Keşmir sorunu, Hindistan ve Pakistan'ın 1947'de İngiltere'den bağımsızlığını kazanmasından bu yana iki komşu arasında başlıca gerilim kaynağı oldu. İki ülke bu bölge yüzünden şimdiye kadar 3 kez savaşa girdi.Keşmir neresi?
Hindistan, Pakistan ve Çin sınırlarındaki dağlık bölgedir, adını Himalayaların eteklerindeki Keşmir vadisinden alıyor. Bölge bu üç ülke arasında bölünmüştür. Srinagar ve Cemmu kentlerini de içine alan güney kısmı Hindistan'ın Cemmu Keşmir eyaletini oluşturuyor. Pakistan kontolünde olan kuzey kısmı ise Azadi Keşmir olarak biliniyor. Doğuda nüfusun az olduğu dağlık kısım ise Çin'in kontrolünde.
Tarihi ve iki ülke arasındaki savaşlar
Hint Yarımadası 1947'de Pakistan ve Hindistan olarak ikiye bölünürken, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Keşmir Emirliği'ne ait bu bölgeyi Pakistan talep etti. Ancak Keşmir Emirliği Hindistan'a bağlanmayı istediği için komşu ülke de bu bölgede hak iddia etti. Bunu üzerine 1948'de Hindistan ve Pakistan arasında savaş çıktı. Savaşta Pakistan bölgenin küçük bir kısmını ele geçirdi, büyük kısmı Hindistan'ın kontrolüne kaldı. Birleşmiş Milletler'in (BM) araya girmesiyle ateşkes sağlandı. 1965'te çıkan ve iki tarafın da büyük kayıplar verdiği ikinci savaş da Keşmir sorununu bir çözüme götürmedi. Çatışmalar ABD ve Sovyetler Birliği'nin arabuluculuğunda sona erdi. Son savaş ise 1999 yılında, iki tarafın karşılıklı sınır ihalleri suçlamasıyla meydana geldi.
Nasıl bölündü?
1972'de BM gözetiminde tarafların ellerinde tuttukları bölgelerin arasına "kontrol hattı" adı verilen bir ateşkes hattı çizildi. İki ülkenin orduları bu hatta sayısız kez gerilim yaşadı, ara ara çatışmalar meydana geldi. 2003 yılında imzalan barış anlaşması ise bu gerilimi geçmiş yıllara kıyasla uzun süre azaltmayı başardı.
Çin'in işgali
Keşmir'in doğusunu oluşturan ve Aksay Çin olarak bilinen dağlık bölge 1962'de Çin tarafından işgal edildi. Nüfus yoğunluğun az olduğu bölge halen Çin'in kontrolünde.
Ayaklanmalar
Hindistan Keşmirinde yaşayan Müslümanların bir kısmı geçmişte pek çok kes Yeni Delhi yönetimine karşı ayrılık yanlısı ayaklanma başlattı. 1989'dan itibaren baş gösteren ayaklanmalarda yeralanların bazıları Keşmir'in bağımsızlığını bazıları ise Pakistan'a bağlanmasını talep ediyor. Ayaklanmaları askeri güçle bastıran Hindistan yönetimi Pakistan'ı ayrılıkçıları kışkırtmakla ve bölgeye silahlı direnişçiler göndermekle suçluyor. Suçlamaları reddeden Pakistan yönetimi Keşmir halkına yalnızca siyasi destek verdiklerini savunuyor.
Nüfus yapısı
Hindistan'ın Cemmu Keşmir eyaletinin 10 milyon, Pakistan'a ait olan Azadi (Özgür) Keşmir'in ise 3 milyon civarında nüfusu var. İki bölgenin toplamı dikkate alındığında Müslümanların nüfusun yüzde 70'ini oluşturduğu tahmin ediliyor. Geri kalanını ise Hindular, Sihler ve Budistler oluşturuyor. Pakistan, BM himayesinde bir referandum yapılmasını ve Keşmir bölgesinin hangi ülkeye bağlanacağı kararının bu sonuca göre verilmesini talep ediyor. Hindistan ise referanduma karşı.
rtr/GY,ÖA
© Deutsche Welle Türkçe
