TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen 4. Yargı Paketi’nde son dakikada yapılan değişikliklerin hangi davaları nasıl etkileyeceği konusunda tartışma başladı. BDP’li vekiller paketten yararlanırken; İlker Başbuğ, Hanefi Avcı, Aziz Yıldırım, “taş atan çocuklar”, RecHack sanıkları ve ODTÜ’lü öğrenciler gibi pek çok isim yararlanamıyor.
Paketle, insan hakları örgütlerinin eleştirilerinin hedefinde olan TCK’nın “örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt adına faaliyet gösterme” suçunda değişiklikler yapıldı. 15 yıla kadar hapis cezası öngörülen bu madde, gösterilere, mitinglere katılan, bildiri okuyan, düşünce açıklamaları yapanların propaganda suçuna ek olarak “terör örgütü” üyesi gibi cezalandırılmalarına neden oluyordu.
Bu suçtan ötürü tutuklanan veya hakkında ceza davası açılanların başında KCK’lılar ile öğrenciler geliyordu.
Önceki gün pakete eklenen düzenleme ile örgütün bildiri ve açıklamalarını basıp yayanlar, örgüt propagandası yapanlar, örgütün çağrı veya talimatları üzerine düzenlenenler de dahil olmak üzere gösterilere katılanlara artık “örgütü üyeliği” suçundan ekstra ceza verilmeyecek.
Propoganda suçunda yapılan değişikliklerle de “şiddeti teşvik etmeyen veya meşru göstermeyen” düşünce açıklamaları da suç olmaktan çıkarıldığı için önemli sayıda dosya değişiklikten etkilenecek. Bu en çok öğrenci davalarını etkileyecek.
Geçen yıl Temmuz itibariyle cezaevinde terör örgütü üyeliği suçlamasıyla 609’u tutuklu, 178’i hükümlü 787 öğrenci bulunuyordu. Bunların önemli bölümü ise örgüt adına faaliyette bulunma suçundan yatıyor.
Polise direnme kriteri
Ancak pakete göre, bildiri dağıtma, propaganda yapma ve gösterilere katılma dışındaki eylemlere, şiddet içermese bile örgüt adına faaliyet suçundan ekstra ceza verilmeye devam edilecek. Önergenin gerekçesinde, gösterilerde patlayıcı madde bulundurma (molotof, havai fişek gibi), mala zarar verme, kasten yaralama, görevi yaptırmamak için direnme, genel güvenliği tehlikeye sokma gibi cebir ve şiddet içeren eylemleri işleyenlere ise yine örgüt adına faaliyet suçundan ceza verileceği belirtildi. Özellikle “görevi yaptırmamak için direnme” unsurunun konulması, polisin müdahale ettiği gösterilerin “terör” kapsamanı alınmasına neden olabilecek.
Mahkemelerin takdirinde
Değişikliğin KCK ve diğer örgüt davalarını etkileyip etkilemeyeceği ise büyük ölçüde mahkemelerin takdirine bırakılmış durumda. Özellikle KCK davalarında şiddete karışmamış sanıklara mitinglere, basın açıklamalarına katıldıkları, sendikal faaliyette bulundukları gibi gerekçeyle TCK’nın “örgüt üyeliği” suçunu düzenleyen 314. maddesinden dava açıldı. Ancak mahkemelerin sanıkların işlediği suçu örgüt üyeliği kapsamında görmeyerek “örgüt adına faaliyet” olarak değerlendirmesi ihtimali her zaman için söz konusu. Mahkemelerin böyle bir yorum yapması halinde KCK davalarında toplu tahliyeler de gündeme gelecek.
Tutuklu vekillere tahliye yok
TCK 314’teki örgüt üyeliği suçu ve bu suçun kriterlerinde değişiklik yapılmayınca, tutuklu eski Genelkurmay eski Başkanı İlker Başbuğ gibi sanık askerler, tutuklu milletvekilleri, KCK sanıklarının büyük bölümü düzenlemeden yararlanamayacak.
Paketten yararlananlar
BDP’Lİ VEKİLLER: Aralarında BDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş ve Gültan Kışanak’ın da olduğu BDP’li milletvekillerinin neredeyse tamamı hakkında “örgüt propagandası yaparak örgüt adına faaliyette bulundukları” iddiasıyla düzenlenmiş yüzlerce fezleke bulunuyor. Paketle, Demirtaş, Ayla Akat, Adil Kurt, Ahmet Türk, Altan Tan, Aysel Tuğluk, Bengi Yıldız, Emine Ayna, Gültan Kışanak, Hüsamettin Zenderlioğlu, Halil Aksoy, Hasip Kaplan, İbrahim Binici, İdris Baluken, Levent Tüzel, Nazmi Gür, Nursel Aydoğan, Özdal Üçer, Pervin Buldan, Sabahat Tuncel, Leyla Zana hakkındaki suçlamaların büyük ölçüde düşmesi bekleniyor. Ayrıca bağımsız milletvekilleri Aysel Tuğluk ve Leyla Zana da paketten yararlanacak.
AVUKATLAR: EMEP Adana İl Başkanı Avukat Sevil Aracı ile İHD Genel Merkez Yöneticisi Avukat Tugay Bek hakkında verilen 3 yıl hapsin düşmesi bekleniyor.
