14 Karayip ülkesi, 400 yıl süren esir ticareti yüzünden ortaya çıkan felaket sebebiyle İngiltere, Fransa ve Hollanda’ya karşı hukuki süreç başlattı. Davayı, İngiliz hukuk şirketi Leigh Day takip edecek. Şirket, daha önce İngiltere’ye karşı açtığı insanlık suçu davasını kazanmıştı. Üç ülkenin, yüz milyarlarca Euro’luk tazminat ödemek zorunda kalabileceği belirtiliyor.
İnsan hakları konusundaki hassasiyeti ile bilinen Avrupa Birliği (AB) üyesi üç ülke, sömürgecilik döneminde işledikleri insanlık suçlarının bedelini ödemekle karşı karşıya. Geçmişte AB üyelerinin sömürgesi olmuş ülkeler İngiltere, Fransa ve Hollanda’dan tazminat talep ediyor.
Selçuk Gültaşlı’nın Zaman’daki haberine göre, 14 Karayip ülkesi, 400 yıl süren esir ticareti sebebiyle söz konusu ülkelere karşı harekete geçti.
Karayip ülkeleri arasında ekonomik entegrasyonu hedefleyen CARICOM, geçen hafta BM Genel Kurulu’nda süreci başlattı.
İngiliz hukuk şirketi Leigh Day’la anlaşan CARICOM, Lahey’deki Uluslararası Adalet Divanı’na müracaat yapılması için hazırlıklarını sürdürüyor. Leigh Day hukuk bürosu, 1952-1960 arasında Kenya’daki Mau Mau isyanının bastırılması sırasında İngiltere’nin işlediği insanlık suçlarına açtığı davayı kazanmıştı.
Tazminatla ilgili henüz bir rakam telaffuz edilmiyor ancak miktarın birkaç yüz milyar Euro’yu bulabileceği kaydediliyor.
14 ülke arasında yer alan Jamaika ve Antigua-Barbuda tazminat için daha önce de bir girişim başlatmışlardı. Ancak bu yılbaşında bir araya gelen 14 ülke ortak bir kararla İngiltere, Fransa ve Hollanda’dan 400 yıl süren köle ticaretine ilişkin tazminat talep etmeye karar verdi.
Batılı ülkeler köle ticaretini yasakladığında ilginç bir karara imza atarak köle olarak çalıştırılanlara değil, kölelerinden ‘feragat’ eden toprak sahiplerine tazminat ödemişti.
Köleliği 1834’te yasaklayan İngiltere’nin yerleşimci vatandaşlarına bugünkü rakamlarla 240 milyar Euro ödediği tahmin ediliyor. İngiltere’nin eski Başbakanı Tony Blair 2007’de ülkesinin köle taşımacılığını yasaklamasının 200. yıldönümünde, köle ticaretinin sebep olduğu ‘dayanılmaz acılardan’ dolayı üzüntüsünü ifade etmiş ancak herhangi bir tazminattan bahsetmemişti.
Batı basınına konuşan Jamaika Milli Tazminat Komisyonu Başkanı Verene Shepherd, köleliği kaldıran İngiltere’nin kendi yerleşimcilerine milyarlarca Euro öderken, “dedelerimize hürriyetinizi kazandınız, gidin kendinizi geliştirin” demekle yetindiğini vurguluyor.
Fransa eski Devlet Başkanı Nicolas Sarkozy de ‘sömürgeciliğin yaralarını’ gündeme getirmiş ancak Haiti’ye tazminat ödenmesi sorulduğunda Paris’in 56 milyon Euro’luk borcu sildiğini ve 2010’daki depremden sonra 40 milyon Euro’luk yardım paketi hazırladığını söylemekle yetinmişti.
14 Karayip ülkesi Almanya’nın Yahudilere, Yeni Zelanda’nın Maori ve Japon azınlığa tazminat ödediğine işaret ediyor. Afrikalı ve ABD’li siyahî akademisyenler köle ticaretini Swahili dilinde ‘büyük felaket’ manasına gelen ‘Maafa’ ismiyle anıyor. Köle ticaretine ‘Afrika soykırımı’ diyen akademisyenler de var. 400 yıla yakın süren köle ticaretinde yaklaşık 12 milyon Afrikalının Atlantik Okyanusu’nu aştığı tahmin ediliyor.
