2022 yılında Türkiye'ye iade edilen tarihî eserler

Bu yıl, bin 120 tarihî eser niteliğindeki kültür varlığı Türkiye'ye iade edildi. İade edilen eserler arasında İngiltere'den getirilen Eros Başı ve ABD'den getirilen Lucius Verus heykeli de bulunuyor.

28 Aralık 2022 08:40

111

ABD'den iade alınan pişmiş toprak çömlekler Amerika Birleşik Devletleri, Kentucky Sınır ve Muhafaza Bürosu tarafından 13 Mayıs 2010 tarihinde el konan 21 adet pişmiş toprak kap Türkiye'den uzmanlar tarafından incelendi. Anadolu kökenli, Roma Dönemi'ne ait yerel kaplar olduğu anlaşılan kültürel varlıkların Türkiye'ye iadesi istendi. Toprak kaplar, ABD’de süren adli sürecin tamamlanmasının ardından 2022 yılının başında Washington Türkiye Büyükelçiliği'ne teslim edildi. 18.01.2022 tarihinde Türkiye’ye getirilen kültür varlıkları Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde koruma altına alındı.

211

ABD'den gönüllü iade edilen seccade örtüsü 19. Yüzyıla tarihlenen bir adet seccade örtüsü Amerika Birleşik Devletleri’nin Alabama Eyaletinde yer alan "Mobile Museum Art" (MMoA) tarafından Türkiye'ye iade edildi. 5 Ocak 2022'de bakanlık yetkilileri tarafından teslim alınan seccade, Ankara Etnografya Müzesi Müdürlüğü tarafından muhafazaaltına alındı. Kültür Bakanlığı'nın aktardığı bilgilere göre, 125x190 cm ölçülerindeki dikdörtgen formlu seccade örtüsünün üzerindeki işlemelerde suzeni tekniği kullanıldı. Üç kumaş katmanından ön ve arka yüzlerde ipek, ortada ise keten kumaş bulunuyor.

311

ABD'den iadesi sağlanan sikkeler 3 Şubat 2022 tarihinde iade edilen sikkeler, Eserler İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergileniyor. Elektrum ve gümüş sikkler MÖ 6'ncı yüzyıl ile MÖ 3'üncü yüzyıl arasına tarihlendiriliyor. Gümüş olanlar Makedonya Kralı III. Aleksandros’un Milet, Sardes ve Lampsakos gibi Anadolu kentlerinde bastırdığı örneklerden olmakla birlikte elektrum olanlar İonia ve Lydia bölgelerine ait.

411

ABD'den iade alınan eserler ABD'den getirilen 14 eser, mukim koleksiyoner Michael Steinhardt’ın koleksiyonuna dair Manhattan Bölge Savcılığı Ofisi ile ortak yürütülen soruşturmanın ardından Türkiye'ye iade edildi. İade edilen eserler şöyle: 1- MÖ 7-6'ncı yüzyıla ait altın giysi süsleri (7 adet) 2-MÖ 4-3'üncü yüzyıla tarihlendirilen, gümüş ve altın kullanılarak yapılmış Hellenistik döneme ait geyik başı biçimli rhyton, 3- Neolitik döneme ait pişmiş toprak Ana Tanrıça figürini, 4- Kalkolitik Çağına ait mermer Kilia Tipi İdol, 5- MÖ 2'nci binyıla ait iki adet bronz kuş biçimli standart, 6- MÖ 2'nci binyıla ait bronz dağ keçisi biçimli standart, 7- MÖ 7-6'ncı yüzyıla ait altın ve fildişinden üretilmiş kadın figürini Eserler İstanbul Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor.

511

Kilia tipi mermer idol başları ABD’de Manhattan Bölge Savcılığı Ofisi ile İç Güvenlik İstihbarat Birimi tarafından ortak yürütülen soruşturma kapsamında iade edilen eserlerin, Türkiye'den yasadışı yollarla kaçırıldığı tespit edildi. İki eserin, Kalkolitik Çağ'a tarihlenen Kilia idolü başları olduğu belirtildi.

