T24 - Yargıtay 9. Dairesi, anayasal düzene karşı işlenen suçlarda azami tutukluluk süresini 10 yıl olarak belirledi. Organize suç örgütleri gibi suçlarda ise süre 5 yıl. Davalar bir türlü bitmek bilmediği için katiller, hırsızlar, çete liderleri birer birer tahliye edilecek.
Yargının altyapı sorunlarından çok, HSYK, Anayasa Mahkemesi gibi kurumlara odaklanan Türkiye’deki adaletin hali, tutukluluk sürelerini sınırlayan düzenleme ile açığa çıktı. Milliyet gazetesinde yayımlanan haber şöyle:
Yargıtay 9. Ceza Dairesi, dün, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun elindeki dosyalarla ilgisi olmaksızın verdiği, tartışma yaratacak istişari karar doğrultusunda, devletin güvenliğine, anayasal düzene, milli savunmaya, devlet sırlarına karşı işlenen suçlarda azami tutukluluk süresini 10 yıl olarak belirledi. 10 yıldan fazla süredir tutuklu bulunan, aralarında PKK ve Hizbullah ana dava sanıklarının da bulunduğu 26 kişi tahliye edildi.
GAZETECİLERİN DURUMU
Karar, Ergenekon ve KCK davasında yargılanan, ellerine silah almayan belediye başkanları, akademisyenler, yazarlar, gazetecilerin 10 yıla kadar tutuklu kalabileceklerini de ortaya koydu. Buna karşılık, uyuşturucu, organize suç örgütleri gibi suçlardan yargılananların 10 yıllık sürenin kapsamı dışında olduğu, bu suçlarda azami tutukluluk süresinin 5 yıl olarak belirlendiği anlaşıldı. Katiller, hırsızlar, gaspçılar, uyuşturucu kaçakçıları, çete liderleri özgürlüğüne kavuştu. Sadece dün, cinayetten yargılanan 37 kişi tahliye edildi. Yerel mahkemelerle birlikte bu suçlardan yargılanıp tahliye edilenlerin sayısı ise yüzleri buluyor.
SÜRE, KISALACAĞINA UZADI
2005’te yürürlüğe giren CMK’nın 102. maddesiyle, Türkiye’nin AİHM’de mahkûm olmasına yol açan uzun tutukluluk süreleri sınırlandı. Ancak, yargının yavaş işleyişi nedeniyle, altyapı sorunlarının çözülebilmesi için düzenlemenin 31 Aralık 2010’da yürürlüğe girmesi benimsendi. Geçen 5 yılda ise yargılama süresi kısalacağına daha da uzadı. 2009 verileri, ağır cezalardaki bir dosyanın, Yargıtay tarafından bozma kararı verilmezse, 4.5 yılda bitirilebildiğini ortaya koydu.
GÖRÜŞ AYRILIKLARI VARDI
102. maddede, tutukluluk sürelerinin azami sürelerinin ne kadar olacağı konusunda görüş ayrılıkları bulunuyordu. 102. maddede, “Ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en çok bir yıldır. Ancak bu süre, zorunlu hallerde gerekçeleri gösterilerek altı ay daha uzatılabilir. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde, tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre, zorunlu hallerde, gerekçesi gösterilerek uzatılabilir; uzatma süresi toplam üç yılı geçemez” hükmü yer alıyor.
Buna göre, hırsızlık, görevi kötüye kullanma, taciz gibi asliye ceza mahkemesi kapsamına giren suçlarda, tutukluluk süresi en fazla bir yıl olabiliyor ve yarı oranında uzatılabiliyor. Cinayet, zimmet gibi ağır ceza kapsamındaki suçlarda ise maddede, tutukluluk süresinin en fazla 2 yıl olabileceği, bu sürenin zorunlu hallerde 3 yıla kadar uzatılabileceği belirtiliyor.
HİZBULLAH ÜYELERİ SERBEST
Yargıtay’ın farklı daireleri, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun elindeki dosyalarla ilgisi olmaksızın aldığı öğrenilen ve varlığı yalanlanan istişari kararı doğrultusunda dün kararlarını verdi. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun varlığı yalanlanan istişari kararlarını ise daha yasa yürürlüğe girmeden verdiği öğrenildi.
