T24 - Anayasa Mahkemesi, görevleri ile ilgili olmayan suçlarda askerlere sivil yargı yolunu açan düzenlemeyi iptal etti. Yüksek mahkeme, 5918 sayılı Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un "anayasal düzene karşı suçlar'', ''terör'' ve ''çete'' suçlarını işlemeleri halinde askerlere sivil yargı yolunu açan düzenlemelerinin iptaline "oybirliği" ile karar verdi. Kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla, darbe girişimiyle suçlananlar da dahil olmak üzere, askerlerin sanık ve şüpheli olduğu bazı dava ve soruşturmalar askeri yargıya devredilecek. Eski Kara, Hava ve Deniz kuvvetleri komutanlarının Ergenekon savcılarına ifade vermeleriyle sonuçlanan darbe günlükleri ile "Balyoz", "Sarıkız", "Yakamoz" ve "Ay Işığı" darbe planlarına ilişkin soruşturmaların da adresini değiştirecek olan iptal kararı, halen sivil yargı makamlarında ele alınan ilgili dosyalar konusunda "görevsizlik" kararları verilmesini gerektirecek. Devredilecek arasında, "İrtica ile Mücadele Eylem Planı"nı hazırladığı iddiasıyla hakkında Ergenekon savcıları tarafından iki kez tutuklama talep edilen Kurmay Albay Dursun Çiçek'e ilişkin soruşturma ile Çukurambar soruşturması da yer alıyor. Ancak sivil savcılar, daha önce Ergenekon savcılarının yaptığı gibi yetkinin kendilerinde olduğunu ileri sürerek soruşturmaları sürdürürlerse konu Uyuşmazlık Mahkemesi'ne ve Yargıtay'a gidebilecek.
İptal edilen düzenleme, askerlerin sadece "görevleriyle ilgili askeri suçlar" kapsamında askeri yargıda yargılanmalarını, darbe girişimi, çete-mafya ve uyuşturucu kaçakçılığı gibi görevle ilgisi olmayan konularda ise sivil mahkemelerde yargılanmalarını düzenliyordu.
Anayasa Mahkemesi, CHP'nin açtığı iptal davasında istemi kabul etti. Mahkeme bugün (21 Ocak 2010) öğle saatlerinde görüşmeye başladığı "askere sivil yargı yolunu açan" düzenlemenin iptaline ilişkin esastan görüşmeyi akşam saatlerinde tamamladı. "Oybirliği" ile alınan karar, Anayasa'nın 145. maddesine dayandırıldı.
Resmi Gazete'de yayımlanınca yürürlüğe girecek iptal kararıyla birlikte "Ergenekon" kapsamında soruşturulan ve yargılanan askerlerin soruşturma ve davaları, Bülent Arınç'a suikast girişimi iddiaları gibi önemli dava ve soruşturmalar askeri yargı makamları ile askeri savcılara devredilecek.
Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı Özel Kuvvetler Komutanlığı'nın birimlerinden Seferberlik Tetkik Kurulu Ankara Bölge Başkanlığı'ndaki "kozmik oda"sında 26 güne yayılan "sivil hâkim" aramasının sonuçları da iptal kararından etkilenecek. Söz konusu aramaya ilişkin soruşturmanın da askeri savcılıklara devredilmesi bekleniyor.
AKP: Çete, uyuşturucu, anayasal düzen suçları askeri amaçlı mı?
Anayasa Mahkemesi'nin kararı için AKP'den ilk değerlendirme Grup Başkanvekili Bekir Bozdağ'dan geldi. Kararı eleştiren Bozdağ, NTV'ye şunları söyledi:
"Kararı sağlıklı değerlendirebilmek için Anayasa Mahkemesi'nin gerekçelerinin açıklamak doğru olur, ancak Ceza Mahkemeleri Kanunu'na (CMK) baktığımız zaman, orada sivil yargıda yargılanması öngörülen suçlar çok açık. Örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmiş uyuşturucu madde imal ve ticareti suçları, haksız ekonomik amaç ve çıkar sağlamak amacıyla kurulmuş bir örgütlü faaliyetin çerçevesinde işlenen, yani halk tabiriyle çete-mafya türü yapılanmalarla ilgili suçlar ve bir diğeriyse anayasal düzene karşı işlenen suçlar ve terör suçlarıdır.
Şimdi ben şunu sormak isterim; uyuşturucu ticareti askeri bir suç mu? Mafya veya çıkar amaçlı suç örgütünün faaliyeti çerçevesinde veya anayasal düzene karşı işlenen suçlar veya terör kapsamında işlenen terör suçları askeri amaçlı bir suç mu? Bunda tartışma yok. Peki bu suçlar askerin hizmet ve göreviyle ilgili suçlar mı? Hiç alakası yok. Peki bunlar askeri mahalde işlenebilecek, bütün unsurlarıyla tamamlanabilecek suçlar mı? Bununla da hiç alakası yok
Bana göre bu düzenleme Anayasa'ya uygundur. Anayasa Mahkemesi'nin aldığı bu kararı Anayasa'nın 145. maddesine dayandırıp iptal etmesi tartışılacaktır."