611

Hırvatistan'dan iade alınan bin 59 adet kültür varlığı Hırvatistan Interpol Birimince, Bajakovo-Batrovci sınır kapısında durdurulan bir tırda bin 59 adet kültür varlığı tespit edildi. Eserler, Hırvatistan’daki Vinkovci Arkeoloji Müzesinde muhafaza altına alındı. Yapılan incelemeler sonucu Anadolu kökenli olduğu belirlenen kültür varlıkları, 8 Mart 2022 tarihinde Zagreb’de yetkili makamlara teslim edildi. Türkiye’ye getirilen eserleri, 10 Mart 2022 tarihinde Anadolu Medeniyetleri Müzesi teslim aldı. Anadolu’nun MÖ 5'inci yüzyıldan MS 13'üncü yüzyıla kadar tüm nümismatik seçkisini sunan eserler arasında: MÖ 5'inci yüzyılda Atthica-Athena kentinde basılan sikkeler, MÖ 2'nci yüzyılda Ephesos’da basılan Cistophor biriminde gümüş sikke, Kilikia bölgesinde Kelenderis (Aydıncık), Soloi (Mezitli) ( MÖ 5-3. yy) ile İonia – Ephesos’da (Selçuk -İzmir) basılan gümüş şehir sikkeleri, Bithynia, Seleukos ve Pontus krallık sikkeleri, MÖ 3 – MS 3'üncü yüzyıl arasında Kaisareia (Kayseri), Apameia (Dinar), Pergamon (Bergama), Amisos (Samsun), Hierapolis Kastabala (Osmaniye), Akmoneia (Banaz), Parion (Bandırma), Hadrianopolis, Aspendos, Ephesos, Philadelphia (Alaşehir), Aigaion (Aliağa), Mopsos (Adana), Etenna (Manavgat), Sarde (Salihli) kentlerinde darp edilen sikkeler, Geç Roma dönemine ait, Kyzikos (Erdek), Nikomedia (İzmit), Antiochia (Antakya) darphanelerinde basılan bronz sikkeler, -Anadolu Selçuklu Dönemine ait, II. Giyaseddin Keyhüsrev döneminde basılan gümüş sikke (MS 13. yy) yer alıyor.

711

İngiltere’den iade alınan Eros Başı Karaman'ın Ambar Köyü'ndeki Sidamara Antik Kenti’nde 140 yıl önce keşfedilen ve antik dünyanın en büyük lahitlerinden biri olduğu değerlendirilen lahdin eksik parçası olan Eros Başı Türkiye'ye iade edildi. Eser, Londra’da bulunan Victoria & Albert Müzesi ile yapılan iş birliği neticesinde 10 Haziran'da Türkiye’ye getirilen parça ait olduğu tarihî eser ile birleştirildi. İngiliz Askeri Başkonsolos Charles Wilson tarafından 1882 yılındaki Anadolu seyahati sırasında keşfedilen, taşınamayacak büyüklükteki lahit yeniden toprak altına gömülmüştü. Wilson'un lahdin yüksek kabartmalarından kopmuş bir parça olan Eros Başı'nı İngiltere'nin başkenti Londra'ya götürdüğü anlaşıldı.

811

Almanya Hamburg'dan iade alınan eserler Türkiye Hamburg Başkonsolosluğuna yapılan bir ihbar üzerine Almanya'da bir çevrimiçi satış sitesinde satışa çıkarılan eserler, Almanya Flensburg Kriminal Soruşturma Dairesi tarafından bulundu. Türkiye'ye getirilen Roma dönemine ait iki adet mimari parça ile bir adet heykel başı (rölyef parçası) 22 Haziran'da Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesi Müdürlüğüne teslim edildi.

911

Hollanda'dan iade alınan Şile Bozgoca camii kitabesi Hollanda'da bulunan Oriental Art Auctions Müzayede Evinde 17 Eylül 2021 tarihinde, Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Neval Konuk Halaçoğlu'nun ihbarı üzerine yapılan incelemelerde bir camii kitabesinin satışa çıkarılacağı tespit edildi. Üzerinde Osmanlı Türkçesi ile “Şile Kazasında Bozgoca Karyesinde El-Hac İbrahimzade Hurşid Bey'in Cami-i Şerifi Hayratıdır 17 Safer Sene 1285” yazılı kitabe, 30 Eylül'de İstanbul'a getirildi ve İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ne teslim edildi.

