Türkiye tam 92 yıldır 30 Ağustos'ta kazanılan Büyük Zaferi kutluyor. 96 yıl önce bugün Başkomutan Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleşen Büyük Taarruz, Türk ordusunun zaferiyle sonuçlandı.
20 Temmuz 1922’de kendisine 4. kez başkomutanlık yetkisi verilen Mustafa Kemal, işgalcilere karşı hazırlıklarını gizlice yürüttü. Bunun başlıca iki nedeni vardı; gereken cephane ve malzemeyi toparlayabilmek, savaş için yeterli asker sayısına ulaşmak. Başkumandan Mustafa Kemal, Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak, Garp Cephesi Kumandanı İsmet İnönü ve Birinci Ordu Komutanı Nureddin İbrahim Konyar, bir araya gelerek taarruz ile ilgili son detayları görüştü. Ardından milli mücadelenin en kritik savaşlarından biri olan büyük taarruz için düğmeye basıldı. Türk ordusundaki asker sayısı 207 bin civarında iken, Yunan askeri sayısı ise yaklaşık 225 bindi. Yunan ordusunun silah ve cephane konusunda Türk ordusuna karşı sayıca üstünlüğü de bulunuyordu. Hava desteğinde ise Türk ordusunun gücü, karşısındaki orduya göre oldukça zayıftı. İki ordu arasındaki savaş, piyade ve süvari birlikleri arasında geçecekti. Türk süvari birlikleri kendilerine düşen hayati görevi layıkıyla yerine getirerek savaşın kazanılmasında önemli rol oynayacaktı.
Düşman sıkışıyor
26 Ağustos gecesi Afyon’da başlayan Büyük Taarruz’u Mustafa Kemal, bizzat kendisi yönetti. Birçok cephede bulunan Mustafa Kemal’in savaş meydanlarındaki büyük tecrübesi, buradaki savaşınkazanılmasında da önemli rol oynayacaktı.
Sis nedeniyle bir saat geciken topçu ateşi, sabahın ilk ışıklarıyla başladı. Yaklaşık yarım saat süren yoğun bombardımanla Yunan mevzileri büyük yıkıma uğratıldı. Piyade birliklerinin taarruzu sayesinde kısa sürede Tınaztepe, Belentepe ve Kalecik bölgeleri geri alındı. Bu sırada cephe gerisine sızan süvari birlikleri de, Yunan ordusunun İzmir-Afyon iletişim bağlantısını kesmeyi başardı.
Geri çekilmeye başlayan Yunan ordusu ile Türk askerleri arasında şiddetli çatışmalar yaşandı. Türk ordusu, Yunan askerlerini takibi sürdürdü. Yunan askerlerinin Afyon’u terk etmesinin ardından Türk ordusu 27 Ağustos’ta kente girdi. Cepheye her türlü desteği veren halk, askerleri coşkuyla karşıladı. Afyon’un kurtuluşu, düşman kuvvetlerinin sıkışmasına yol açtı. Yunanlar demiryolu hâkimiyetini de kaybetti. Türk askerleri, 30 Ağustos günü ise Kütahya’ya vardı.
Mustafa Kemal’in emri
Dört gün süren Büyük Taarruz, Dumlupınar Meydan Muharebesi (Başkomutanlık Meydan Muharebesi) zaferiyle taçlandırıldı. Bu savaşta Türk ordusu yaklaşık 2 bin 500 kayıp verirken, Yunan ordusundaki ölü sayısı ise 8 bini aştı. İki gün sonra Yunan generali Nikolaos Trikopis, Uşak’taki karargâhında binlerce asker ile birlikte esir alındı. Mustafa Kemal Atatürk, kazanılan bu zaferin ardından Türk askerlerine “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri” talimatını verdi.
Bu emir doğrultusunda üç koldan ilerleyen Türk ordusu; 1 Eylül’de Uşak’ı, 2 Eylül’de Eskişehir’i, 6 Eylül’de Balıkesir ve Bilecik’i, 7 Eylül’de Aydın’ı, 8 Eylül’de Manisa’yı geri aldı. İşgalci askerlere son darbe ise İzmir’de vurulacaktı. 9 Eylül’de İzmir’in de geri alınmasıyla birlikte Anadolu toprakları, Mustafa Kemal ve silah arkadaşları sayesinde ilk kez rahat nefes alıyordu. Çanakkale ve Sakarya savaşlarında işgalci güçler geri püskürtülürken, Başkomutanlık Meydan Muharebesi ilk kez zaferle sonuçlanan taarruz savaşı olarak tarihe geçti.
30 Ağustos 1922, yıllarca süren Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlandığını müjdeleyen bir tarih olarak da kayıtlara geçti. İlk kez 1926 yılında Zafer Bayramı olarak kutlanan 30 Ağustos, her yıl çeşitli etkinliklerle yurt geneli ve KKTC’de kutlanıyor.
Mehmetçik cephede süngü süngüye savaştı
-26 Ağustos 1922 gecesi Türk ordusu, Ahır Dağları’nda yer alan Yunanlıların geceleri savunmadığı Ballıkaya mevkisine ilerledi ve buradan sızarak Yunan hatlarının gerisine intikal etmeye başladı. Sabaha kadar süren intikalin ardından Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile muharebeyi idare etmek üzere Kocatepe’deki yerini aldı. Sabah 04.30’da topçuların taciz ateşi ile harekat başladı. Saat 05.00’te kritik noktalara topçu ateşi yapıldı ve 06.00’da Türk piyadeleri, Tınaztepe’ye yaklaşarak tel örgüleri aştı. Yunan askerini, süngü hücumu ile gerileten Türk ordusu, Tınaztepe’yi kontrol altına aldı. 09.00’da Belentepe, ardından da Kalecik-Sivsiri düşman işgalinden kurtarıldı. Taarruzun ilk günü Büyük Kaleciktepe’den Çiğiltepe’ye kadar 15 kilometrelik bir bölgede düşmanın birinci hat mevzilerini ele geçirdi.
-27 Ağustos sabahı, Türk ordusu tüm cephelerde yeniden bir taarruza başladı. Taarruzlarda süngü hücumu ile insanüstü bir çaba gösterildi. Yoğun çaba sonrasında Afyonkarahisar ele geçirildi ve Başkomutanlık Karargâhı ile Batı Cephesi Komutanlığı Karargâhı Afyonkarahisar’a taşındı.
-28 Ağustos Pazartesi ve 29 Ağustos Salı günleri başarılı geçen taarruz harekâtı, 5. Yunan Tümeni’nin çevrilmesi ile sonuçlandı. Düşmanın çekilme yollarının kesilmesi ve düşmanı savaşa zorlayarak tamamen teslim olmalarını sağlayacak karar, durum değerlendirmesi yapan komutanlar tarafından alındı.
- 30 Ağustos Çarşamba günü, Türk ordusu bu taarruzu kesin zaferle sonlandırdı. Büyük Taarruz’un son safhası da tarihe Başkomutanlık Meydan Muharebesi olarak geçti.
