Tarık Demirkan
Avrupa Parlamentosu Polonya'ya karşı "demokratik hakların ihlali" nedeniyle işlem başlattı.
Avrupa Parlamentosu 15 Kasım günü gerçekleşen oturumunda Polonya'ya karşı Avrupa Birliği Temel Sözleşmesinin "ünlü" 7. maddesi gereği işlem başlatma kararı aldı.
Strasbourg'da 438 evet 152 hayır ve 71 kararsız oyla alınan karar sonucunda Polonya hükümeti "hukuk devletinin gereklerini ihlal etmekle" itham edildi. Karar 7. maddenin gereklerinin uygulamaya konulmasını öngörüyor.
Avrupa Birliği temel sözleşmesinin ünlü 7. maddesi üye ülkelere karşı uygulanabilecek en katı yaptırımı, yani söz konusu ülkenin oy hakkının geri alınmasını içeriyor.
Karar Polonya hükümetinin son bir kaç yıldaki uygulamalarının Avrupa'nın temel değerlerinin ihlali anlamına geldiğini tespit ediyor.
Polonya neyle suçlanıyor?
Karara göre Polonya son yıllarda Avrupa Birliği'nin tüm uyarılarına karşı yargı sisteminde gerçekleştirdiği reformlarla ülkede mahkemelerin bağımsızlığını ihlal etti.
Anayasa Mahkemesi'nin elindeki yetkileri de kısıtlayarak hukuk devletinin temel prensiplerine zarar verdi. Bu ise ülkede demokrasiyi yıpratan bir süreç başlattı.
Avrupa Parlamentosunun kararı Polonya hükümetini devlet medyası, sivil dernek ve kurumlar, kadın hakları ve mülteci hakları ile ilgili olarak ülkede müzakerelere bile gitmeden hızla çıkardığı yeni baskıcı yasalarla demokrasiyi zayıflatmakla suçluyor.
Avrupa Parlamentosu ne talep ediyor?
Karar somut bazı talepler de içeriyor. Bu kararla Avrupa Parlamentosu Polonya hükümetine toplantı ve gösteri özgülüğüne saygı göstermesi ve muhalefet liderlerinin polis tarafından izlenmesi gibi uygulamalara derhal son vermesi çağrısı da yapıyor.
Avrupa Parlamentosu tarafından çıkarılan bu karar Polonya'ya karşı yöneltilen ilk uyarı değil.
2016 Ocak ayından bu yana Avrupa parlamentosu Polonya konusunu beş kez gündemine aldı ve Polonya'yı eleştiren 3 karar da parlamentoda onaylandı. Ancak 7. maddenin işleme konulması kararı bu kararlar içinde en ağırı.
7. madde nasıl uygulanır?
Avrupa Parlamentosu'nun üye ülkelere karşı alabileceği en ağır karar olan "7. maddeyi işleme koyma" kararı da hemen uygulanabilecek bir karar değil.
Bugün alınan karar bir ön taslak karar niteliğinde. Prosedüre göre Avrupa Parlamentosu'nun konuyu bir kez daha gündemine alması ve bu kez de üçte iki çoğunlukla onaylaması gerekiyor.
Bunun ardından da Avrupa Birliği zirvesinde konu gündeme gelecek ve bu zirvede de Polonya'da demokrasinin temel kriterlerinin ihlal edip etmediği konusunda bir oylama yapılacak.
Ancak Avrupa yasalarına göre zirvede alına kararın bu kez de beşte dört çoğunlukla oylanması lazım.
Uzmanlar şimdiye dek Avrupa Birliği tarihinde 7. maddenin asla uygulanmadığını ve bu maddenin uygulanabilmesi, yani söz konusu ülkenin oy hakkının elinden alınabilmesi için çok büyük bir mutabakatın gerektiğini vurguluyorlar.
Ancak 7. maddenin işleme konulması konusunda ilk kararın alınması bile söz konusu ülke açısından çok ağır bir eleştiri anlamına geliyor.
Macaristan hakkında da geçtiğimiz Mayıs ayında benzer gerekçelerle 7. madde üzerinden işlem başlatılmıştı.
