Zimbabve'yi, bağımsızlığın kazanıldığı 1980'den beri yöneten Robert Mugabe, askeri bir müdahale ile devrildi ve ev hapsine alındı.
93 yaşındaki Robert Mugabe, 1960'dan itibaren Zimbabve'nin İngiltere'nin sömürge yönetimine karşı mücadelesine liderlik etmişti.
Zimbabve'de yönetimi ele geçiren ve Devlet Başkanı Robert Mugabe'yi ev hapsinde tutan ordunun bundan sonraki hamlesi bekleniyor.
İşte 5 soruda Zimbabve krizi:
1. Mugabe neden eleştiriliyordu?
Robert Mugabe'yi eleştirenler, onun çok uzun süredir iktidarı bırakmamasına dikkat çekiyordu.
Ülke dışında "çizgi film karakteri" gibi olmakla eleştirilen Mugabe ülkesinde ise en azından geçmişte, beyaz azınlığın iktidarına karşı savaşan devrimci bir kahraman olarak görülüyordu.
Fakat kendisi ve destekçileri iktidarda kalmak için şiddete başvurdu. Mugabe devlet aygıtını, partisi ZANU-PF'i ve kendisini güçlendirmek için kullandı.
ZANU-PF yetkilileri kapitalizm ve sömürgeciliğe karşı mücadele ettiklerini söyleseler de, ülkenin ekonomisi en sıkı destekçilerini bile zorladı.
Robert Mugabe, yalnızca "devrimini tamamladığında" iktidarı bırakacağını söyledi. Fakat kendisinden sonra iktidara gelecek kişiyi de belirlemek istediğini ekledi.
Mugabe'nin sağlık durumunun kötüleştiği günlerde ortaya çıkan krizin nedenlerinden biri bu olabilir.
2. Ekonomi ne durumda?
Zimbabve 10 yıldır bir ekonomik krizden diğerine savruluyor. Ülkedeki işsizlik oranına dair tahminler değişse de ülkenin en büyük sendikası bu yıl oranın yüzde 90 olduğunu açıkladı.
Güney Afrika ülkesindeki enflasyon ise 2008 yılında zirveye çıkmıştı.
Bir ABD dolarının 35 katrilyon Zimbabve doları seviyesine gelmesinin ardından, ülke kendi para birimini terk ederek yabancı para birimlerini kullanmaya başladı.
Ülkedeki para kıtlığı nedeniyle devlet dolar yerine geçen bir bono ihraç etmeye başladı ancak bu bono da hızla değer yitirdi.
Bankada parası olan kişilerin paralarına erişim imkanları ya kaldırılmış durumda ya da çok kısıtlı miktarlarda çekmelerine izin veriliyor.
Bu yüzden Zimbabve'de bitcoin gibi kripto para birimlerinin popülerliği arttı. Ülkedeki bazı bitcoin borsalarında kripto para biriminin değeri dünyadaki değerinin iki katına kadar çıktı.
3. Muhalefet ne durumda?
Bugün Zimbabve'de muhalefet yok.
Mugabe 1980'de İngiltere'nin gözetiminde yapılan seçimde başbakan olduğu günden sonra kendisine muhalefet edenler olmuştu.
Başbakan Mugabe 1987'de anayasayı değiştirerek kendisini başkan yaptı.
1999'da ise muhalefet Demokratik Değişim Hareketi adıyla örgütlenmeye başladı. Ülkenin ekonomisi kötüleşirken protestolar ve genel grevler daha görünür oldu.
Uzun zamandır muhalefette yer alan eski Başbakan Morgan Tsvangirai'nin ordu müdahalesinin ardından ülkeye döndüğü söyleniyor.
Robert Mugabe devlet şiddetini kullanmanın yanı sıra siyasi rakiplerini bastırarak ve güçlü müttefiklerini zamanla dışlayarak gücünü artırmıştı.
Mugabe, eşi Grace'i kendisinin ardından başkanlığa aday olarak düşünmeye başlamasıyla artık çizgiyi aşmış olabilir.
4. Yeni bir lider büyük bir değişim getirebilir mi?
Mugabe'nin yerine, geçen hafta görevden aldığı yardımcısı Emmerson Mnangagwa geçti. Ancak ona da benzer eleştiriler yöneltiliyor.
Ülkesinin bağımsızlık savaşının bir başka simgesi olan Mnangagwa, ZANU-PF partisi, ordu ve istihbarat birimleri arasındaki kilit bağlantılardan biri olarak tanımlanıyor.
Mnangagwa ülkedeki iç savaş sırasında katliamlar yapmak ve muhaliflere saldırmakla suçlanıyor.
Zimbabve, son 40 yıl boyunca tecrübeli siyasetçiler tarafından yönetilmişti. Ordunun da bu statükoyu değiştirmek istemediği anlaşılıyor.
5. Mugabe'nin iktidarda kalması mümkün mü?
İktidarı Mugabe'den almak isteyen ordunun ideolojisi onunkinden çok uzak değil.
Askerler televizyonda yaptıkları açıklamada, Mugabe'yi değil "çevresindeki suçluları" hedef alacaklarını açıklamışlardı.
Bu nedenle bütün bu olayların sonunda Mugabe'nin iktidarda kalıp Mnangagwa'nın başkan yardımcılığı görevine geri dönmesi ve bir geçiş planlaması yapılması da mümkün.
Mugabe'nin sembolik bir şekilde başkanlığı yürütmesi de ihtimal dahilinde.
