Küresel finansal krizin gölgesi altında hazırlanan 2009 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Tasarısı, 17 Ekim Cuma akşamı TBMM Başkanlığına sunuluyor.
Maliye Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı ve Hazine Müsteşarlığı bürokratlarınca son şeklini alan 2009 bütçesinde büyüme hızı, küresel kriz nedeniyle önce yüzde 4,5'e, sonra da yüzde 4'e çekildi.
Anayasa gereğince 17 Ekim akşamına kadar TBMM'ye verilmesi gereken 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesinde, temel büyüklüklerin belirlenmesi sırasında Orta Vadeli Programın yanı sıra, küresel krizle birlikte ortaya çıkan gelişmeler de dikkate alındı.
Bu çerçevede, Orta Vadeli Programda yaklaşık 259 milyar TL (2009'da YTL'deki yeni ibaresi kalkacağı için bütçede rakamlar TL olarak yer alıyor) olarak öngörülen 2009 yılı Merkezi Yönetim Bütçe büyüklüğünün 261,5 milyar TL civarında tutulması bekleniyor.
Bütçe gelirlerinin de 247-248 milyar TL dolayında olacağı 2009 yılında, Merkezi Yönetim Bütçesinin 15-16 milyar TL açık vereceği tahmin ediliyor.
Faiz dışı fazlanın ise yüzde 2,7'si Merkezi Yönetim Bütçesine ait olmak üzere, yüzde 3'te tutulması planlanıyor.
Bütçe harcamalarında IMF'nin daha önce gündeme getirdiği gelir performansına bağlı harcama modeline bağlı kalınacak. Bu çerçevede, yıl içinde hedeflenen vergi gelirlerine ulaşılması oranında ödenekler serbest bırakılacak.
Vergi indirimi yok
Bu arada önümüzdeki yıl, bütçede 201-202 milyar TL vergi toplanması öngörüldü.
Ekonomi bürokratları, küresel krizin olumsuz etkilerinin devam edeceği 2009 yılında mali disipline sıkı sıkıya bağlı kalınacağını belirtiyor. Bürokratlar, bütçe dengeleri açısından önümüzdeki yıl bir vergi indiriminin de beklenmemesi gerektiğine dikkati çekiyor.
Ekonomi kurmayları, özelleştirme gelirlerinin de küresel krizden etkilenebileceğine işaret ediyor.
Büyüme rakamı düştü
2009 yılı Bütçe çalışmalarında, ekonomi yönetimini en fazla büyüme hızı uğraştırdı. 4 ay önce yayımlanan Orta Vadeli Programda 2009 yılının büyüme hedefi yüzde 5 olarak yer almıştı.
Ancak bu yılın ikinci 3 aylık döneminde büyüme hızının yüzde 1,9'a gerilemesi, 6 aylık büyüme rakamının yüzde 4,2 olarak gerçekleşmesi, diğer yandan da giderek yayılan küresel finansal kriz, 2009 yılı büyüme hedefinin de revize edilmesi sonucunu doğurdu.
Bütçe çalışmalarında 2009 yılı büyüme oranı için öncelikle yüzde 4 ve yüzde 4,5 alternatifleri ele alındı. Bu çerçevede alternatifli bütçe verileri hazırlandı. Ancak küresel krizin tüm dünyada büyüme oranlarını aşağı çekeceğinin belli olmasının ardından, 2009 Merkezi Yönetim Bütçesinde yüzde 4'lük büyüme oranı esas alındı.
Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın da yeni yılda 1 trilyon 112 milyar TL olacağı hesaplandı.
Deflatör aşağı çekildi
Öte yandan büyüme hedefinin düşürülmesine paralel, deflatör hedefi de bir miktar aşağı çekildi. Daha önce 2009 yılı için yüzde 7,8'lik deflatör baz alınırken, son aşamada bu oran da yüzde 7,5'e düşürüldü. Orta Vadeli Programda, yıl sonunda tüketici fiyat endeksi için öngörülen yüzde 7,5'lik oran ise aynen korundu.
Programda, yeni yılda ihracatın 149,2 milyar dolar, ithalatın 234,6 milyar dolar, turizm gelirlerinin de 21,4 milyar dolar olacağı tahmin edilmişti. Dış Ticaret Müsteşarlığı, DPT'ye ihracatın 2009 yılında 146-147 milyar dolar seviyesinde gerçekleşebileceği, ithalatın ise 2008 yılı rakamını yüzde 10 aşabileceğini şeklinde görüş bildirdi.
Ancak, DPT, ithalat ve ihracat rakamlarında Orta Vadeli Programa bağlı kalınmasını istedi.
Orta Vadeli Programda, cari işlemler dengesinin de 52,4 milyar dolar açık vereceği hesaplanmış, cari işlem açığının GSYH'ye oranı da yüzde 6,8 olarak verilmişti.
Ortalama dolar kuru ve petrol fiyatları
Merkezi Yönetim Bütçesinde, Orta Vadeli Program hazırlanırken esas alınan 1,40'lık ortalama dolar kuruna da bağlı kalınıyor.
Küresel krizle birlikte son dönemde dolar kurunun yükselmesine karşın Merkez Bankasının son beklenti anketinde yıl sonu için 1,36 YTL'lik kur öngörüsünde bulunduğuna dikkat çeken ekonomi bürokratları, "Biz de hesaplarımızı bu çerçeve içinde yapıyoruz. Zaten Orta Vadeli Programda da kuru bir miktar yüksek tutmuştuk. Ancak, gelişmelere bağlı olarak dolar kurunda son anda da bir değişikliğe gidilebilir" dediler.
2009 Bütçesinde petrol fiyatlarıyla ilgili hesaplamalar da yenilendi.
Orta Vadeli Programda 2009 yılında ham petrolün ortalama varil fiyatı 118,6 dolar olarak alınmıştı. Ancak ham petrol fiyatlarındaki düşüş sonrasında, 2009 Bütçe hesaplamalarında bu rakam 100 dolar seviyesine indirildi.
Memura yılbaşında yüzde 4 zam
2009 Merkezi Yönetim Bütçesindeki memur maaş zamları ise daha önce kamudaki toplu pazarlık görüşmelerinde belli olmuştu.
Memur Konfederasyonları ile yapılan görüşmelerde sağlanan uzlaşma çerçevesinde devlet memuru ve kamudaki sözleşmelilerin maaşlarına Ocak ayında yüzde 4 oranında zam yapılacak. Temmuz'daki zam oranı ise yüzde 4,5 olacak. Yılın ilk 6 ayındaki enflasyon oranı, memur maaş zammını aşarsa, aradaki fark Temmuz zammıyla birlikte maaşlara yansıtılacak. Aynı şekilde, Temmuz-Aralık döneminin enflasyonu, yüzde 4,5'un üstüne çıkarsa, bu fark da, 2010 yılı Ocak zammı sırasında, maaşlara eklenecek.