Buna göre, Yargıtay, ağır cezalardaki azami tutukluluk süresini 5 yıl, söz konusu 4 suç tipi bakımından ise azami tutukluluk süresini 10 yıl olarak belirledi. Bu karar doğrultusunda, 9. Ceza Dairesi, dün, 10 yıldan fazla süredir tutuklu bulunan, aralarında PKK ve Hizbullah ana dava sanıklarının da bulunduğu 26 kişiyi tahliye etti. Hizbullah’ın domuz bağı cinayetlerinin de dava konusu yapıldığı Diyarbakır’daki ana dava sanıkları, 10 yıl sonra özgür kaldı. Daire, 176 dosyayı daha görüşecek.
37 CİNAYET SANIĞINA TAHLİYE
Ergenekon, KCK, Balyoz, PKK, DHKP-C, Hizbullah ve benzeri davalar, 4 suç tipi içinde kaldığından, bu davalardaki sanıkların tutukluluğu 10 yıla kadar uzayabilecek. Mehmet Haberal, Mustafa Balbay, Tuncay Özkan gibi isimler, 10 yıl tutukluluk riskiyle yargılanacak.
Örgütlü uyuşturucu kaçakçılığı suçlarında azami süre 5 yıl olduğundan, Yargıtay 10. Ceza Dairesi, dün 6 sanığı tahliye etti. Ağır ceza mahkemelerinde görülen, katillerin, gaspçıların, tecavüzcülerin yargılandığı bütün davalarda da azami süre 5 yıl olacak. Cinayet davalarına bakan Yargıtay 1. Ceza Dairesi, sadece dün, 37 kişiyi tahliye etti.
Türmen: 10 yıl her şart altında uzun süre
AİHM eski yargıcı Rıza Türmen, nereden bakılırsa bakılsın tutuklulukta 10 yılın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi açısından kabul edilebilir bir süre olmadığını söyledi. Türmen bu konudaki görüşlerini şöyle özetledi: “AİHM öncelikle tutukluluk şartlarının oluşup oluşmadığına, gösterilen gerekçelerin yeterli olup olmadığına bakar. Bu şartlar oluşmamışsa zaten ihlal sayar. Şartlar oluşmuşsa tutukluluk süresini değerlendirir. Ancak 10 yıl her şart altında çok uzun bir süredir.”
Gerçeker: 10 yıl içinde bitirilmemesi anormal
Yargıtay Başkanı Hasan Gerçeker, Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin, örgütlü suçlarda tutukluluk süresinin en fazla 10 yıl olacağına ilişkin kararını değerlendirirken, “Aslında 10 yıl içinde bir davanın bitirilememesi anormal bir durum. Bunun sorumluluğu yasaları uygulamacı olan hakim ve savcılarımızda değil. Bu yasal düzenlemeyle yapılmış bir kural olduğuna göre, bu kural beğenil-miyorsa, eleştiriliyorsa yasa koyucu tarafından değiştirilebilir” dedi. Gerçeker, kararın, Daire’nin takdirinde olduğunu ve örgütlü suçların bu kapsama girdiğini söyledi.
Dünyada yargılama süreleri
- Fransa’da ilkesel olarak 1 yıl olarak belirlenen maksimum tutuklu yargılanma süresi, suçun türü ve nerede işlendiğine bağlı olarak 2 yıldan 4 yıla kadar uzayabiliyor.
- İngiltere’de, 56 gün olarak belirlenen gözaltı süresi özel durumlarda 112 güne kadar uzayabiliyor.
- İspanya’da tutuklu yargılama süresi, üç aydan iki yıla kadar değişkenlik gösterirken, Almanya ve - Belçika’da kesin olarak bir süre belirtilmese de tutuklunun bir yılı aşkın bir süre cezaevinde tutulmaması prensip kabul ediliyor.
İngiltere’deki King’s College’ın raporuna göre hüküm giymemiş tutukluların sayısı ve toplam tutuklulara oranı şöyle: İsrail 3516 (25.3), İran 25248 (24.8) ABD 475.692 (21.2), Yunanistan 3.065 (28.6), İspanya 15.956 (23.9), Almanya 13.168 (17.4), Rusya 136.298 (16.6), İngiltere 13.402 (16.5).
- Adalet Bakanı Sadullah Ergin Türkiye’de cezaevinde 56 bin 581 hükümlü, 19 bin 419 hükmen tutuklu ve 40 bin 340 tutuklu olduğunu açıkladı. Buna göre Türkiye’de tutukluların hükümlülere oranı yüzde 70.