1011

ABD'den iade alınan altı eser Attis heykelciği: Frig ve Yunan Mitolojisine göre Attis Ana Tanrıça Kibele’nin sevgilisi veya eşi ya da oğlu olarak görülüyor. Bazı kaynaklarda ise rahip olarak geçiyor. Eser, MÖ 3'üncü yüzyıla tarihlendiriliyor. Apollon heykelciği: Hem Yunan hem Roma mitolojisinde yer alan Apollon, müziğin, sanatların, güneşin, ateşin tanrısı olarak biliniyor. Mitolojiye göre kehanet yapan ve bilici tanrıdır. Gümüş Apollon heykelciğinde uygulanan saç stili benzer örneklerle kıyaslandığında, eserin MS 1- 2'nci yüzyılya tarihlendirilebileceği düşünülüyor. Kusura tipi idol: Kusura Tipi idoller, MÖ 3 binde Batı Anadolu’da yaygın olarak görülen şematize edilmiş kadın figürinleridir. Bu tip idoller ilk olarak, Afyonkarahisar İlinin, Sandıklı İlçesi, Kusura Köyünde bulunduğu için "Kusura Tipi İdol" olarak tanımlanıyor. Güneybatı Anadolu'ya özgü Kusura idollerinin yayılım alanı Anadolu ile sınırlı. Bu idollerin ait olduğu dönemin dinsel inanışlarının bir yansıması niteliğinde çoğunlukla mezar hediyesi olarak kullanıldığı değerlendiriliyor. Düver pişmiş toprak levhası: Düver pişmiş toprak levha Pisidia Bölgesi, Düver Köyü, Yarışlı Gölü Yarım Adası’nda 1960’lı yıllarda yapılan yoğun kaçak kazı faaliyetleri ile başta ABD olmak üzere birçok Avrupa ülkesine dağıldı. Farklı amaçlara hizmet eden ve farklı formdaki mimari pişmiş toprak parçalarının tek bir levha bünyesinde birleştirilmesiyle elde edilen bu levhanın, aslında çörtenli kiremit olduğu ve yağmur suyunun çatıdan uzaklaştırılması için kullanıldığı anlaşıldı. Lucius Verus heykeli: ABD’de mükim Shelby White isimli koleksiyoncunun elinde olduğu tespit edilen eser, Bubon Antik kenti kökenli. Bubon Antik Kenti; Burdur İli, Gölhisar İlçesi, İbecik Köyünün 2,5km Güneyinde yükselen Dikmen Tepesi üzerinde yer alıyor. Heykelin kentteki Sebasteion yapısında gerçekleştirilen kaçak kazılarla ele geçirildiği ve yine yasadışı olarak yurtdışına çıkarıldığı belirtiliyor. Sebasteion tanrılaştırılmış Roma İmparatorları için inşa edilen yapılara verilen isim. Perge Antik Kenti kökenli sütunlu lahit parçaları: ABD’de mükim Shelby White isimli koleksiyoncunun elinde olduğu tespit edilen eserler, 1972 yılında kaçak kazılar sonucu ortaya çıkarılarak yurt dışına kaçırıldı. Dört adet sütunlu lahit parçası, Roma İmparatorluğu Dönemine, MS 140-150 yıllarına tarihlendiriliyor. Lahit parçaları üzerinde betimlenen sahnelerde Herakles, Theseus ve Akhilleus gibi kahramanların bir arada gösteriliyor.

1111

İngiltere'den iade alınan Adana Ulu Camii çinisi İngiltere'de faaliyet gösteren Bonhams Müzayede Evi tarafından 29 Mart 2022 tarihinde düzenlenen "Islamic and Indian Art" başlıklı mezatta Adana Ulu Camii'nden 2003 yılında çalındığı bilinen çini karo tespit edildi. Adana'da Ramazanoğlu Beyliği döneminde inşa edilen (1541) caminin çinileri, mercan kırmızısı rengi ile 19.5x19.5 cm ölçüye sahip bitkisel süslemesi ile dikkat çekiyor. | Kaynak: Duvar

tarihi eser kültür sanat gündem haberler

© Tüm hakları saklıdır.

Yazarlar

Kategoriler

T24