekleşerek 821.8 milyar TL olması bekleniyor.
-2018’de küresel risk iştahındaki gerilemeye paralel Türkiye’ye yönelik risk algısında bozulma oldu. Türkiye finansal piyasalarında bu gelişmelere ek olarak, jeopolitik gelişmeler, seçimler, yüksek enflasyon ve cari açık ile kredi derecelendirme kuruluşlarının not indirimleri risk priminin artmasına neden oldu.
Seçimler için kaynak artırıldı
İlk kez Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan 2019 bütçesi Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’na sunuldu. Gelecek yıl yerel seçimler yapılacak. Bütçeden belediye ve il özel idarelerine ayrılan kaynak yüzde 28.4 artırılarak 93.6 milyar liraya çıkarıldı. Sosyal yardımlar için de 62.1 milyar lira kaynak ayrıldı.
Albayrak’ın konuşmasının başlangıcında sistem arızası nedeniyle sık sık mikrofonu kesildi. Bunun üzerine Komisyonu Başkanı Süreyya Sadi Bilgiç görüşmelere bir süre ara verdi. Bu sırada CHP’li Mahmut Tanal, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi işte böyle bir sistem. Sesleri kesiyor. Bakanın sesini de kesiyor” dedi. Albayrak konuşmasını sürdürürken CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin, üzerinde “2019 bütçesi faiz, zam, israf bütçesidir” yazılı pankartı kaldırdı.
