Suriye’deki iç savaşa çözüm bulunabilmesi için başlatılan Cenevre müzakerelerinin bugün (29 Ocak 2016) başlaması bekleniyor. Suriye muhalefeti, Esad rejiminin saldırılarını gerekçe göstererek görüşmeleri boykot kararı aldı. Türkiye'nin sert bir şekilde karşı çıktığı PYD'nin görüşmelere katılmayacağı yolundaki haberler ağırlık kazanırken, kimlerin müzakerelere katılacağı konusunda net bir bilgi yok.
Peki görüşmelerde ne amaçlanıyor, tarafların beklentileri neler? İşte 5 soruda Cenevre müzakereleri...
Cenevre müzakerelerinin amacı nedir?
İsviçre'nin Cenevre kentinde yapılacak görüşmelerin öncelikli hedefi, öncelikle Suriye'de ateşkesin sağlanması. Ardından da ülkede bir geçiş hükümetinin kurulması ve serbest seçimlerin organize edilmesi amaçlanıyor.
Suriye'de barışçıl çözüm için geçen kasım ayında Viyana'daki Suriye toplantısında taraflar arasında müzakerelerin başlaması, BM denetiminde muhalefet bileşenlerinin belirlenmesi, ateşkes sağlanması, 6 ay içinde geçiş süreci, yeni bir anayasa hazırlanması ve 18 ay içinde seçim yapılması konularında uzlaşmaya varılmıştı.
Kimler katılacak?
Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura salı günü görüşmelerin taraflarına resmi davetiyelerin gönderildiğini duyurdu, ancak hangi grupların davet edildiği konusunda kamuoyuna bir açıklama yapmadı. Masada Esad rejimi ve Suriye muhalefetinden temsilcilerin olması beklenirken ABD, Rusya, Türkiye, Fransa ile birlikte Arap dünyasından temsilcilerin de katılması bekleniyor. PYD düğümü ise henüz çözülmedi.
Esad rejimine verdiği destekle bilinen Rusya, IŞİD’e karşı mücadelesiyle ön plana çıkan Kürt Demokratik Birlik Partisi'nin de (PYD) müzakere masasına davet edilmesini talep ediyor. Türkiye ise PYD’nin silhalı gücü YPG'nin Kandil ile bağlantılı olduğu gerekçesiyle görüşmelere katılmasını kategorik olarak reddediyor. PYD lideri Salih Müslim BM’den resmi bir davet almadıklarını doğruladı. Suriyeli muhalif gruplardan oluşan Suudi Arabistan destekli Üst Düzey Müzakere Komitesi de PYD'nin "rejime yakıng" olduğu gerekçesiyle görüşmelere katılımına itiraz ediyor.
Suriye muhalefeti katılacak mı?
Suriye'deki Sünni muhalefetin en önemli temsilcisi sayılan Suudi Arabistan destekli Üst Düzey Müzakere Komitesi'nin müzakerelere katılıp katılmayacağı hala kesinlik kazanmadı. Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da bu konudaki görüşmeler devam ediyor. Arap televizyonlarında, muhalif grubun kararını vermeden önce müzakerelere katılmak için öne sürdüğü şartların BM tarafından kabul edilip edilmediğine dair yanıtı beklediği ifade edildi. Muhaliflerin Esad rejiminin sivillere yönelik saldırılara ve ablukalara son vermesi istediği belirtiliyor.
Görüşmeler ne kadar sürecek?
Pazartesi günü başlaması planlanan görüşmeler katılımcı listesi krizi nedeniyle cumaya ertelenmişti. Görüşmelerin ilk etabının iki ile üç hafta arasında sürmesi ve Suriye’nin genelini kapsayacak bir ateşkes planı üzerinde yoğunlaşması bekleniyor. Ayrıca Suriye'ye insani yardımların genişletilmesinin de görüşmelerde ele alınması bekleniyor.
Başarıya ulaşma şansı var mı?
Uzmanlar Cenevre müzakerelerinden büyük bir beklenti içinde olunmaması gerektiğine dikkat çekiyor. Londra'daki King's College'in terörle mücadele uzmanlarından Peter Neumann, halihazırda taraflar üzerindeki siyasi baskının büyük olmadığına, o nedenle tarafların büyük tavizler vermeye hazır olmadıklarına dikkat çekti. Uzman önceliğin ateşkes ve insani bölgeler oluşturulması olduğunu belirtti. Neumann, IŞİD'in geriletilmesinin de öncelikler arasında olduğunu vurguladı.
