Doğru Afrika’da yaşayan Maasai halkı, lüks moda markalarının kültürel değerlerini suiistimal etmesine karşı mücadele ediyor.
Kenya ve Tanzanya’da yaşayan Maasailer, Afrika kabilelerinin en güçlü görselliğini oluştururlar, ancak Maasailerin dış görüşü bugünlerde artan bir biçimde taklit ediliyor. Tüm dünyadan çeşitli şirketler bir süredir Maasailerin ikonik kültürel işlemelerini ürünlerinde kullanarak suiistimal ediyor.
Bu fenomenin en bilinen örneklerinden biri, Louis Vuitton’un 2012 bahar/yaz erkek koleksiyonundaki şapka, tişört ve şallarda kullanılan Maasai Şuka deseni. Bu desen, geleneksel Afrika battaniyelerinde kullanılan kırmızı ve mavi tonlarından ilham alıyor.
Washington merkezli, kâr amacı gitmeyen ve uluslararası alanda fikir hakları ve kamu yararı alanında çalışma yürüten Light Years IP organizasyonuna göre buradaki en önemli mesele, lüks markalar bu desenlerin kullanıldığı ürünler aracılığıyla milyonlarca dolarlık gelir elde ederken, Maasai halkının herhangi bir tazminat almaması.
Bunun sonucu olarak Maasai Fikri Mülkiyet İnsiyatifi (Maasai Intellectual Property Initiative-MIPI) isimli başka bir grup, bir lisans anlaşması olmaksızın Maasai tarzını kopyalayan ya da ondan ilham alan şirketlere karşı bir mücadele başlattı. Grup, şirketleri lisans anlaşmaları yapmaya zorlamayı ve elde edilecek gelirin Maasai halkına dağıtılmasını amaçlıyor. Grubun internet sitesinde amaçları şöyle açıklanıyor:
“Kenya ve Tanzanya’da yaşayan Maasai nüfusunun yüzde 80’i yoksulluk sınırında. Ancak onların kendilerine özgü ve ikonik kültürel işlemeleri tüm dünyada ticari amaçla kullanılıyor.”
Nasıl ki Burberry kendi ürünlerinde kullandığı desenin patentine ve telif hakkına sahipse, Maasailer de kendi geleneksel tasarımlarını korumayabilmeli.
Ancak her nedense, moda endüstrisinin geri kalanı ilerlerken, etik bir işletme modeli oluşturmakta sıkıntı çekiliyor. MIPI ise kültürel işlemelerim kontrolünü tekrar Maasai halkına vermeyi ve hak ettikleri tazminatı sağlamayı umuyor.
Bu amaçla MIPI, şirketlerin Maasai halkına tam olarak ne kadar borçlu olduğunu hesapladı. Hesaplamalara göre yaklaşık 80 şirket hali hazırda fikri mülkiyet haklarını ihlal ediyor ve sonuç olarak Maasai halkı her yıl 10 milyon dolarlık telif ücreti almalı.
