Türkçede günler nasıl isimlendirildi; Gök cisimlerinden Farsçaya günlerin isimlendirilme hikâyesi!
Eski Türklerde 'hafta' kavramı yoktu; zaman, on iki hayvanlı takvim ve mevsimsel döngülerle belirlenirdi. Ancak İslamiyet'in kabulüyle birlikte, gün isimleri ve hafta kavramı Farsça'dan alınarak Türk kültürüne dahil oldu. İşte detaylar...
26 Ekim 2024 09:58
114
Türkçede günler nasıl isimlendirildi; Gök cisimlerinden Farsçaya günlerin isimlendirilme hikâyesi!
214
Ptolemeos’un yedi gök cismiyle ilişkilendirdiği gün isimleri, Türkçede haftanın şekillenmesinde önemli bir rol oynadı. Eski Türklerde bulunmayan 'hafta' kavramı, İslamiyet sonrası dönemde Farsça’dan alınarak dilimize yerleşti.
314
ESKİ TÜRKLERDE HAFTA VE GÜN KAVRAMININ KÖKENİ Eski Türk hukuk belgeleri, tarih kayıtlarıyla başlardı ve zamanın belirlenmesinde on iki hayvanlı takvim esas alınırdı. Bu sistemde, yılın adı (örneğin, "koyun yılı"), ayın sırası (örneğin, "dördüncü ay") ve gün (örneğin, "onuncu gün") belirtilirdi.
414
HAFTA KELİMESİ NASIL ORTAYA ÇIKTI? Eski Türklerde "hafta" kavramı bulunmuyordu ve bu kavram, İslamiyet'in kabulüyle Farsça "hefte" kelimesinden Türkçeye girmiştir. "Heft" kelimesi Farsçada "yedi" anlamına gelir ve "hefte" ise "yedi gün" demektir.
514
GÜN İSİMLERİNİN TARİHSEL VE KÜLTÜREL KÖKENLERİ Ptolemeos, gün isimlerinin kökenlerini astronomiyle ilişkilendirir. Ona göre, dünya çevresinde dönen ve yedi gök cismi olarak bilinen Güneş, Ay, Mars, Merkür, Jüpiter, Venüs ve Satürn, haftanın günlerine isim vermiştir.
614
Bu sıralama günümüzde İngilizce ve birçok Avrupa dilinde hâlâ izlerini korur. Mesela, İngilizce'de "Sunday" (Pazar) Güneş'in günüdür, "Monday" (Pazartesi) ise Ay'ın günü olarak adlandırılır. Diğer dillerde de benzer isimlendirme görülür; Fransızca’da "Dimanche" (Pazar) "Tanrı'nın günü", İspanyolca’da "Domingo" olarak geçer.
714
TÜRKLERDE HAFTA KAVRAMININ OLUŞUMU | Göktürk ve Eski Uygur Türkçesinde hafta kavramı mevcut değildir. Bu kavram, İslamiyet’in kabulüyle birlikte kullanılmaya başlanmıştır. İslam’da, haftanın günleri Tanrı’nın kâinatı altı günde yaratması ve yedinci günde dinlenmesi esas alınarak anlamlandırılmıştır. Türkçeye geçen "hafta" kelimesi ve gün isimleri de İslam etkisiyle Farsça’dan alınarak şekillenmiştir.
814
TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE GÜN İSİMLERİNİN KÖKENİ | Pazar: Farsça "bâzâr" kelimesinden gelir ve "alışveriş yeri" anlamını taşır.
914
Pazartesi: "Pazar ertesi"nin birleşik hali olup, "ertesi" Türkçede "sonra" anlamına gelir.
1014
Salı: Arapça "yevm es-salîs" (üçüncü gün) ifadesinden türemiştir.
