Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini öngören Anayasa değişikliğinin ardından sandıktan "en avantajlı çıkacağı modeli arayan AKP"nin çalışmalarının 'daraltılmış seçim sistemi' üzerinde yoğunlaştığı belirtiliyor. Bu seçim sistemi, "büyük partilerin yararına olacağı, küçük partilerin parlamentoda temsilinin önünün kapatacağı" yönünde yorumalnıyor.
Birgün'den Bircan Gökdemir'in haberi aynen şöyle:
Recep Tayyip Erdoğan ile partisinin, ‘varlık-yokluk seçimi’ olacak ilk genel seçim için seçim sistemi arayışları “AKP’ye en uygun sistem” temelinde sürüyor.
AKP Genel Merkezi yöneticileri, Cumhurbaşkanlığı danışmanları, Adalet Bakanlığı bürokratları ile zaman zaman YSK temsilcilerinin katılımıyla süren ve genellikle Hâkim Evi’nde yapılan çalışmalarda Turgut Özal döneminde uygulanan daraltılmış seçim sistemi ve Türkiye milletvekilliği ağırlık kazandı. Seçim barajının düşürülüp düşürülmeyeceği, düşürülecekse oranı daha sonra ele alınacak.
Oydan çok yüksek temsil
TEPAV, daraltılmış bölge seçim sistemi ile AKP’nin sağlayacağı avantajı simülasyonlarla ortaya koydu. Buna göre daraltılmış bölge seçim sistemin uygulanması durumunda 2015 Kasım seçimlerinde AKP’nin yüzde 49.49 oyla kazandığı sandalye sayısı 317’den 369’a, CHP’nin yüzde 25.31’le kazandığı 134 milletvekilliği 148’e çıkarken; HDP’nin yüzde 11.90 oyuna karşılık aldığı 59 milletvekilliği 58’e, MHP’nin yüzde 11.90 oyla kazandığı 40 milletvekilliği de 25’e düşecek.
2015 Kasım ayında yapılan seçimlerin sonuçlarına göre Türkiye’nin en fazla 7 milletvekili ile temsil edilecek 147 seçim bölgesine ayrılması durumunda oluşacak tablo ve partilerin Meclis’te sahip olacakları temsil oranı şöyle:
AKP’nin TBMM’de yüzde 61.50’luk gibi bir temsile sahip olmasını sağlayacak bu model, CHP için bazı bölgelerde dezavantajlı olmasına karşın bazı bölgelerde sağlayacağı avantaj nedeniyle çok olumsuz bir sonuç doğurmayacak.
Daraltılmış sistem HDP’yi Batı bölgelerinde zor duruma düşürecek. Ancak, Doğu ve Güneydoğu illerinde avantaj sağlayacağı için milletvekili sayısı çok fazla değişmeyecek.
MHP, AKP ve CHP gibi iki büyük parti karşısında sandıktan milletvekili çıkartmakta büyük sıkıntı yaşayacak. Seçim barajı düşürülse bile yükselecek sandık barajı nedeniyle MHP ve Meral Akşener’in kurması beklenen partinin parlamento dışında kalması güçlü olasılık olarak değerlendiriliyor.
MHP’ye siyasi şantaj mı?
AKP’nin bu hamlesinin, siyasi partneri olan MHP’yi bundan sonra da yanında tutmaya dönük olduğu yorumları da yapılıyor. Daraltılmış seçim sisteminin benimsenmesinin Meral Akşener’in parti kurma çalışmaları nedeniyle sarsıntı geçiren MHP’nin siyasette tamamen etkisizleşme riskine karşı, AKP’ye destek vermeyi sürdüreceği hesaplarının yapıldığı bildiriliyor. AKP’nin uyum yasalarını da içeren gündemini yasalaştırmak için seçim sistemi tartışmalarını MHP’ye en fazla zarar verecek model üzerinden kasıtlı olarak başlattığı olasılıkları da siyasi kulislerde konuşuluyor.
Tezcan: AKP hakkı olmayanı istiyor
CHP’nin seçim işlerinden sorumlu Genel Başkanı Bülent Tezcan, daraltılmış bölge sistemi arayışının, AKP’nin gücünün çok üzerinde Meclis’te temsil edilme isteğinden kaynaklandığını belirterek şu değerlendirmeleri yaptı:
“AKP hakkı olmayanı istiyor. Sistemle oynayarak, küçük partilerin hakkı olan milletvekilliklerini de kazanmayı ve böylece gücünü arttırmayı amaçlamıyor.
Daraltılmış bölge modeli, temsilde adaleti en fazla bozan model olarak bilinir. Seçim çevreleri ne kadar küçülürse baraj etkisi o kadar artar. Beş milletvekillik bölgelerde baraj matematiksel olarak yüzde 20’ye, iki milletvekilinin olduğu bölgelerde ise yüzde 50’ye kadar çıkar. ‘Seçim barajını kaldırırım ama daraltılmış bölge sistemine geçerim’ demelerinin nedeni bu. Samimi değiller baraj daha da yükselecek.
AKP, baraj etkisinden hep yararlandı yine yararlanmak istiyor. Seçim sistemi iktidardaki partinin çıkarlarına göre değiştirilmez, değişiklik çalışmalarında temel alınması gereken ülkenin gereksinimleri. AKP, her zaman yaptığı gibi yine vatandaşın oyunu çalma peşinde.”
***
Sistemin dikkat çeken sonuçları
»AKP özellikle 7 Haziran seçimlerinden bu yana seçmeni ‘muhafazakar-muhafazakar olmayan’ diyerek ayıran bir hat izledi.
AKP, böyle bir düzenleme ile kendisine oy vermeyen muhafazakar Türk ve Kürt seçmenin ikinci tercihi olmayı hedefliyor.
»Daraltılmış bölge sisteminin en somut sonucu HDP’yi tam anlamı ile bir bölge partisi haline getirecek olması.
»Bu sistemin en temel sonucu iki partili bir meclis yapısını dayatmasıdır. Türkiye’nin Güneyi ve bazı Doğu illerinde HDP-AKP diğer bölgelerde de CHP-AKP seçimine dönüşecek. Bu durum seçim öncesi koalisyonları bir anlamda ‘zorunlu’ kılacak.