CHP Sözcüsü Özyürek: Yanlış ortadan kaldırıldı
İptal davasını açan CHP'nin sözcüsü Mustafa Özyürek, "iptal edilen yasanın bir gece yarısı alelacele çıkarıldığını" belirterek, Anayasa'nın 145. maddesinin çok açık olduğunu vurguladı. CHP'nin bu maddeye dayanarak Anayasa Mahkemesi'ne başvurduğunu hatırlatan Özyürek, "iptal kararı ile yanlışın ortadan kaldırıldığını" savundu.
Yasanın, ''AKP tarafından bir gece yarısı önergesiyle hiç kimseden bilgi ve görüş alınmadan, muhalefetten saklanarak Meclisten geçirildiğini'' öne süren Özyürek, "Eğer bu Anayasa, kanun çıkarılarak askerlerin sivil yargıda yargılanmasının yolunu açacaksa Anayasa'da niçin değişiklik yapmayı düşünüyorsunuz" dedi. Özyürek, "iptal kararının askerlerin hiçbir yerde yargılanmayacağı şeklinde yorumlanmasının doğru olmadığını, zira Ergenekon sürecinde askerlerin sorgulandığını ve yargılandığını" ifade etti.
'Askeri yargının tarafsız şekilde darbe soruşturduğu görülmedi'
Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Mithat Sancar, NTV'nin sorularını yanıtlarken, gerekçeyi görmeden yorum yapmanın doğru olmadığını belirtti, ancak açıklanan "çok ciddi sıkıntı" yaratacağını söyledi.
"Bugüne kadar yapılan bu soruşturmalarda sivil yargının hareket alanının bu kadar genişlemiş olması soruşturmaları etkili hale getirmiştir" diyen Sancar, "askerle ilgili iddialar karşısında bugüne kadar derin bir süreç işlememiş olmasının askeri yargıdan kaynaklandığını" savundu.
Sancar, "Ne denirse densin askeri yargının ordu için darbe, suikast gibi iddiaları tarafsız bir şekilde soruşturulduğu görülmedi" dedi.
Prof. Sancar, "iptal edilen düzenleme çerçevesinde tarafsız soruşturmaların Ergenekon süreciyle başladığını ve bütün kritik soruşturmaların önünün açıldığını" söyledi.
'Sorunu Anayasa değişikliği çözer'
"Kararın kaygı verici olduğunu, ancak bunun sorunun çözülemeyeceği anlamına gelmediğini" vurgulayan Sancar, "Hükümet anayasa değişikliği hazırlığında olduğunu söylüyor ve ilk yapılması gereken bu sürecin de bu kapsam içine alınmasıdır. Bu aykırılığın giderilmesi için Anayasa değişikliği acilen gereklidir" dedi.
Sancar sivil yargınının askeri süreci soruşturma yönünde başlattığı geleneğin anayasa değişikliği ile devam etmesi gerektiğini sözlerine ekledi
Anayasa Hukuku Profesörü İbrahim Kaboğlu da, Anayasa'nın 145. maddesi nedeniyle iptal kararının şaşırtıcı olmadığını, kendisinin bu yönde bir karar çıkacağı yolunda tahminleri bulunduğunu açıkladı. Kaboğlu, askere sivil yargı yolunun ancak Anayasa değişikliği ile açılabileceğini söyledi.
Anayasa'nın 145. maddesi ne diyor?
Yüksek mahkemenin iptal kararına dayanak olan Anayasa'nın 145. maddesi şu hükmü taşıyor:
"Askerî yargı, askerî mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür. Bu mahkemeler, asker kişilerin; askerî olan suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerî mahallerde yahut askerlik hizmet ve görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler.
Askerî mahkemeler, asker olmayan kişilerin özel kanunda belirtilen askerî suçları ile kanunda gösterilen görevlerini ifa ettikleri sırada veya kanunda gösterilen askerî mahallerde askerlere karşı işledikleri suçlara da bakmakla görevlidirler.
Askerî mahkemelerin savaş veya sıkıyönetim hallerinde hangi suçlar ve hangi kişiler bakımından yetkili oldukları, kuruluşları ve gerektiğinde bu mahkemelerde adli yargı hâkim ve savcılarının görevlendirilmeleri kanunla düzenlenir.
Askerî yargı organlarının kuruluşu, işleyişi, askerî hâkimlerin özlük işleri askerî savcılık görevlerini yapan askerî hâkimlerin mahkemesinde görevli bulundukları komutanlık ile ilişkileri, mahkemelerin bağımsızlığı, hâkimlik teminatı, askerlik hizmetinin gereklerine göre kanunla düzenlenir. Kanun ayrıca askerî hâkimlerin yargı hizmeti dışındaki askerî hizmetler yönünden askeri hizmetlerin gereklerine göre teşkilatında görevli bulundukları komutanlık ile olan ilişkilerini de gösterir."
