İstanbul'un sahne hayatına emek veren 100 duayen, Kültür A.Ş'nin "İstanbul'un 100 Sahne Sanatçısı" kitabında bir araya geldi. Eser, 27 Mart Dünya Tiyatrolar Günü’nde tüm tiyatro sevdalılarına bir armağan, adı geçen sanatçılara saygı duruşu, araştırmacılara ışık tutmak amacıyla yayımlandı. Kitapta, geleneksel tiyatronun Güllü Agop, Naşit Özcan gibi isimlerinden başlayarak tiyatro, opera ve bale dallarında şehirdeki kültür hayatına damgasını vurmuş sanatçıların yaşam öyküleri anlatılıyor. Çalışmada, yer verilen 70 tiyatro ile 30 opera ve bale sanatçısının bazılarının hayat hikâyeleri şöyle:
213
İstanbul Şehir Tiyatrosu'nun Çocuk Tiyatrosu'na 1944'te giren Adile Naşit, ''Her Şeyden Biraz'' adlı oyunla ilk defa profesyonel olarak sahneye çıktı. Sinemaya 1948'de girmesine rağmen oynadığı küçük rollerle yetinmek zorunda kalan sanatçı, 1976'da ''İşte Hayat'' adlı filmdeki rolüyle Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde ''En iyi kadın oyuncu'' ödülünü kazandı. Bu, Türk sinemasında, ''yıldız'' olmayan bir başoyuncunun kazandığı ilk ödül olarak tarihe geçti. Adile Naşit, ''Hababam Sınıfı'' serisindeki Hafize Ana rolü ve Münir Özkul ile oynadıkları aile komedilerindeki iyi yürekli, sevimli anne, teyze rolleriyle Türk sinemasının unutulmaz isimleri arasına girdi.
313
13 Nisan 1919'da açılışı yapılacak Hüseyin Suat'ın ''Yamalar'' adlı oyununda, Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gitmesi nedeniyle boş kalan ''Emel'' rolüyle sahneye çıkan Afife Jale, böylece sahneye çıkan ilk Müslüman Türk kadını oldu.
413
Türkiye'de tiyatro ve sinema alanlarında ilklere imza atan Muhsin Ertuğrul, 1931'de ilk sesli Türk filmi ''İstanbul Sokaklarında''yı çekti. Türk tiyatrosunun Batılı anlamda kurucusu kabul edilen Muhsin Ertuğrul, 82 yaşında Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği'ne atandı. İlerleyen yaşına rağmen Semt Tiyatrosu, Öğle Tiyatrosu ve Gezici Tiyatro gibi çeşitli uygulamalarla yeni bir tiyatro seferberliği başlattı.
513
Kısa süre çalıştığı gemide, asker ocağında, evinde, mahallesinde herkesi güldüren ve İsmail Dümbüllü tarafından keşfedilen Uygur, 1949'ta profesyonel hayatına Nejat Uygur Tiyatrosu ile adım attı. Amatör ve profesyonel olarak 60 yıldan fazla süredir tiyatro yapan Nejat Uygur'un 50'den fazla ödülü bulunuyor. Devlet Sanatçısı unvanına sahip sanatçı, 2 kez ABD, 4 kez Avrupa ve 35 yıla yakın da Anadolu turnesi yaptı, yurdun hemen her yanını ekibiyle dolaştı.
613
Günaydın, ilk kez Galatasaray Lisesi öğrencisiyken sahneye çıktı. Lise bitince Devlet Tiyatrosu'na katılan sanatçı, Münir Özkul ile geleneksel tiyatro yapmaya karar verdi. Tiyatroların bir bir kapanması sonucu ekonomik sıkıntılar yaşayan ve seslendirme yapmaya başlayan Günaydın, sevilen çizgi film kahramanı Ayı Yogi'yi uzun yıllar seslendirdi. Birçok dizi ve filmde rol alan ve 2012'de vefat eden sanatçı, meddahlık geleneğinin son temsilcisi olarak tarihe geçti.
713
Lise yıllarında oynadığı ''Hisse-i Şayia'' adlı oyundaki Bican Efendi rolüyle tiyatroyla tanışan Özcan, Şehir Tiyatroları Çocuk Bölümü'nde profesyonel oyunculuğuna başladı. Özcan, 1962 yılına kadar devam ettiği Şehir Tiyatroları'ndan eşiyle kurdukları Gönül Ülkü-Gazanfer Özcan Tiyatrosu sebebiyle ayrıldı.
