1) Petrolün fiyatı nasıl -37.63 dolara düştü?
Eksiye düşen akaryakıt istasyonundaki benzinin, motorinin fiyatı değil, Mayıs teslim Batı Teksas petrolünün vadeli fiyatı.
2) Teksas, Meksas… Petrolün fiyatı eksiye düştü mü, düştü… Nasıl oldu bu?
Şöyle oldu: Koronavirüs salgını patlayınca insanlar evlerine kapandı, yollar boşaldı. Fabrikalar durdu. Haliyle kimse petrol almaz oldu.
Aslında Koronavirüs salgınından önce, Rusya ile OPEC üyesi ülkeler petrol üretimini kesmekte anlaşamayınca fiyatta zaten şok düşüşler görülmüştü. Koronavirüs öldürücü darbeyi vurdu.
Petrol talebi bıçakla kesilince daha önce üretilip tankerlere yüklenmiş petrole ne oldu? Denize dökülecek değil ya, depolara konuldu. Depolar, tankerler petrolle dolup taştı. Amerika’ya petrolün giriş noktası olan Oklahoma’nın Cushing kentindeki depolar daha 10 Nisan’da yüzde 72 doluydu. Mayıs’ta gelecek petrolü koyacak depo kalmadı. Bu nedenle depolama maliyeti çok yükseldi. Mayıs teslim petrol kontratı almak, çok yüksek depolama maliyetini göze almak demekti. İşte bu nedenle elinde Mayıs vadeli petrol kontratı olanlar, “Üste para vereyim, yeter ki petrolü benden alın” diye feryat etti. Mayıs vadeli petrolün fiyatı -37.63 dolara işte böyle düştü.
3) Şimdi isteyen -37.63 dolara petrol alabilir mi?
Amerika’da Mayıs’ta teslim edilecek petrolü koyacak deponuz varsa, evet. Yukarıda anlattığımız gibi bu fiyat, Mayıs’taki depo sıkışıklığıyla ilgili bir olay. Haziran’da şimdilik bir sorun yok. Türkiye’nin kullandığı Brent petrolün Haziran vadeli fiyatı 20 dolar civarında.
4) En azından Mayıs ayında petrolü bedavaya alabilecek miyiz?
Heyhat, maalesef! Çünkü Türkiye Teksas petrolünü kullanmıyor. Teksas petrolünün fiyatı Amerika’yı ilgilendiriyor. Nitekim Trump, petrol fiyatlarındaki tarihi düşüş sonrasında ulusal stokları koymak için 75 milyon varil sipariş vereceklerini söyledi. Türkiye’nin böyle bir şansı yok çünkü biz Brent petrolünü kullanıyoruz. Onu da Akdeniz-İtalya piyasasında oluşan fiyatıyla ithal ediyoruz. Brent’in fiyatı da düştü ama dediğimiz gibi Haziran fiyatı yine de 20 dolar civarında.
5) Teksas petrolü kullansak Mayıs’ta bedavaya kullanabilecek miydik?
O da mümkün değil, zira Türkiye vergi yükü nedeniyle petrolün en pahalı olduğu ülkeler arasında. Bir litre benzinde 2 lira 97 kuruş ÖTV ve KDV yükü var. Bir litre motorinde ise vergi yükü 2 lira 41 kuruş... Yani petrol 0 dolara inse bile bizim istasyondan 3 liradan aşağı alma şansımız yok.
