Rex Tillerson, Doğu Asya’nın en önemli başkentlerine yaptığı ziyaretlerde, Kuzey Kore’nin nükleer programıyla ilgili bir yandan Japonya ve Güney Kore, diğer yandan da Çin ile yaşanan görüş ayrıklarını bertaraf etmeyi başaramadı. Amerikalı bakan, Seul’deki temaslarının ardından yaptığı açıklamada, Kuzey Kore konusunda yaklaşık 20 yıldır izlenilen "sabır" politikasının sona erdiğini duyurdu. "Özendirme, müzakere, yaptırım ve komşu ülkelere askerî yardım gibi farklı unsurların karışımından oluşan politika başarısız olmuştur" diyen Tillerson, "Uygulanabilecek yeni güvenlik ve diplomatik tedbirlerın neler olduğunu araştırıyoruz" şeklinde konuştu. Tüm seçeneklerin masada olduğunu vurgulayan dışişleri bakanı, "Kuzey Kore’nin nükleer programı bazı eylemleri gerektirecek olursa, askerî önemler de gündeme gelebilir" dedi.
Çin’in ortaya attığı "ABD’nin, Kuzey Kore ile yakınlaşmaya çalışması" şeklindeki öneriyi geri çeviren Rex Tillerson, Pyöngyang ile müzakere masasına oturmak için koşulların henüz uygun olmadığını savundu. Güney Kore ile yürütülen ortak askerî tatbikatların devam edeceğinin altını çizen ABD Dışişleri Bakanı, BM’ye de çağrıda bulunarak, Kuzey Kore’ye karşı daha sert yaptırımlar uygulanmasını istedi ve bu konuda henüz azamî seviyeye ulaşılmadını kaydetti.
Çin’in devlet gazetesi "Global Times" ise “Böyle bir durum kaosa neden olur. Kuzey Kore’nin terörize edilmesi pek bir işe yaramayacaktır" yorumunu yaptı. Çin resmî haber ajansı "Şinhua" ise Pyöngyang yönetimiyle nükleer silahsızlanma görüşmelerinin yeniden başlatılması gerektiğini savundu. Çin yönetimi de Kore yarımadasındaki durumu "Birbiriyle çarpışmak üzere olan iki trene" benzeterek, bu konudaki endişelerini dile getirdi.
Prokovaskona gelinmedi
Ancak gerek Tillerson gerekse Asyalı muhatapları, bu görüş farklılıklarını kamuoyunun önünde açıkça dillendirmekten kaçınmayı tercih etti. ABD’li bakanın temasları esnasında Kuzey Kore’den gelen "Yüksek performanslı füze motoru denemesi yapıldığına" dair açıklama hem Tillerson hem de Japon, Güney Koreli ve Çinli yetkililerce duymazdan gelindi. Kuzey Kore resmî haber ajansı KCNA, söz konusu denemeyi "Ülkedeki füze sanayiinin yeniden doğuşu" olarak nitelendirmişti. Resmî açıklamalara göre, bu füze denemeleri uzaya uyudu gönderme projesi kapsamında yapılıyor. Ancak bunu hiç de inandırıcı bulmayan komşu ülkeler, Kuzey Kore’nin nükleer füze geliştirmeye çalıştığını savunuyor.
Rex Tillerson’ın Pekin temaslarında, ABD Başkanı Donald Trump’ın kısa bir süre önce Çin aleyhine yazdığı bir Twitter mesajının da gündeme gelebileceği tahmin ediliyordu. Ancak Çinli yetkililer bunu da görmezden geldi. Trump mesajında, "Kuzey Kore yıllardır kötü niyetli davranıyor ve ABD ile oyun oynuyor. Çin, bu konuda yardımcı olmak için çok az şey yaptı" diye yazmıştı. Ancak buna rağmen Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, ABD’li mevkidaşıyla yaptığı görüşmeyi "dürüst, pragmatik ve verimli" olarak nitelendirek, Washington’a iyi niyet mesajıyla karşılık vermeyi tercih etti.
Taraflar temkinli
ABD’li bakan da Pekin ile mevcut görüş ayrılıklarının üzerine örtemeye çalışarak "Ortaklaşa çaba göstermek suretiyle Kuzey Kore’yi yeni bir yol izlemeye ikna edeceklerini" söyledi. Tillerson, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping tarafından da kabul edildi. İki taraf da Kuzey Kore ile ilgili gerilimin "hayli tehlikeli bir seviyeye ulaştığı" noktasında hemfikir. Amerikan Dışişleri Bakanı "Bir çatışmanın önlenmesi için herşeyin yapılacağını" söylerken, Çin Devlet Başkanı da "ABD ile Çin’in ortak çıkarları, anlamzlık noktalarına oranla çok daha fazla" saptamasını yaptı. Bu yumuşak söylemlerin, önümüzdeki ay Florida’da gerçekleşecek Donald Trump- Şi Cinping buluşması için uygun bir zemin hazırlamaya yönelik olduğu tahmin ediliyor.
Tillerson’ın Kuzey Kore ile ilgili yeni bir strateji belirleme çabası, Japonya tarafından da temkinli karşılandı. Japonya Dışişleri Bakanı Fumio Kishida "İşbirliğimizi geliştirmek ve konuyla ilgili ortak bir pozisyon belirlemek istiyoruz" demekle yetinirken, Japonya Başbakanı Shinzo Abe ise "Japonya ve ABD’nin ortak hedeler gütmesi gerektiğine" vurgu yaptı.
© Deutsche Welle Türkçe
Martin Fritz
