Prof. Dr. Osman Müftüoğlu’ndan “yeni bir iyi hayat sırrı”: Sinaptik plastisite
"Fiziksel ve ruhsal bedenimizle ve çevremizle etkileşmenin/sürekli etkileşim halinde kalmanın ‘Nasıl yaşlanacağım?’ sorusunu yanıtını belirleyen en önemli faktörlerden biri olduğunu unutmayalım. "
18 Nisan 2024 08:06
18
Prof. Dr. Osman Müftüoğlu’ndan “yeni bir iyi hayat sırrı”: Sinaptik plastisite
28
Yaşlanmadan yaş almanın pek çok sırrı olduğundan bahseden Prof. Dr. Osman Müftüoğlu, bunlardan birinin de “sinaptik plastisite” / “sinapsları çoğaltmak ve geliştirmek” olduğunu söyledi.
38
Prof. Dr. Müftüoğlu, Hürriyet gazetesindeki bugünkü yazısında sinaps terimini “’syn/beraber, birlikte’ ve ‘haptein/kucaklaşmak’ kelimelerinin birleştirilmesiyle türetilmiştir. Esas olarak hücreler arasındaki kimyasal ilişkileri, bağlantıları, haberleşmeleri, kucaklaşmaları ifade eder” şeklinde açıkladı.
48
“Kimyasal sinapslar dışında başka pek çok biyolojik sinapslarımız da var. İmünolojik/bağışıksal sinapslar, elektriksel sinapslar bunlardan sadece bazılarıdır. Ama günlük sağlık pratiğinde sinaps denildiğinde çoğunlukla sinir hücreleri arasındaki kimyasal kucaklaşma/haberleşme anlaşılmaktadır” bilgisini veren Müftüoğlu, yazısının devamında “Peki, sinaptik plastisite nedir, neyin nesidir, nasıl geliştirilir?” sorusunu irdeledi.
58
Müftüoğlu, Nöropskiyatrist Dr. Daniel J. Levitin’in “Başarılı Yaşlanma” kitabındaki şu tanımıtını aktardı: “Kronolojik yaşlarına rağmen genç kalmayı başaranların hikâyelerinin büyük bir kısmı sinaptik plastisite ile -beynin yeni ilişkiler kurabilme ve oluşturabilme becerisi ile- alakalıdır. Sinaptik plastisiteyi genetik karakteriniz, yaşamınızdaki deneyimleriniz ve içinde yaşadığınız kültür etkiler. Ayrıca özellikle de yaşlanırken (bana göre bilhassa 50’li yaşlardan sonra) günlük rutinleriniz de (sosyal ilişkileriniz, işiniz gücünüz, ilişki kurduğunuz insanların sayısı, kalitesi ve çeşitliliği, egzersiz yapıp yapmadığınız ve daha pek çok şey...) sinaptik plastisite gücünüzü etkilemektedir.”
68
Müftüoğlu yazısında şöyle aktardı: “Dr. Levitin’e göre, sinapslarımızın sayısı ve kalitesini yani sinaptik plastisite süreçlerimizi/gücümüzü yaşlanırken yürüttüğümüz günlük rutinlerimiz de derinden etkilemektedir. Özellikle fiziksel aktivitedeki artışın yani aktif ve egzersizi yoğun bir hayat sürmenin sinaptik plastisiteyi, yani belleği ve genel anlamda bilişi iyileştirdiğini gösteren çok sayıda bilimsel veriye sahibiz. Dr. Levitin’in de pek güzel özetlediği gibi 50’li yaşları başarıyla tamamlayan herkesin beynindeki temel bellek merkezi ‘hipokampus’ her gün ortalama 700 yeni nöron üretebiliyor. Özellikle düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz çalışmaları hipokampustaki bu nöronsal üretimi daha da arttırabiliyor. Dr. Levitin’e göre özellikle aerobik fiziksel aktiviteler -yürümek, bisiklete binmek, hafif koşular, dans etmek, golf oynamak, tenis- yetişkinlerin belleklerinde daha etkin bir snaptik plastisite gelişimi ve daha güçlü bir bilişsel iyileşme sağlıyor.”
78
Müftüoğlu, “Fiziksel ve ruhsal bedenimizle ve çevremizle etkileşmenin/sürekli etkileşim halinde kalmanın ‘Nasıl yaşlanacağım?’ sorusunu yanıtını belirleyen en önemli faktörlerden biri olduğunu unutmayalım. Çünkü bu ilişkiler ve aktiviteler sinaptik plastisitemizi arttırmakta, beynimizin kendimiz ve çevremizle yeni ilişkiler kurabilme ve oluşturabilme becerisini güçlendirerek bizi her yaşta genç ve sağlıklı tutabilmektedir” notunu düştü.
