2015, Türkiye’nin basında yaşanan hak ihlalleri açısından parlak bir yıl olmadı. 2015’te 92 gazeteci gözaltına alındı, Koza İpek Holding ve bünyesindeki şirketlere kayyum atandı; Dicle Haber Ajansı 24 Temmuz’dan bu yana 27 kez kapatıldı.
Özgür Gazeteciler Cemiyeti’nin hazırladığı ‘Türkiye Basın Hak İhlali Raporu’ yıl boyunca yaşanan hak ihlallerini ortaya koydu. İnternetteki haber sitelerinin sansürlendiği, basın çalışanlarının işten çıkarıldığı, gazetecilerin haber takibi sırasında polis şiddetine maruz kaldığı, saatlerce alıkonulduğu, kamera ve fotoğraf makinelerine el konulduğu 2015’te yaşanan başlıca basın hakkı ihlalleri şu şekildeydi:
2015’te birçok internet haber sitesi, dergi ve sosyal medya hesabı erişime kapatıldı. 17 medya organı akreditasyona maruz kaldı. 24 Temmuz’dan itibaren toplam 27 kez kapatılan Dicle Haber Ajansı en çok engellenen basın yayın kuruluşuydu.
Cumhurbaşkanına hakaret
‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ gerekçesiyle 3 gazeteci ile 2 karikatüriste 16 ay 20 gün hapis cezası, 10 gazeteciye ise 78 bin 100 TL para cezası verildi.
Basına yansıyan verilere göre, en az 40 gazeteci tehdit edildi, 47 gazeteci fiziki saldırıya uğradı. Ayrıca haber takibi esnasında polis müdahalesi sonucu gazetecilerin onlarca araç ve gereci kırıldı.
‘Örgüt propagandası yapmak’, ‘Devlet güçlerine hakaret etmek’, ‘Halkı kin ve nefrete sürüklemek’, ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret etmek’ gibi gerekçelerle basın organlarına soruşturma açıldı.
Türkiye’de bu yıl 3 Suriye vatandaşı gazeteci öldürüldü, 3’ü yabancı toplam 14 gazeteci tutuklandı. 2015’te 92 gazeteci gözaltına alındı.
AİHM ve AYM'deki davalar
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 18 gazetecinin açtığı davada, Türkiye’yi 22 bin 983 Euro (64 bin 452 TL) para cezasına mahkûm etti. Anayasa Mahkemesi’ne taşınan 4 davada mahkeme, basın kuruluşları ve çalışanlarının haklarının ihlal edildiğine karar verdi.
2015’te 35 gazeteci hakkında dava açıldı. Açılan davalar kapsamında, gazeteciler toplamda 557 yıl 6 ay hapis cezası istemiyle yargılanıyor. 2 gazeteciye 4 bin 420 TL para cezası, 1 gazeteciye ise 1 yıl 15 gün hapis cezası verildi. 4 gazeteci ve 2 gazete hakkında 1 milyon 520 bin TL’lik tazminat davası açılırken, çeşitli TV, gazete, internet sitesi, dergilere RTÜK tarafından 5 milyon 480 bin 245 TL idari para cezası verildi.
2015'te yaşanan bazı hak ihlalleri
Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve gazetenin Ankara Temsilcisi Erdem Gül, MİT tırlarıyla ilgili yayımladıkları haber ve görüntüler nedeniyle haklarında başlatılan soruşturma kapsamında İstanbul Adliyesi’nde ifade verdiler. Dündar ve Gül, sevk edildikleri İstanbul Nöbetçi 7. Sulh Ceza Hakimliği tarafından tutuklandı.
Özgür Gündem gazetesi sorumlu müdürü Reyhan Çapan ve yayın yönetmeni Eren Keskin hakkında, 9 Temmuz 2015’te çıkan haberde 'Türk milleti aşağılandığı' gerekçesiyle TCK’nın 301. maddesinden dava açıldı.
Hürriyet binasına saldırı
Diyarbakır’ın Sur ilçesinde sokağa çıkma yasağı ilan edilmesiyle başlayan protestoları izleyen gazetecilere doğru polisin gerçek mermilerle ateş açtığı iddia edildi.
200 kişilik bir grup, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözlerini çarpıttığı iddiasıyla Hürriyet gazetesinin İstanbul’daki merkezine ve Ankara’daki Doğan Printing Center matbaası binasına saldırı düzenledi. İstanbul Valiliği, iki gün sonra, parti binaları, basın kuruluşları ve iş yerlerine yönelik gerçekleştirilen saldırılarda 'Mala zarar verme' gerekçesiyle 93 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
Dışişleri Bakanlığı, BBC’nin 'Fotoğraflarla: PKK savaşçıları IŞİD’le savaşa hazırlanıyor' haberinin 'Terörizme açık bir destek' olduğunu iddia etti.
Kayyum ataması
İstanbul polisi, dört sayfa halinde Charlie Hebdo’nun karikatürlerini yayınlayan Cumhuriyet Gazetesi’nin dağıtımını engelleme girişiminde bulundu.
Ankara 5. Sulh Ceza Hakimliği, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebiyle Koza İpek Holding ve bünyesindeki şirketlere kayyum atandı. Bugün ve Kanaltürk TV ve diğer basın kurumlarına el konuldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Davutoğlu’nun Yüksekova’da katılacağı toplu açış törenini izlemek isteyen Doğan Haber Ajansı, Dicle Haber Ajansı, İhlas Haber Ajansı ve Cihan Haber Ajansı’na akreditasyon verilmedi.
DİHA muhabirinin başına silah dayadı
Özel harekat polislerinin operasyonunu görüntülemeye çalışan Özgür Gün TV muhabiri Murat Demir ve DİHA muhabiri Serhat Yüce, kamera ve makinelerine el konarak gözaltına alındı. Olay anında, bir özel harekât polisi DİHA muhabiri Serhat Yüce’nin kafasına silah dayarken görüntülendi.
Özgür Gazeteciler Cemiyeti’nin ‘2015 Hak İhlalleri Raporu’nun tam metnine şu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
