Avrupa turu kapsamında İtalya ve Vatikan'ı ziyaret eden ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile Vatikan yetkilileri arasında Çin konusunda atışma yaşandı.
Bu sabah Roma'ya gelen Pompeo ilk olarak ABD'nin Vatikan Büyükelçiliği tarafından organize edilen "Diplomasi Yoluyla Uluslararası Din Özgürlüğünü Geliştirmek ve Savunmak" başlıklı bir sempozyuma katıldı.
Vatikan'ın başbakanı ve dışişleri bakanı konumlarındaki Kardinal Pietro Parolin ve Başpiskopos Paul Gallagher'ın da katıldığı etkinlikte Pompeo, Vatikan'ın Çin'le ilişkilerini geliştirme çabalarını eleştirdi.
Pompeo, Çin'in Uygurlu Müslümanlar, Tibetli Budistler ve Katolikler de dahil dini gruplara baskı uyguladığını vurguladı ve "Dünyada hiçbir yerde din özgürlüğü Çin'deki kadar saldırı altında değil" dedi. Pompeo, Vatikan'ı Çin konusunda "cesur" olmaya çağırdı.
ABD Dışişleri Bakanı, iki hafta önce de muhafazakar Katolik dergi First Things'te yayımlanan makalesinde Vatikan'ın Çin ile anlaşma yapmasına karşı çıkmıştı.
Pompeo'nun eleştirilerine konu olan geçici anlaşma, Eylül 2018'de imzalanmıştı. Çin'de Katolik din adamlarının atanmasıyla ilgili anlaşma, 1951'den bu yana kopuk olan Vatikan-Çin diplomatik ilişkilerinin inşası açısından da önem taşıyordu.
2 yıl süreli bu geçici anlaşmanın süresinin uzatılması için halen Vatikan-Çin arasında müzakereler sürüyor. Vatikan'ın yakında bu amaçla Çin'e bir heyet yollaması bekleniyor.
Vatikan Başbakanı: Beklemiyorduk, şaşırdık
Çin ile yapılan anlaşmanın yenilenmesi öncesi ABD yönetiminden gelen çıkışlar Vatikan'da hoş karşılanmadı.
Mike Pompeo'nun makalesi ve bugünkü sempozyumda yaptığı açıklamaların ardından Vatikan'ın başbakanı konumundaki Devlet Sekreteri Kardinal Parolin ve dışişleri bakanı konumundaki Başpiskopos Gallagher'dan tepki geldi.
Yarın Vatikan'da Pompeo'yla görüşmesi beklenen Kardinal Parolin, "Trump'ın ve Pompeo'nun duruşunu uzun süredir bilsek de bu çıkışı beklemiyorduk, şaşırdık" dedi.
Parolin, bu gibi konuları konuşmak için özel görüşmelerin daha uygun olduğunu da vurguladı ve "Yarın görüşeceğiz ve bu konularda da yüzleşme fırsatı bulacağız" diye konuştu.
Papa'yı ABD seçimlerine alet etme çabası mı?
İtalyan Ansa ajansına konuşan Vatikan'ın Dışişleri Bakanı Gallagher da, Pompeo'nun Çin-Vatikan ilişkileriyle ilgili çıkışlarının 3 Kasım'da yapılacak ABD başkanlık seçimleriyle bağlantılı olabileceğini belirtti. "Papa'nın ABD'deki seçim kampanyasına alet edilmeye çalışıldığını düşünüyor musunuz?" sorusuna Gallagher şöyle yanıt verdi:
"Evet, zaten Papa'nın Pompeo'yu kabul etmeyecek olmasının sebeplerinden biri de bu."
Kardinal Parolin de "(Pompeo'nun) çıkışının ABD iç siyasetine yönelik olduğu yorumu yapıldı. Bu yönde bir kanıtım yok ama bu makul bir düşünceye benziyor" dedi.
Geçen ekim ayında da Vatikan'ı ziyaret eden Mike Pompeo, bu ziyaretinde Papa tarafından Vatikan'da kabul edilmişti. Yarınki ziyaretinde ise Pompeo, Papa ile değil Devlet Sekreteri Kardinal Pietro Parolin ile görüşecek.
Vatikan'a yakın kaynaklar Papa'nın bu kez Pompeo ile görüşmeme kararında, hem ABD'deki seçimler öncesi bir tarafı destekler gibi görünmekten çekinmesinin hem de Pompeo'nun Vatikan-Çin ilişkileriyle ilgili çıkışlarının etkili olduğunu belirtiyordu.
Vatikan'ın iki numaralı yöneticisi Kardinal Parolin ise bugün yaptığı açıklamada, "Mike Pompeo Papa'yı görme talebinde bulundu ama Papa açık bir şekilde, seçim kampanyasındaki isimleri kabul etmediğini söyledi" dedi. Parolin, Pompeo'nun Çin ile ilgili sözlerinin bu kararda etkili olmadığını belirtti.
Roma'ya da Çin uyarısı
Mike Pompeo, Roma'daki temaslarında da İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ve Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio ile görüştü. Dışişleri Bakanlığı'ndaki görüşmenin ardından yapılan basın toplantısında Pompeo, İtalya'ya da Çin ile ilgili uyarılarda bulundu.
Pompeo, İtalyan muhataplarına "Çin Komünist Partisi'nin, stratejik amaçları doğrultusunda İtalya'daki ekonomik varlığını güçlendirme çabalarından duydukları endişeyi" ilettiğini söyledi.
Pompeo, Çin yönetimiyle bağlantılı teknoloji şirketleriyle yapılacak anlaşmaların "ulusal güvenlik ve vatandaşların özel hayatlarının gizliliği açısından yaratacağı risklerin dikkatle değerlendirilmesi gerektiğini" belirtti.
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio da, 5G altyapısı anlaşmaları gibi başlıklardaki endişelerin farkında oldukları yanıtını verdi.
"Türkiye'ye yapıcı tutum teşviki"
İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio ayrıca, ABD'yi Libya gibi krizlerde nüfuzunu daha fazla kullanmaya çağırdı.
Luigi Di Maio, Doğu Akdeniz konusunda da ABD'den "Türkiye'yi yapıcı tutum sergileme konusunda teşvik etmesini" istedi.
Di Maio, "Doğu Akdeniz konusunda duruşumuz net, AB üyesi olarak Yunanistan ve Kıbrıs'ın yanındayız… Aynı zamanda da, Pompeo'ya da dediğim gibi, Türkiye bölgenin istikrarı için gerekli bir ülke ve önemli bir NATO üyesi. Dolayısıyla birlikte çalışabilmemiz temel önemde" dedi.
"Ankara ile ikili ilişkilerin dürüst ve yapıcı şekilde sürdüğünü" söyleyen Di Maio, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yakında Roma'da görüşeceklerini de açıkladı.
