Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun açıkladığı “değer artış payı”, imar değişikliklerinde geçerli olacak. Buna göre bir arsa imara açıldığında ya da bir binanın emsal oranı arttığında değer artış payı alınacak. Bireysel, vatandaşın talebi ile değişiklik yapılması halinde yüzde 80 ile 100 arasında belirlenecek oranda değer artış payı alınabilecek. Belediyelerin genel plan değişikliğinde yüzde 40 ile 60 arasında pay alınacak. Değer artış payı uygulaması yapılacak yasal düzenleme sonrası başlayacak. Bu yüzden yasal düzenleme ile konunun daha fazla netleşeceği, oranlarda bazı değişiklikler olabileceğini hatırlatmakta fayda var.
Hürriyet'ten Neşe Karanfil'in haberine göre, rant vergisi ile ilgili en çok sorulan sorular ve cevapları ise şöyle:
Değer artış payı neden getiriliyor?
Şehirlerde imar değişikliklerinden dolayı bir rant oluşuyor. Örneğin boş bir arsa üzerinde imar değişikliği oluyor ve buranın değeri artıyor. Ya da emsal değeri düşük olan bir yerde emsal artışı talep ediliyor. Bu talep kabul ediliyor. Bir bina 2 katlıyken 20 kat izni çıkıyor. Oluşan rant mülkün sahibinde kalıyordu. Şimdi ranttan kamu payını almak istiyor.
Evin yanından yol geçti, değer artış payı mı alınacak?
Mevcut konutlarda imar değişikliği yoksa değer artış payı söz konusu değil. Ama mevcut konutların yanına örneğin park yapıldı ve değeri arttı. Bunu zaten Maliye değer artış kazancı olarak vergilendirmeye çalışıyor. Hükümet belediyelerin öz gelirlerini artırmaya yönelik başka paket üzerinde çalışıyor.
Nasıl uygulanacak?
Plan değişikliğini, ya vatandaş talep edecek ya da genel olarak yapılacak. Değişiklik öncesi ve sonrası taşınmazın arsa değeri belirlenecek. Genel plan değişikliği, var olan imar planlarında fonksiyon değişikliği veya yapı yoğunluğu artırılmak suretiyle planlı alanlardaki parsellerin değerinin bir bütün olarak artırılması şeklinde ele alınacak. Değişiklik, belediye tarafından talep aranmaksızın imar planının bütününde, belli bir bölümünde, bir sokak, cadde veya mahallesinde yapılabilecek. Değişiklik yapılan saha 50 bin metrekareden büyük olacak. Tüm sokak, cadde ve mahalleyi kapsayan değişikliklerde ise bu sınır aranmayacak. Bireysel başvurularda ise sınır 50 bin metrekareden küçük olacak.
Oran ne olacak?
Belediyelerin genel plan değişikliğinde yüzde 40 ile 60 arasında belirlenecek oranda değer artış payı alınacak. Bireysel plan değişikliklerinde ise yüzde 80 ile yüzde 100 arasında belirlenecek oranda değer artış payı alacak.
Pay nasıl hesaplanacak?
Değer artışı belediye meclisi komisyonu tarafından belirlenecek. İlgili büyükşehir ya da belediyeden 15 kişi, emlak ve ticaret odalarından 10’ar kişiden oluşan 25 kişilik bir heyet oluşturulacak. Her değerleme için bu kişiler arasından kura çekilecek ve belediyeden 2, emlakçılardan 1, ticaret odasından 1 ve mal sahiplerinden 1 üye 5 kişiden oluşan özel komisyon kurulacak. Ya da en az 3 ekspertiz şirketine değerleme yaptırarak hesaplanacak. Nihai kararı belediye meclisi verecek.
Değer artış payı ne zamandan geçerli olacak?
14 Ocak 2015 tarihinden itibaren geçerli olacak.
İmar değişiklikleri nasıl takip edilecek?
İmar değişiklikleri artık belediyelerin internet sitesinden ilan edilecek. Ayrıca muhtarlıklara asılacak ve yerel bir gazetede tam imar planı olmasa da açıklayıcı bilgilerle ilanı verilecek.
İmar planlarında kamu da görülebilecek mi?
İlk defa yapılacak imar değişikliklerinde yeni düzen kamu ortaklık payıyla birleştirilip açıklanacak. Vatandaş kamunun yapacağı okulu ve elindeki payı görebilecek.
Değer artış payı ne zaman ödenecek?
Değer artış payı ya yapı ruhsatı alınırken ya da ilk satışta ödenecek. Nakit olarak ödenebildiği gibi pay yani hisse verilmesi (kat karşılığı) de olabilecek. Taksit yapılması halinde 1 yılda eşit taksitlerle ödeme olacak. Değer artışını sağlayan plan değişikliğinin kesinleştiği tarihten itibaren tapuya, “belediyeye ödenmesi gereken değer artış payı ödenmeden taşınmazın satılamaz veya yapı ruhsatı verilmez” şeklinde şerh konulacak.
Değer artış payını kimler alacak?
Değer artış payını belediyeler dışında bireysel plan değişiklerinde; yüzde 10’u Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kentsel dönüşüm hesabına, yüzde 10’u tarihi, kültürel ve doğal dokuyu korumaya yönelik olarak valiliğin sosyal duyarlılık hesabına, yüzde 10’u ilgili belediyenin kentsel dönüşüm hesabına yatırılacak.
İmar planı değişikliklerinde süre olacak mı?
Yapılan çalışmalarda imar değişikliği olduktan sonra planın uygulanması için belli bir süre verilmesi düşünülüyor. Bunun 2 yıl olduğu belirtiliyor. Parselasyon planı etaplar halinde yapılabilecek, ancak imar planı sahası bir bütün olarak ele alınarak Düzenleme Ortaklık Payı (DOP) aynı oranda kesilecek. Etaplar halindeki uygulamalarda kesilecek DOP miktarı farkı etaplar arasında yüzde 3’ü geçmeyecek.