813
Kenter, 1948'de Shakespeare'in ''On İkinci Gece'' adlı eseriyle Ankara Devlet Tiyatrosu'nda profesyonel oyunculuğa başladı. Yıldız Kenter, kardeşi Müşfik Kenter ve eşi Şükran Güngör ile 1960'da Site Tiyatrosu'nu kurdu. Tiyatro, adını iki yıl sonra Kenter Tiyatrosu olarak değiştirdi. Yıldız Kenter ilerleyen yaşına rağmen kendinden çok daha genç oyuncuların oynamaya cesaret dahi edemediği tek kişilik oyunlar ''Ben Anadolu'', ''Alyoşa'' ve ailesinin tarihini konu edinerek yazdığı ''Hep Aşk Vardı'' ve son olarak ''Kraliçe Lear'' ile izleyenlerin beğenisini kazanmaya devam ediyor.
913
Münir Özkul, lise öğrencisiyken Bakırköy Halkevi'nde ''Mahçuplar'' adlı komedi oyunuyla sahneye çıkarak, amatör oyunculuğa başladı. Gerçek hayatta da oldukça mahcup bir kişiliği olan Özkul, sahnedeki rahatlığına kendisi bile inanamadı. Profesyonel oyunculuğa Ses Tiyatrosu'nda ''Aşk Köprüsü'' isimli oyunla başlayan Özkul, 1951'de Küçük Sahne'nin kuruluşuna dahil olarak Muhsin Ertuğrul'la çalışma fırsatı yakaladı. Maaşlı oyunculuğun kendine göre olmadığını anlayan Özkul, 1963-1964 yıllarında tiyatrosunu kurarak, Newyork'ta ''Bir Pazar'', ''General Çöpçatan'' ve ''Aşk Aşk Aşk'' adlı oyunlarda roller aldı. 1940'lı yılların sonunda tesadüfen film setlerine adım atan Özkul, ''Hababam Sınıfı'' serisindeki tatlı sert okul müdürü ''Kel Mahmut'' tiplemesiyle ünlendi. Adile Naşit ile oynadıkları filmlerle Türk sinemasının unutulmaz ikililerinden oldular.
1013
Atatürk'ün ''Türk kadını sahneye çıkmalı. Bu sahnemiz için elzemdir'' sözleri üzerine tiyatroya başlayan Bedia Muvahhit, 1923'ten emekli olduğu 1975 yılına kadar hep seyirci karşısındaydı. Bedia Muvahhit, yalnız oyuncu olarak değil, oyun yazarlığı ve çevirmenliğiyle de tiyatroya hizmet verdi.
1113
Geleneksel Türk tiyatrosunun son temsilcisi, orta oyunu ve tuluat ustası İsmail Hakkı Dümbüllü, 30 yaşına kadar Kel Hasan'ın yanında çalıştı, ardından Şehzadebaşı Tiyatrosu'na geçti. ''Geleneksel Kavuğu'' Kel Hasan'dan alan İsmail Hakkı Dümbüllü, bunu Münir Özkul'a devretti. Kel Hasan'dan öğrendiklerini kişiliğiyle birleştirerek oluşturduğu ''Dümbüllü Tarzı''nı hem sahnede hem de perdede sergileyen oyuncu, Nasreddin Hoca ile özdeşleştirildi.
1213
Osmanlı döneminin tiyatro oyuncusu ve yönetmeni Güllü Agop, Türk tiyatrosunun kurucularından sayılıyor. Güllü Agop, Gedikpaşa Tiyatrosu'nda Ahmet Fehim, Ahmet Necip, Muhterem Efendi, Mehmet Vamık gibi ilk Türk tiyatro oyuncularını ve Kel Hamit, Kavuklu Hamdi, İsmail Hakkı Dümbüllü gibi ünlü tuluatçıları yetiştirdi.
1313
1929’da İstanbul’da doğan Gülriz Sururi’nin annesi genç yaşta hayatını kaybeden dönemin primadonnası kabul edilen operet sanatçısı Suzan Lütfullah Hanım, babası ünlü tenor ve Halk Opereti’nin kurucusu Lütfullah Sururi’dir. Amcaları Celal Sururi, Yusuf Sururi ve Ali Sururi de tiyatrocudur.
