11 bin kadın ‘mikro kredi’ ile patron oldu

Kriz Türkiye'de işsiz sayısını 3.5 milyona çıkardı. İstihdamdaki bu büyük depreme rağmen mikro kredi mekanizması sayesinde krizi fırsata çeviren binlerce kadın kendi işini kurdu. 2003 yılından 2008'in temmuz ayına kadar mikro kredi alan kadın sayısı 10 bin kişiyi ancak bulurken, krizin ilk belirtilerini gösterdiği günden bu yana son 9 ayda rakam ikiye katlandı ve 11 bin kadın daha kendi işinin patronu oldu.

İlk faaliyete geçtiğinde pek de itibar edilmeyen mikro kredi mekanizmasının kriz dönemlerinde ne derece etkili ve önemli bir uygulama olduğu ortaya çıktı. 2003 yılında 5 kadına 500'er yüz lira verilerek başlatılan mikro krediden 2008 yılına kadar 10 bin kadın faydalandı. Kredi alan kadınların gösterdiği başarılar diğerlerine de örnek oldu.

Geri dönüş oranı yüzde 100'ü buluyor

Eylül 2008'de 27 şubede faaliyet gösteren mikro kredi mayıs itibariyle 42 merkeze ulaştı. Ve 9 Mayıs itibariyle 21 bin 248 kadın krediden yararlandı. Eylülde bu rakam sadece 12 bin 332 kişiydi. Uygulama boyunca yaklaşık 27 milyon liralık kredi kullandırıldı, teminatsız verilen kredilerin geri dönüş oranı ise yüzde 100'ü buldu. Bu kredilerde de Eylül 2008'den Mayıs 2009'a 10 milyon liralık artış yaşandı. Kadınlar 26 milyon 975 bin liralık kredi kullandı.

Türkiye'de mikro kredi uygulamasına öncülük eden Prof. Dr. Aziz Akgül, hem mikrokredinin yaygınlaşması ve tanınması hem de ekonomik kriz nedeniyle yüksek oranlı artış yaşandığına dikkat çekti. Akgül'e göre kadınlar ekonomik krizin yarattığı sıkıntıdan dolayı bir arayışın içinde. Neler yapabileceklerini araştıran kadınlar güven duyulan mikro krediye yöneldi. Ve tüm faktörler bir araya geldiğinde mikro kredide resmen talep patlaması yaşandı. 25 Temmuz 2008'de 10 bininci üye törenini yaptıklarını hatırlatan Akgül, o günden mayıs 2009'a 11 bin kadının daha bu krediden yararlandığına işaret etti.

Asya Kaplanları da mikrokrediye sarılmıştı

Akgül 1998 Asya Kaplanları'nın çöküşüyle yaşanan ekonomik krizde de mikrok redinin çok etkili kullanıldığına dikkat çekti. Mikro kredinin fikir babası Muhammed Yunus'un krizden çıkış arayışlarında mikro kredinin çok büyük etki sağladığını gösterdiğini belirten Akgül, şu anda Türkiye'de yaşanan artışın da bununla paralel olduğuna işaret etti. Şu anda 10 milyon lira paraları olsa iki üç ay içinde tüm krediyi 33 ilde dağıtabileceklerine vurgu yapan Akgül, "Ciddi manada sıkıntı çekiyoruz. Paramız olsa değişik illerde şubeler açar ve 10 milyon lirayı iki üç ayda hemen dağıtırız" diye konuştu.

Prof. Dr. Akgül, kadınların yeni iş açmanın yanı sıra işlerini geliştirmek için de mikro krediye başvurduklarını söyleyerek, 2010 yılına kadar 100 bin kadına ulaşmayı ve 50 milyon lira civarında kredi dağıtmayı hedeflediklerini söyledi.

Mikro kredi nedir?

Mikro kredi Sistemi "kişilerin kabiliyetlerini hayata geçirmek için ihtiyacı olan itici gücü sağlama" görüşüne dayanıyor. Dar gelirli insanların kendi işletmelerini kurmaları ve geliştirebilmeleri için küçük miktarlarda teminatsız kredilerin verilmesi fikriyle çalışıyor. İlk uygulamaları otuz yıl önce Bangladeş ve Bolivya gibi birkaç ülkede başladı, 1980'lerden sonra ise geliştirilerek Güney Asya, Doğu Asya, Afrika, Doğu Avrupa ve Güney Amerika'daki birçok ülkeye yayıldı. Dünyada yaklaşık 55 milyon insana hizmet veren 2200 mikro-finans kuruluşu bulunuyor. Türkiye İsrafı Önleme Vakfı (TİSVA) ile Bangladeş kökenli Grameen (Köylü) Trust Bankası'nın işbirliğiyle Diyarbakır'da, 18 Temmuz 2003'te başlayan Türkiye Grameen Mikro-kredi Projesi, toplumun en fakir insanlarına kredi vererek, onların iş kurmalarını sağlama amacını güden bir yoksullukla savaşım projesi. Projeden kredi alanlar, borçlarını, ortak hizmetler karşılığı olarak eklenen yüzde 20 fazlasıyla ve haftalık taksitlerle, bir yılda geri ödüyorlar. İlk yıl 100 ile 1000 lira arası kredi sağlanıyor. Her yıl kredi limiti 1000 lira daha artırılıyor. İlk mikro kredi uygulamasından yararlanan Diyarbakırlı işkadını Filiz Aksoy bu yıl 6 bin liralık kredisini aldı.

Ağustos’tan itibaren kadın istihdamı artışı hızlandı

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırma Merkezi'nin raporuna göre aralık 2007'den aralık 2008'e bir yıllık süreçte kadın istihdamı arttı. Bu artışın çoğunluğunu oluşturan 136 bin kadın ise kendi işlerini yaratanlardan, Türkiye İstatistik Kurumu'nun tanımıyla kendi hesabına çalışanlardan oluşuyor. Hizmet sektöründe ve kendi hesabına çalışanlarda görülen artış, kadınların önemli bir bölümünün evlere temizlik işlerine gitmek, bakıcılık yapmak, evde ürettikleri malları satmak gibi ekonomik faaliyetlere giriştiklerine işaret ediyor. BETAM kadın istihdamında artışın nedeninin bizzat krizin kendini olduğuna dikkat çekiyor. Kendi hesabına çalışan kadınlar son bir yılda 136 bin kişi; ücretli ve yevmiyeli çalışan kadınlar 101 bin kişi arttı. Dikkat çeken nokta ise kendi hesabında çalışan kadınlardaki yıllık artış oranı Ağustos 2008'den itibaren hızla yükselerek yüzde 86 seviyesine ulaşmış olması.