AİHM’nin 2017 bilançosu mahkeme başkanı Guido Raimondi tarafından bugün Strasbourg’da açıklandı. İstatistiklere göre, 1 Ocak 2018 itibarıyla AİHM gündeminde 47 Avrupa Konseyi üyesi ülkeden gelen toplam 56 bin 250 dava başvurusu bulunuyor.
Romanya ilk sırada
Hakkında en fazla dava başvurusu olan ülke Romanya. Bu ülkeye karşı başvuru sayısı 9 bin 920. Romanya’yı sırasıyla Rusya (7 bin 747), Türkiye (7 bin 518), Ukrayna (7 bin 112), İtalya (4 bin 665), Macaristan (3 bin 535), Azerbaycan (2 bin 27), Gürcistan (bin 924), Ermenistan (bin 819) ve Polonya (bin 403) izliyor.
AİHM gündeminde Fransa’ya karşı 359, Almanya’ya karşı 167, İspanya’ya karşı 168, Birleşik Krallık'a karşı 130 dava başvurusu bulunuyor.
Romanya, Rusya, Türkiye ve Ukrayna AİHM’nin toplam iş yükünün yüzde 50’sinden fazlasını oluşturuyor. Romanya’ya karşı dava başvurusu AİHM iş yükünün yüzde 17,6’sına, Türkiye’den gelen başvurular ise yüzde 13,3’üne eşit. Türkiye 2016 yılını 12 bin 600 dava başvurusuyla Ukrayna’nın ardından ikinnci sırada tamamlamıştı.
15 Temmuz faktörü
AİHM gündemindeki dava başvurusu sayısı 2017 başlarında 79 bin 750 olarak açıklanmıştı. Bu sayı büyük ölçüde 15 Temmuz darbe girişimi sonrası KHK’lar ile görevden alınmalara bağlı şikayetler nedeniyle yıl ortalarında 93 bin 200’e kadar çıktı.
Ancak davacıların Anayasa Mahkemesi’ni iç hukuk yolu olarak kullanmadan AİHM’ye gitmeleri ve Avrupa Konseyi’nin önerisiyle OHAL İnceleme Komisyonu kurulmuş olması nedeniyle Türkiye’den gelen bu spesifik şikayetlerin büyük bölümü reddedildi. AİHM bu kapsamda 2017 içinde toplam 30 bin 63 başvuruyu geri çevirdi. Darbe girişimi sonrası OHAL kapsamında alınan tedbirlerle bağlantılı olarak bugüne kadar AİHM’e 31 bin 500’den fazla dava başvurusunda bulunuldu.
Türkiye’den gelen başvuruların reddedilmesiyle AİHM gündemindeki dava başvurusu sayısı 2017 sonunda 56 bin 250’ye geriledi. Bu kadar düşük bir oran 2005’ten bu yana gözlemlenmemişti.
Toplam 1068 karar
AİHM 2017’de toplam bin 68 dava kararı açıkladı. Hakkında en fazla karar açıklanan ülke Rusya (305) oldu. Rusya’yı sırasıyla Türkiye (116), Ukrayna (87) ve Romanya (69) izledi. Arnavutluk, Andorra ve Lihtenştayn hakkında tek bir karar dahi açıklanmazken Lüksemburg, Monako, San Marino ve İsveç hakkında sadece birer karar açıklandı.
Türkiye hakkında açıklanan 116 kararın 99’unda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) en az bir maddesinin ihlal edildiğine hükmedildi. Türkiye’ye karşı açılmış davalarda en fazla ihlal hükmü AİHS’nin 5’inci (emniyet ve güvenlik hakkı), 6’ncı (adil yargılanma) ve 10’uncu (ifade özgürlüğü) maddelerinden verildi. Türkiye 6’ncı maddeyi 46 kez, 5’inci maddeyi ise 19 kez ihlal etti.
Ankara geçtiğimiz yıllardaki gibi bir kez daha “AİHS’nin ifade özgürlüğü maddesini en çok ihlal eden devlet” olarak kaldı. AİHM 2017’de 47 Avrupa Konseyi üyesi ülkeden gelen davalarda 10’uncu maddenin 44 kez ihlal edildiğine hükmetti. Bu kararların 16’sı Türkiye’ye karşı açılmış davalarda verildi.
Kayhan Karaca / Strasbourg
© Deutsche Welle Türkçe
