AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in geri çekilmesini istediği düzenleme, Perşembe akşamı toplanan AB liderlerinin de, en fazla konuştuğu konu oldu. Zirve sırasında Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile diğer AB liderleri arasında sert tartışmalar yaşandı.
Belçika Başbakanı Alexander De Croo'ya göre, "benzeri görülmemiş sertlikte bir tartışma" oldu. Zirveden sızan bilgilere göre, en sert tepki Hollanda Başbakanı Mark Rutte'den geldi.
Zirve öncesi yaptığı açıklamada, "Bu yasayı yürürlükten kaldırmazsa Macaristan'ın AB'de işi olmaz" diyen Rutte, toplantı sırasında Orban'ı, Avrupa'nın değerlerini hiçe saymakla suçladı. Hollanda Başbakanı, Orban'ın "utanmadan yasayı savunmaya devam ettiğini" söyledi.
Yasada, eşcinsel haklarının pedofili ile eşdeğer tutulduğunu söyleyen Rutte, "O kadar korkunç ki, düşününce 100 yıl geriye gidiyorsunuz" diye konuştu.
Hollanda Başbakanı, "Eğer AB değerlerine uymayacaksanız bir seçenek daha var, 50. maddeyi işletin ve birlikten ayrılın" dedi. Rutte, İngiltere'nin AB'den ayrılmasına zemin hazırlayan Avrupa Antlaşması'nın 50. maddesine atıfta bulundu.
Zirvede, 2015 yılından bu yana bir hemcinsiyle evli olan Lüksemburg Başbakanı Xavier Bettel de, "İnsanların kitap okuyarak eşcinsel olacağını düşünen hiç kimse hayatı anlayamaz" dedi.
AB projesinin sadece para ve sübvansiyonla değil, aynı zamanda değerler, haklar ve özgürlüklerle de ilgili olduğunu vurgulayan Bettel, kişisel yaşamından örnekler vererek, oldukça duygusal bir konuşma yaptı.
Bu sırada birçok Avrupalı liderin göz yaşlarını tutamadığı belirtildi. Hollanda Başbakanı Rutte, "Herkesin gözünde yaşlar vardı. O sırada çok az kişinin gözleri kuru kaldı" dedi.
Belçika Başbakanı De Croo da, zirveye yakasına taktığı gökkuşağı rozetiyle katıldı. Macaristan'ın son düzenleme ile "çizgiyi aştığını" savunan De Croo, "Eşcinsel olmak bir seçim değil ama homofobik olmak bir seçimdir" diye konuştu.
Aralarında AB Dönem Başkanı Portekiz il Almanya, Fransa ve İsveç'in de yer aldığı 17 üye ülke lideri, Macaristan'daki yasanın kabul edilemez olduğunu ve LGBTİ+ topluluğuna yönelik ayrımcılıkla mücadele edeceklerini vurgulayan bir bildiri yayımladı.
Macaristan Başbakanı Orban ise, yasa konusunda geri adım atmayacaklarını söyledi. "Komünist Macaristan'ın özgürlük savaşçısı olduğunu" öne süren Orban, o dönemde eşcinsellerin hak ve özgürlükleri için de savaştığını savundu.
Macaristan Başbakanı, yasanın sadece ebeveynlere çocuklarını cinsel olarak nasıl yetiştirmek istediklerine karar verme olanağı tanıdığını söyledi.
Macaristan AB'den çıkabilir mi?
Zirvede Polonya, Slovakya, Bulgaristan ve Slovenya liderleri Macaristan'a destek verdiler.
Macaristan Adalet Bakanı Judit Varga da, Hollanda Başbakanı Rutte'yi, "siyasi şantaj yapmakla ve sömürge küstahlığı üslubuyla konuşmakla" suçlayarak, "Macaristan, AB'den ayrılmakla ilgilenmiyor ancak birliği ikiyüzlülerden kurtarmak istiyor" dedi.
AB Komisyonu, LGBTİ+ bireylere yönelik ayrımcılık gerekçesiyle Macaristan hakkında derhal harekete geçme sözü verdi.
Şu anda kendisi ayrılma prosedürü talep etmediği sürece herhangi bir üyeyi AB'den çıkarmak mümkün değil. O nedenle Macaristan'a karşı yaptırımlar ancak Avrupa Adalet Divanı'na başvurmak ve ekonomik yardımların durdurulmasını kapsıyor.
Avrupa Adalet Divanı, Macaristan'daki yasanın AB değerlerine aykırı olduğuna karar verirse, Budapeşte yönetimi yasa değişikliğine gitmek zorunda. Macaristan'ın, aleyhindeki cezai işlemler nedeniyle, AB içinde oy kullanma hakkını kaybetmesi de söz konusu.
Ancak bu hukuki süreç en az birkaç yıl süreceği için, AB Macaristan'a verilen AB fonlarının dondurulması daha caydırıcı bir yaptırım olarak değerlendiriliyor.
AB Komisyonu, ekonomik yardımların kesilmesi seçeneğini de devreye sokmaya hazırlanıyor. Brüksel, para musluklarını kısarak, Orban hükümetine heri adım attırmayı planlıyor. Belçika Başbakanı De Croo, komisyona sunulan Macaristan yatırım planının satır satır inceleneceğini belirterek, bunun sinyalini verdi.