SEVİL SEVİMLİ: Fransa’dan Anadolu Üniversitesi’ne gelen öğrenci Sevil Sevimli, 1 Mayıs ve Grup Yorum konserine katıldığı için ‘örgüt adına faaliyet” suçundan 5 yıl ceza almıştı. Paketle bu davada da beraat verilmesi bekleniyor.
PANKART AÇANLAR: “Füze kalkanı değil, demokratik lise istiyoruz” pankartı astıkları için örgüt adına faaliyet suçundan ceza alan öğretmen Meral Dönmez ile öğrenci Gülşah Işıklı hakkındaki dava da paket kapsamına girecek.
Paketten yararlanamayanlar
HANEFİ AVCI: Avcı, Devrimci Karargâh ve Ergenekon örgütleri adına faaliyet suçundan değil, yardım iddiasıyla yargılandığı için, paketten yararlanamayacak.
AZİZ YILDIRIM: Şike davasında sanıklar örgüt kuruculuğu ve üyeliğinden ceza aldıkları için yasadan yararlanamayacak.
CÜPPELİ AHMET HOCA: Karagümrük çetesi adına faaliyette bulunma suçundan yargılanan Cüppeli Ahmet Hoca’nın faaliyetleri propaganda veya gösteri olmadığı için paketten etkilenmeyecek.
TAŞ ATAN ÇOCUKLAR: Gösterilerde taş atan çocukların davaları “şiddet” unsurunun varlığı nedeniyle paket kapsamına girmiyor.
ODTÜ’LÜ ÖĞRENCİLER: Başbakan Erdoğan’ın protesto edilmesine ilişkin başlatılan “terör” soruşturmasında “örgüt adına faaliyet” suçundan soruşturulan öğrenciler düzenlemeden yararlanamayacak.
REDHACK DAVASI: Redhack (Kızıl Hackerlar) grubu adına faaliyet göstermekle suçlanan 10 kişi hakkında bilişim yoluyla faaliyet söz konusu olduğu için düzenlemeden yararlanmaları mümkün görünmüyor.
‘İhaleye fesat karıştırma’nın cezası indi
İhaleye fesat karıştırma suçunda ceza indirimine gidildi. İhaleye fesat karıştırma suçu işlenmesi sonucunda ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar meydana gelmemişse fail hakkında 1-3 yıla kadar hapis cezası verilecek. Böylece ceza 5 yılın altına ineceği için erteleme yolu açılabilecek. Suyu bedava dağıttığı için yargılanarak beraat eden, daha sonra ihaleye fesat karıştırmaktan iki davada toplam 8 yıl 4 ay hapis cezası kesinleşen eski CHP’li Dikili Belediye Başkanı Osman Özgüven’e yeniden yargılama yolu açılacak. 397 yıl hapsi istenen CHP’li İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu ve 130 sanığın ağır ceza mahkemesinde yargılandığı davada, iddialar arasında “ihaleye fesat karıştırma” da olduğu için lehte etkilenecek. Halkkart soruşturmasında CHP’li Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Akaydın ile 23 üst düzey belediye bürokratına aralarında ihaleyi fesat karıştırma suçlamasının da bulunduğu dava da sanıklar, TCK 235. maddedeki bu değişiklikten yararlanacak.
12 Eylül mahkûmlarına tahliye
Dört partinin ortak önergesiyle pakete, “7 Kasım 1982 tarihinden önce işlemiş olduğu bir suç dolayısıyla hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkûm olan bir kişi hakkında, mahkûm olduğu cezanın infazı süresince koşullu salıverildikten sonra deneme süresi içinde işlediği yeni bir suç sebebiyle koşullu salıverilme kararı geri alınmaz” düzenlemesi eklendi. Tahliye olabilecek isimler şöyle:
Tahir Canan: 32 yıldır cezaevinde.
Muzaffer Öztürk: 29 yıldır cezaevinde 2029’da tahliye edilecekti.
Hasan Gülbahar: 30 yıldır cezaevinde
Halil Gündoğdu: 30 yıldır cezaevinde
Osman Evcan: Kırıkkale F Tipi Cezaevi
Hasan Erdemli: 30 yıldır F tipi cezaevinde
Cemil Erdem: 29 yıldır cezaevinde.
Tuncay Kurtbaş: 30 yılı aşkın süredir hapiste.
4 ülkücüye de tahliye
AKP Manisa Milletvekili Selçuk Özdağ’ın verdiği bilgiye göre, düzenleme Canan ile birlikte 12 Eylül döneminden aldıkları mahkûmiyetler nedeniyle cezaevinde bulunan Ülkücüler Ali Fuat Tarhan, Ersin Alaşhakim, Mahmut Gül ve Ramazan Çepni’nin de tahliyesini sağlayacak.
Övme suçuna ‘tehlike’ kriteri
TCK’nın 215. maddesindeki daha çok Öcalan’ı övmekten dava konusu yapılan “Suç ve suçluyu övme” suçunda değişikliğe gidildi. İki yıla kadar olan hapis cezası değiştirilmedi. Suçun oluşması için kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlikenin ortaya çıkması kriteri getirildi. Bazı KCK sanıklarının bu hükümden yararlanması mümkün. Öcalan’ın Nevruz mesajını okuyanlara da olaysız sona eren gösterilere de soruşturma yolu kapandı.
