‘Bilge Mimar’ olarak tanınan ve dünyada Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü üç kez kazanan tek mimar olmasıyla bilinen Turgut Cansever’in 1960’lı yıllarda ödül aldığı Beyazıt Meydanı projesi tekrardan hayata geçiriliyor.
16 Ağustos 2019 17:26
118
Türk Ocakları kurucularından Doktor Hasan Ferit Cansever’in oğlu olan Türk mimar, şehir plancısı, düşünür Turgut Cansever, 12 Eylül 1921’de Antalya’da dünyaya geldi.
218
İlkokulu Ankara ve Bursa’da okudu. İlkokul yıllarından sonra ailesi İstanbul’a taşındı. Lise öğrenimini Galatasaray Lisesi’nde tamamladı. Meslek eğitimini İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümü’nde yaptı, buradan 1946’da mezun oldu.
318
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nde hazırladığı “Osmanlı ve Selçuklu Mimarisinde Sütun Başlıkları” adlı teziyle 1949’da sanat tarihi doktoru, “Bugünün Mimarlığının Temel Meseleleri” adlı teziyle de 1964’te doçent oldu.
418
1950-1951’de Güzel Sanatlar Akademisi’nde öğretim üyeliği yaptı. 1957-1960 arasında İstanbul Belediyesi’nde planlama danışmanı, 1960’ta Marmara Bölgesi Planlama Teşkilatı Başkanı, 1961-1962 arasında İstanbul Belediyesi Planlama Müdürü, 1974’te İmar ve İskân Bakanlığı Danışmanı, 1974-1975 arasında İstanbul Metropoliten Planlama Dairesi Başkanı, 1975-1980 arasında İstanbul ve 1980’de Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Danışmanı olarak çalıştı.
518
Ayrıca Cansever, 1974’ten 1977’ye değin Avrupa Konseyi Türk Delagasyonu ve 1983’te Ağa Han Mimarlık Ödülü Büyük Jürisi üyelikleri yaptı.
618
Katıldığı birçok ulusal mimarlık yarışmasında çeşitli ödüller aldı. Bunlardan birini de 1960’ta İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nın yeniden düzenlenmesi için açılan yarışmada aldı. Dün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da Beyazıt Meydanı’nda yapılan çalışmalarda temel alınacağını açıkladığı bu proje, 1960’ta düzenlenen yarışmada birinci olmuştu. Bu yarışma Cansever’i kent, imar, koruma alanında mücadele vermeye yönlendirdi.
718
İkisi 1980'de, biri de 1992’de olmak üzere Ağa Han Mimarlık Ödülü’nü kazanarak dünyada üç Ağa Han Mimarlık Ödülü almış tek mimar oldu.
818
Türk Tarih Kurumu binası (1951-1967, Ankara, Ertur Yener ile birlikte gerçekleştirdiği) ve Ahmet Ertegün evi yenilemesi (1971-1973, Bodrum) Cansever’e 1980 yılında iki Ağa Han Mimarlık Ödülü getirdi.
918
Ahmet Ertegün evi yenilemesi (1971-1973, Bodrum)
1018
Bodrum'un 9 kilometre kuzeyindeki Mandalya Koyu'nda toplam 3 otel ve 500 evden oluşan; Emine Öğün, Mehmet Öğün ve Feyza Cansever ile gerçekleştirdiği Demir Evleri Projesi ise 1992 yıında kendisine üçüncü Ağa Han Ödülü'nü getirdi.
1118
Cansever, doksanlı yıllarda yayım etkinliklerini sürdürdü. Pek çok makale yayımladı, yazı derlemelerini kitap haline getirdi. Anıtsal bir yapıt olan Mimar Sinan kitabını 2005 yılında yayımladı.
1218
Öte yandan Cansever, 2008 yılında 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün takdimiyle Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü aldı.
1318
2007 yılında İstanbul'da, hakkında “Turgut Cansever: Mimar ve Düşünce Adamı” başlıklı sergi açıldı. Küratörlüğünü Uğur Tanyeli ile Atilla Yücel'in yaptığı sergi, Türkiye'de arşiv belgesi niteliğinde malzemeye dayanarak yapılmış ilk retrospektif mimar sergisidir.
1418
Cansever, mimarlığın, evrensel inanç ve değer sistemlerinin yansıdığı yüksek düzeyde bir seziş, bilgi ve duyarlık ürünü olduğunu ileri sürmüştür. Tarihsel mimarlık mirasını oluşturan öğelerin, çevrelerindeki ölçü ve düzen içinde korunması gerektiğini savunmuştur. Yapılarında, yöresel öğeleri de göz önünde tutarak, geleneksel özle güncel anlayışı bütünleştirmeye çaba göstermiştir. 2000 yılında kalbine pil takılan ve 2008 Temmuzundan itibaren yatağa bağlı tedavi gören Turgut Cansever, 22 Şubat 2009 günü İstanbul Kadıköy Çiftehavuzlar'daki evinde vefat etti. Cansever'in diğer eserleri ve restorasyonları şöyle:
Sadullah Paşa Yalısı restorasyonu, 1949-1951, İstanbul
1818
Anadolu Kulübü İstanbul Büyükada Şubesi, 1906 yılından kalma Prinkipo Yat Kulübü binalarının yanına ek olarak yapılan, Turgut Cansever ve Abdurrahman Hancı tarafından tasarlandı. Yapının inşaatı 1957 yılında tamamlandı.
