Doç. Dr. Murat Batı*
2018 Yılında elde edilen ticari, zirai ve mesleki kazançları nedeniyle 1-25 Mart 2019 beyan döneminde Yıllık Beyanname verecek mükelleflerimizden şartları taşıyanlar, yüzde 5 vergi indiriminden yararlanabilecekler.
Vergi indiriminden kimler yararlanacak?
Gelir Vergisi Kanunu’na tabi olan lokanta, eczacı gibi ticari kazanç sahipleri, zırai kazanç sahipleri ile avukat, doktor gibi serbest meslek erbaplarını ve bazı kurumlar vergisi mükelleflerini kapsayacaktır. Ancak Kanun, finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonlarını kapsam dışında tutmuştur. Yani bankalar, sigorta şirketleri gibi mükellefler bu indirimden yararlanamayacaktır. Ancak bu faaliyet dışında faaliyette bulunan her türlü anonim, limitet şirket, kooperatifler (tüketim, ulaşım kooperatifleri gibi), iş ortaklıkları bu indirimden yararlanabilecekler.
Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerinin vergi indiriminden yararlanabilmeleri için şartlar nelerdir?
a) Gelir vergisi mükellefleri elde ettikleri geliri elde ettikleri yılı takip eden yılın Mart ayının 1-25’inci günleri arasında istedikleri bir tarihte bağlı oldukları vergi dairesine beyan ederler ve hesaplanan bu verginin yarısını Mart, diğer yarısını ise Temmuz ayının sonuna kadar iki eşit taksitte öderler.
Buna göre, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri kanuni süresi içerisinde ödemiş olmaları gerekmektedir. Yani yukarıda belirtilen yasal sürelerde beyan edilmez ya da zamanında beyan edildi ancak yukarıda belirttiğim yasal sürelerde ödenmemiş ise bu haktan yararlanamayacaklardır. Son iki yıl kavramını ise 2019’da beyanda bulunacaklar için 2018 ve 2017 yılları beyan dönemi dönemleri anlaşılmalıdır. İlk defa bu yıl ya da 2019 yılında mükellefiyete geçenler için ise son iki yıl kavramı olmadığından bu haktan bu yıl yararlanamayacaklardır.
b) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir vergi tarhiyatının bulunmaması gerekmemektedir. Şöyle ki, 2019, 2018 ve 2017 yıllarında beyan edilmiş/edilecek tutarlara ilişkin, eksik belge kullanılmamış, beyannamenin eksik doldurulmamış, beyannamede belirtilen bilgilerin tam ve eksiksiz olması, beyannamenin zamanında verilmiş, defter tasdiklerinin tam ve eksiksiz yapılmış olması, halk arasındaki adıyla naylon fatura kullanılmamış olması gerekmektedir. Bunlardan birinin ihlali indirimden yararlanmayı engeller.
c) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dahil) 1.000 Türk Lirası'nın üzerinde vadesi geçmiş borçlarının bulunmaması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı 1.000 TL’ye kadar borcun bulunmasını görmezden gelmektedir. Bu uygulama, İyi niyetli bir yaklaşımdır.
d) İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanunu'nun 359 uncu maddesinde düzenlenen ve kaçakçılık sayılan fiilleri işlememiş olmaları gerekmektedir.
İndirim tutarı ne kadardır?
Belirtilen şartları taşıyan mükellefler; yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'ini, ödenmesi gereken gelir ve kurumlar vergisinden indirerek vergi indiriminden yararlanabileceklerdir. 2019 yılında yasal süresi içerisinde gelirini beyan eden yukarıda sayılan mükellefler vergi dairesi tarafından hesaplanan verginin %5’lik tutarını eksik ödeyeceklerdir. Örneğin Avukat A, 1-25 Mart 2019 tarihinde 2018 yılına ilişkin gelir vergisi beyannamesini tam ve eksiksiz şekilde beyan etmiştir. Vergi dairesinin hesapladığı ve tebliğ ettiği vergi 100 TL ise Avukat A %5 indirime tabi tutularak 95 TL ödeyecektir. Ancak indirim tutarının toplamı 1.200.000 TL’den fazla olamaz.
Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin belirtilen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ne olur?
Vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin belirtilen şartları taşımadığının sonradan tespiti halinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilecektir. Yani alınmayan vergi herhangi bir cezai yaptırım olmaksızın doğrudan mükelleften tahsil dilecektir. Yukarıdaki örnekte, Avukat A’nın ilerleyen tarihlerde indirim şartlarından yararlanamayacağı ortaya çıkarsa alınmayan 5 TL, sadece 5 TL olarak Avukat A’dan tahsil edilir.
İndirimden yararlanma koşullarından biri ya da birkaçı ihlal edilirse bir daha bu haktan yararlanılmayacak mı?
Kanunda bu tarz bir düzenleme bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen şartlarının tamamının sağlanması durumunda daha önceki dönemlere bakılmaksızın bu indirimden yararlanıla bilinir. Örneğin 2016 yılında beyanname vermemiş bir mükellef “indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerini kanuni süresi içerisinde vermiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri kanuni süresi içerisinde ödemiş olmaları gerekmektedir” Şeklindeki düzenleme uyarınca 2018 yılında indirimden yararlanamayacaktır. Ancak 2017 ve 2018 yıllarında zamanında tam ve eksiksiz beyanname verip yasal süresinde vergileri ödemesi durumunda, 2019 yılında vereceği beyannameden hesaplanacak vergi için bu indirimden yararlanabilecektir.
* Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ali Fuad Başgil Hukuk Fakültesi Mali Hukuk Anabilim Dalı Başkanı
