Eşcinsellik küresel çapta nasıl değerlendiriliyor?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1990 yılında eşcinselliği psikolojik hastalıklar listesinden çıkardı. Bundan çok daha önce 1960’ların sonu ve 1970’li yıllarda eşcinselliği yasadışı sayan maddeler birçok Batı ülkesinde yasalardan çıkartılmıştı. Eşcinsellik Batı Avrupa’da uzun yıllar önce tabu olmaktan çıktı ama LGBTİ bireyleri Rusya gibi birçok ülkede hala ayrımcılığa maruz kalıyorlar. Örneğin Rusya’da 2013 yılından bu yana reşit olmayanların yanında eşcinsellikten olumlu söz edenler cezaya çarptırılıyor. Afrika, Asya ve bazı Arap ülkelerinde ise eşcinsellik hala suç olarak kabul ediliyor ve idam, hapis ya da kırbaç cezası ile cezalandırılıyor. Türkiye’de ise eşcinsellik yasal; eşcinsel eylemleri cezalandıran hiçbir cezai hüküm bulunmuyor. Ancak eşcinsel çiftlerin birliktelikleri henüz yasal zeminde tanınmıyor.
Eşcinsel evlilik hangi AB ülkelerinde yasal?
28 üyeli Avrupa Birliği’nde 14 ülkede eşcinsel evlilik yasallaşmış durumda. Dünyada eşcinsel çiftlerin birlikteliğini resmi seviyede tanıyan ilk ülke Danimarka oldu. 1989 yılında Danimarka’da eşcinsel çiftlere kayıtlı birliktelik hakkı tanındı. Ancak küresel çapta eşcinsel evliliğini yasallaştıran ilk ülke 2001 yılında Hollanda oldu. Hollanda’yı Belçika, İspanya daha sonra da Norveç, İsveç, Portekiz, Danimarka, Fransa, Lüksemburg, İzlanda, Slovenya ve Birleşik Krallık (Kuzey İrlanda hariç) takip etti. 2015 yıllarında ise koyu Katolik ülkeler olarak kabul edilen İrlanda'da eşcinsel evlilik referandum ile kabul edilerek yasallaştı. 2016 yılında da İtalya’da eşcinsel birlikteliklerin hukuki olarak tanınmasını sağlayan yasa tasarısı kabul edildi. Ancak bu ülkelerde evlat edinme konusunda bazı kısıtlamalar söz konusu. Bu listeye en son 2017 yılının Mart ayında Finlandiya eklendi.
Peki, Almanya’daki yasal durum nasıl?
2001 yılında Almanya’da hükümeti oluşturan koalisyon partileri Yeşiller ve Sosyal Demokrat Parti (SPD) eşcinsel çiftlere hayat arkadaşlığının tescil ettirilmesi suretiyle kanuni bir çerçeveye sokulmasına imkan tanıdı. Bu yasal değişiklikle eşcinseller, nikahsız heteroseksüel çiftlerde olduğu gibi ortak soyisim imkanından ya da ölüm ve ayrılık hallerinde geçimi düzenleyen haklardan faydalanmaya başlayabildiler. Bir başka ülkedeki partnerlerinin Almanya’da ikamet izni alabilmeleri ya da eşlerine hastanelerde refakat etmelerine izin verildi. Federal Anayasa Mahkemesi son yıllarda hüküm verdiği birçok davada eşcinsel çiftler için miras ve mülkiyet vergisindeki eşitsizliklerin giderilmesi ya da tescilli hayat arkadaşı iki kamu görevlisinin aile birleşiminden faydalandığı her türlü eşit haklardan yararlanması yönünde haklar talep etmişti.
Almanya’da tescili hayat arkadaşlığı ve evlilik arasındaki yasal farklar nedir?
En büyük fark evlat edinmeye yönelik. Eşcinsel çiftler Almanya'da birlikte evlat edinme hakkına henüz sahip değiller. Sadece 2005 yılından itibaren partnerlerden biri diğerinin biyolojik çocuğunu "üvey evlat" olarak evlat edinebiliyor. 2014 yılında yapılan bir değişiklikle de daha önce partnerinin biyolojik çocuğunu evlat edinmiş kişi ve partnerinin, belli bir süre birlikte olması halinde ortak evlat edinmesine izin verildi.
AB dışında başka hangi ülkelerde eşcinsel evlilik yasal?
Kanada’da eşcinsel evlilik ve eşcinsellerin evlat edinmesine ilişkin yasa 2005 yılında yürürlüğe girdi. Ancak ülkenin birçok bölgesinde eşcinsel beraberlik 2005 yılından önce de tanınıyordu. ABD’de ise eşcinsel evliliğin ülke genelinde yasallaşması 2015 yılında Obama döneminde Yüksek Mahkeme’nin kararı ile mümkün oldu. O tarihe dek 50 eyaletin 14’ünde eşcinsel evlilik yasaktı. Güney Amerika’da şimdiye dek 4 ülkede eşcinsel evlilik yasallaştı. Arjantin 2010 yılında Güney Amerika kıtasında eşcinsel evliliğin yasallaştığı ilk ülke oldu. Arjantin’i, Uruguay, Brezilya ve Kolombiya takip etti. Her dört ülkede de eşcinsel çiftler evlat edinme hakkına sahipler.
2017 yılının Mayıs ayında da Tayvan, eşcinsel evliliği yasallaştıran ilk Asya ülkesi oldu. Ortadoğu’da ise eşcinsel haklarında İsrail başı çekiyor. Gerçi İsrail içerisinde eşcinsel evlilik yapılamıyor ancak yabancı ülkelerde yapılan evlilikler tanınıyor.
Şimdiye dek eşcinsel evliliği yasallaştıran ilk ve tek Afrika ülkesi ise Güney Afrika oldu. 2006 yılında yürürlüğe giren yasaya evlat edinme hakkı da dahil. Bunların dışında bir de Yeni Zelanda’da da eşcinsellerin evlenme ve evlat edinmeleri yasal.
KNA/AFP, BD/GA
© Deutsche Welle Türkçe
