Antalya zirvesi: Rusya ve Ukrayna'nın görüşmesi çözüme giden yolu açabilir mi?

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun ev sahipliğinde bir araya geldi. Ancak diplomatik çevrelerin de öngördüğü şekilde, toplantıdan iki ülke arasındaki sorunun çözümüne yol açacak ya da kapsamlı bir ateşkesi doğuracak bir sonuç çıkmadı.

Sabah saatlerinde Antalya'nın turistik Belek bölgesindeki Regnum Karya Otel'de geniş güvenlik önlemlerinin altında gerçekleşen toplantı öncesinde Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Ukraynalı ve Rus meslektaşlarıyla ayrı ayrı görüştü.

Toplantı daha sonra üçlü formatta devam etti. Yaklaşık 1,5 saat süren toplantının ardından üç bakan sırayla basının karşısına geçtiler ve görüşmelerle ilgili görüşlerini paylaştılar.

Siyasi çözüm kolay değil

Lavrov-Kuleba görüşmesi ve tarafların kamuoyuna açıkladıkları pozisyonları, devam eden krizle ilgili bazı unsurların daha belirginleşmesine yol açtı. Bunların en başında Ukrayna ile Rusya arasındaki soruna siyasi bir çözüm bulmanın bu aşamada çok güç olduğu geliyor.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy'in hem NATO üyeliği hem de Kırım ve Donbas bölgelerini içeren sorunlarla ilgili çözüm bulunabileceğine ilişkin açıklamalarına karşın Rus Dışişleri Bakanı'nın Moskova'nın sert ve tavizsiz pozisyonunu tekrar etmesi dikkat çekti.

Antalya'ya Rus ordusunun askeri operasyonlarını sürdürdüğü ve Kiev'e daha da yaklaştığı bir dönemde gelen Lavrov, Zelenskiy'den gelen açıklamaların Moskova'da çok karşılık bulmadığı mesajını verdi.

Lavrov, Rusya'nın Ukrayna'nın silahsızlandırılması ve tarafsız bir ülke statüsü alması gerektiğini de içeren taleplerini sıralarken, bunlara ilişkin henüz net bir yanıt alamadıklarını kayda geçirdi. Deneyimli Rus diplomat, Ukrayna yönetimini eleştirirken Batı'nın sağladığı yardımın savaşı daha da körükleyen ve uzatan bir faktör olduğu eleştirisinde bulundu.

Kuleba eli boş ayrıldı

Ukrayna Dışişleri Bakanı ise savaşın sürmesinde sorumluluğun Moskova'da olduğunu söyledi ve Lavrov'la müzakerelerin zor geçtiğini söyledi.

Antalya'ya Mariupol'de insani koridor açılması ve 24 saatlik genel ateşkes amacıyla geldiğini ama bu amaçlara ulaşamadığını saklamayan Kuleba, "savaşı durduracak tarafın Moskova olduğunu" ancak o yönde bir işaret alamadığını kaydederek siyasi çözümün yakın olmadığını ortaya koydu.

Lavrov'un insani koridor konusunda Türkiye ve Ukrayna'nın çağrılarına tam bir taahhütte bulunmaması, konuyu askeri makamlara ileteceğini bildirmesi de dikkat çekti. Rus ordusunun Antalya toplantısından bir gün önce Mariupol'de bir çocuk hastanesini bombalaması ve saldırıya ilişkin görüntülerin yayılması da görüşme öncesinde ortama zarar veren bir gelişme olarak değerlendirildi.

Toplantı öncesinde, Ukrayna Dışişleri Bakanı'nın bu görüşmenin Türk Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu'nun çabasıyla gerçekleştiğine vurgu yapması ve meslektaşı Lavrov'un bu platformu halkla ilişkiler kampanyasına çevirmemesi gerektiği uyarısı Kiev'in aslında Antalya'dan beklentilerinin az olduğunu gösteriyordu.

Kuleba, dünkü basın toplantısında bu duygusunu aktarırken, kendisinin somut öneri ve çağrılarına karşın Lavrov'un Antalya'ya sadece dinlemeye geldiği eleştirisinde bulundu. Açıklamalarında duyduğu hayal kırıklığını saklamayan Kuleba, 24 Şubat sonrasındaki bu ilk üst düzey görüşmeden eli boş ayrılan taraf oldu.

Lavrov'un basın toplantısı 50 dakika sürdü

Toplantının ardından üç bakan ayrı ayrı basın toplantıları düzenlediler. Ukrayna ve Türkiye dışişleri bakanları, kısa konuşmayı tercih ederken Lavrov, yaklaşık 50 dakika kameralar karşısında kaldı ve soruları yanıtladı.

Basın mensuplarına zaman zaman sert yanıtlar verdiği gözlenen Lavrov, Ukrayna'da süren savaşın Rusya'nın ulusal güvenlik çıkarlarını korumayı amaçladığını, Kiev yönetiminin 2015'den bu yana baskı altında tuttuğu Donbas bölgesine yeni bir askeri saldırı düzenlemeyi planladığını, bunu önlemek amacında olduklarını kaydetti.

Siyasi görüşmelerin liderler düzeyinde sürüp sürmeyeceğine ilişkin bir soru üzerine Lavrov, "Bugün Kuleba'ya da söyledim. Eğer sorunu çözeceksek görüşmeye her zaman hazırız. Putin de görüşmekten kaçmaz. Ama Ukrayna tarafı görüşmüş olmak için görüşme yapıyor" ifadelerini kullandı.

Antalya'da ikinci toplantı olur mu?

Ukrayna ile Rusya arasındaki krizin büyümeye başladığı 2021'in son aylarından itibaren tarafları aynı masada bir araya getirmek isteyen Türkiye, bu amacına savaşın 15. gününde ulaştı.

Çavuşoğlu, Türkiye'nin iki ülkeyi bir araya getiren masada "kolaylaştırıcı rol" oynayan bir ülke sıfatıyla ve her iki ülkenin rızasıyla yer aldığını kaydetti.

Toplantı sonrası düzenlediği basın toplantısında, ateşkes kararı çıkmasa bile her iki dışişleri bakanlarının buluşmasının bir başlangıç olarak değerlendirilmesi gerektiğini kaydeden Çavuşoğlu, "Bir görüşmeden mucize beklenmemeli" sözleriyle sonuçsuz toplantıyı değerlendirdi.

Ankara'nın bu toplantıdan beklentisi çok yüksek olmasa da çatışmaların yoğunlaştığı bölgelerde daha etkin kullanılacak insani koridorların açılması gibi bir kararın çıkartma amacında olduğu kaydediliyor.

Ayrıca Ankara, Antalya'da başlatılan sürecin yeni bir mekanizmaya dönmesi ve daha ileriki aşamalarda Putin ve Zelenskiy'in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ev sahipliğinde Türkiye'de buluşturmayı da hedefleri arasında sayıyordu.

Lavrov, "Burada paralel bir mekanizma yürütmüyoruz" diyerek asıl temasların Ukrayna ve Rusya heyetleri arasında Belarus'ta yapıldığına dikkat çekti. Diplomatik kaynaklar da, Antalya görüşmesi ile Belarus'taki süreçlerin farklı olduğunu, Türkiye'nin taraflar arasında siyasi kanalların açılmasına uğraştığını belirttiler.

Rus ve Ukrayna heyetleri, savaşın başlamasından sonra özellikle insani konuların ve kısmi ateşkeslerin uygulanmasına ilişkin görüşmelerini Belarus'ta gerçekleştiriyor.