Milliyet gazetesi ekonomi yazarı Güngör Uras, çek veya senet verecek kişinin, karşısındakinin geçmişteki borçlarını sorgulayabilecekleri bir sistem geliştirildiğini yazdı. Uras, Kredi Kayıt Bürosu’nu arayarak öğrenilebilecek işlemler için 2 lira 30 kuruş ödeneceğini belirtti.
Uras’ın Milliyet’te “2.30 TL’ye çek sorunu bitiyor” başlığıyla yayımlanan (29 Ağustos 2014) yazısı şöyle:
2.30 TL’ye çek sorunu bitiyor
Kredili satış yapacaksınız. Karşılığında borçludan çek senet alacaksınız. Ama borçlanacak kimseyi tanımıyorsunuz. Ya borcunu ödememe alışkanlığı var ise?
Kolayı var. Borçlanacak kimsenin iznini alıyorsunuz. “Ben sizin borç ödeme alışkanlığınızı soruşturabilir miyim?” diyorsunuz. Sonra Kredi Kayıt Bürosu’nu arıyorsunuz. 2 lira 30 kuruş ödüyorsunuz. Borçlanacak kimsenin ismini, iletişim adresini veriyorsunuz.
Kredi Kayıt Bürosu, borçlanacak kişiyi buluyor. “Sizin geçmişteki borç ödeme bilgilerinizi istiyorlar. Verebilir miyiz?” diye sual eyliyor. Borçlanacak kişi evet der ise, Kredi Kayıt Bürosu, müracaat sahibine, borçlanacak kişinin geçmişinde borçlarını zamanında ödeyip ödemediği, borç yükü hakkında yazılı bilgi veriyor.
Karşılıksız çek derdine son!
Bütün bunlar akıllı telefon veya bilgisayar aracılığıyla 5-10 dakikada olup bitecek işlemler. Tekrarda yarar var. Her bir soruşturmanın bedeli sadece 2 lira 30 kuruş.
Bu hizmeti veren Kredi Kayıt Bürosu 9 banka tarafından kuruldu. 49 banka büronun ortağı. Büro, Bankalar Birliği’nin şemsiyesi altında faaliyetini sürdürüyor. Kuruluşundan beri Kasım Akdeniz genel müdürlüğünü yapıyor.
Büro bir “Risk Bilgi Merkezi”. Bankalar, müşterilerinin kredi durumlarıyla ilgili tüm bilgileri büroya aktarıyor. Kime ne kadar kredi verildi? Kim borcunu zamanında ödemedi? Kim ödemede gecikti? Kimin çek ve senedi karşılıksız çıktı? 2006 yılından bu yana bu bilgiler büroda kayıt altında.
Bankalar büronun hizmetlerinden büyük ölçüde yararlanıyor. Finans sektörü ayda 700 bin sorgulama yapıyor. Buna karşılık reel sektörün aylık sorgulama adedi 28 bin.
2012 yılında karşılıksız çek verenler için hapis cezasının kaldırılmasından sonra karşılıksız çek alışkanlığının tekrar patlaması beklenirken tersi oldu. Çünkü çek ve senet vereceklerin geçmişlerini Kredi Kayıt Bürosu’ndan sorgulama imkânı tanındı.
Bilmeyen kaybediyor
Ne var ki çok kişi bunu bilmediğinden karşılıksız çek ve protestolu senet sorunu devam ediyor.
Türk ekonomisinin çarkının dönmesinde çek ve senet çok önemli.
Çeklerin karşılıksız çıkması, protestoların ödenmemesi ticaret sistemini kilitliyor. Kredi Kayıt Bürosu, bankalar ve finans sistemi için hizmet verdiği kadar reel sektöre de hizmet veriyor. Ama reel sektörün bu hizmetten ya haberi yok ya da gereğince yararlanamıyor.
Reel sektörde çek ve senet kabul edeceklerin çek ve senedi kabul etmeden önce Kredi Kayıt Bürosu ile iletişime geçerek borçlanacak kişi hakkında bilgi almamaları sonucu uğrayacakları riskten ağlaşmaya hakları yok.
Son bir bilgi; çek ve senetle borçlananların yüzde 82’si bugüne kadar karşılıksız çek vermemiş. Senetleri protesto edilmemiş. Yüzde 7’sinin çeki karşılıksız çıkmış ama hemen ödemiş. Yüzde 8’i bir ve birden fazla karşılıksız çek imzalamış, protesto edilmiş. Bu işi meslek edinen ve dolandırıcı olarak isimlendirilenler ise toplamın sadece yüzde 2’si.
