İstanbul’da 2019'de düzenlenecek 3. Türkiye-Afrika Ülkeleri Zirve Toplantısı'na ev sahipliği yapacak olan Türkiye, bu ziyaretlerle zirveye katılımı artırmaya çalışıyor. Mart ayında, Batı Afrika ülkeleri, Fildişi Sahili, Gana, Nijerya ve Ekvator Ginesi’ne giden Cumhurbaşkanı, üç ay sonra, beraberinde 115 işadamı ile Doğu Afrika’daki üç ülkeyi ziyaret etti.
Özellikle Ortadoğu, Körfez Bölgesi, Kuzey Afrika ve son olarak Rusya pazarlarında, ihracat, turizm, yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde ortaya çıkan kayıpların, Afrika açılımı ile telafisi güç görünüyor.
40 Afrika ülkesi bir Rusya etmiyor
Türkiye ile yaklaşık 40 Afrika ülkesi arasındaki toplam ticaret hacmi, 2015 sonunda 17,5 milyar dolara yükselmiş olsa da 40 Afrika ülkesi, Türkiye dış ticaretinde bir Rusya bile etmiyor. Türkiye'nin 200 milyon nüfuslu petrol ülkesi Nijerya'ya 2015 ihracatı 426 milyon dolar. Fildişi Sahili’ne 390, Gana’ya 399 milyon dolar. Üç ülkeye toplam ihracat, 1 milyar doları biraz aşıyor. Türkiye’nin, Afrika ülkelerine toplam ihracatı, 2013 ve 2014'te, 14 milyar dolara kadar yükselirken, 2015'te 12,5 milyar dolara geriledi.
"Ziyaretler Türkiye'nin payını büyütecek"
Cumhurbaşkanı'nın heyetinde yer alan Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Afrika pazarının hızla büyüyen, dinamik bir pazar olduğunu, bu ziyaretlerin Türkiye'nin payını büyüteceğini söyledi.
Türk Müteahhitler Birliği Başkanı (TMB) Mithat Yenigün de yurtdışı müteahhitlik sektörünün, yılda ortalama 30 milyar dolarlık kontrat imzaladığını, ancak son 1-2 yıldan bu yana, kaybedilen pazarlarla bu tutarın çok aşağılara indiğini, Afrika ülkelerinin bu açıdan yeni bir çıkış kapısı olabileceğini kaydetti.
Dış Ekonomik İlişkiler Konseyi (DEİK) Başkanı Ömer Cihad Vardan, Afrika Açılımı’nın önemli olduğu görüşünde. Vardan, Nijerya’nın Türk ihraç mallarını, özellikle tekstil ürünlerini tercih ettiğini, bavul ticaretiyle her hafta 70 ton malın Nijerya’ya gönderildiğini ifade ediyor. Müteahhitlerin Afrika ülkelerinde üstlendiği 1152 projenin tutarının, 55 milyar doları bulduğunu dile getirdi.
Yine de Türkiye'nin Afrika'ya ihracatı, yüzde 100 artsa bile, 20-25 milyar doları ancak bulabilecek. Oysa sadece turizmdeki kayıp, şimdiden 15 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Aslında Türkiye, Afrika’da geleceğe yatırım yapıyor. 2015-2016 eğitim yılında, Türk üniversitelerine kabul edilen Afrikalı öğrenci sayısı 5437 olurken, 1239 öğrenciye de burs verildi.
Gülen Cemaati
Cumhurbaşkanının Afrika turlarında, öncelikli hedef ihracat, yatırım, ticaret olarak görünse de, diğer önemli hedef, Gülen Cemaati. Milli Güvenlik Kurulu'nun, “terör örgütü” kapsamına aldığı Gülen Cemaati’nin okulları, cemaatin işadamı örgütleri TUSKON’un kıtadaki etkinliği çok yaygın. Erdoğan’ın ziyaret ettiği Uganda’da bir, Kenya’da 4 Cemaat okulu bulunuyor.
Bu ziyaretlerde, bir yandan da bu ülkelere, Cemaat okullarının kapatılması, terör örgütü uyarısı ve telkinleri yapılıyor. Ancak şu ana kadar, ziyaret edilen ülkelerde Türkiye’nin beklentilerini karşılayacak tarzda büyük çaplı dönüşler olmadığı belirtiliyor.
