Çember genişliyor: Türk ihracatçılar Suudi Arabistan ve BAE'nin ardından Kuzey Afrika pazarında da sıkıntı yaşamaya başladı

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin bir yıldan uzun süredir Türk mallarına yönelik gayriresmi boykotunu aşmaya çalışan Türk ihracatçılar, şimdi de Kuzey Afrika ülkelerine ihracatta sıkıntı yaşamaya başladı.

Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) verilerine göre Türkiye'nin Fas'a ihracatı 2019 yılında2.24 milyar dolar, Cezayir'e 1.86 milyar dolar oldu.

Reuters’ın haberine göre, hazır giyim ve konfeksiyon sektöründeki Türk firmalar son haftalarda başta Fas olmak üzere Kuzey Afrika ülkelerine mal girişinde sorun yaşarken; ihracatçılar özellikle Fas’ta son bir aydır gümrüklerde normalin beş katına varabilen bekleme sürelerinden şikayet ediyor.

Fas'ın Türk mallarına uyguladığı gümrük vergilerini beş yıllık bir süre için yüzde 90'a varan oranda artırma kararı ise, bu pazarı sadece hazır giyim değil tüm sektörler açısından zora sokacak.

Kuzey Afrika'ya gönderilen hazır giyim ve konfeksiyon ürünlerinin ülke girişlerinde son haftalarda sıkıntılar gözlendiğini belirten TOBB Konfeksiyon ve Hazır Giyim Meclisi Başkanı Şeref Fayat, "Kuzey Afrika ülkelerinde yeni başlayan bir tarife dışı işlem söz konusu. Ortada resmi bir evrak yok. Ama üyelerimizden, Laleli'den, Osmanbey'den o bölgelere mal yollayan üyelerimizden bazı serzenişler duyuyoruz" dedi.

Fayat şöyle devam etti: "Malların bekletilmesi, 'onun gümrüğü vardı, bunun gümrüğü vardı' gibi tarife dışı işlemler yapma yoluna gitmek gibi. 'Bu mal gümrüklü' deyip tarife dışı birtakım işlemler yapmaya çalışmaları, bu tartışma sebebiyle malların içeri alınmadığı ile ilgili üyelerimizden gelen bilgiler var. Son dönemde böyle bir sorun oldu. Ticaret Bakanlığı'na bilgi sunma kararı verdik."

Gümrüklerde 15 günü bulan beklemeler var

Bölge ülkelerine yapılan ihracatta sıkıntı yaşadıklarını ve malların gümrükte bekletilme sürelerinde ciddi yükselişler olduğunu belirten Laleli Sanayici ve İşinsanları Derneği (LASİAD) Başkanı Giyasettin Eyyüpkoca da, bölgedeki siyasi gelişmelerin ticareti de etkilediğine işaret etti.

Eyyüpkoca, "Maalesef şu an Ortadoğu'da çok karışık bir durum söz konusu. Siyasi anlamda herkesin bir safı, duruşu var. Özellikle Suudi Arabistan, BAE bir taraf oldu, biz bir taraf olduk. Ortadoğu'daki ülkelerin bir kısmı onlardan yana tavır koydu, bir kısmı bizden yana tavır koydu. DTÖ kuralları gereği resmi olarak, belgeli şekilde zaten ticareti engelleyemezler. Dolayısıyla ağırlaştırma, yavaşlatma, tam sayım uygulamasına geçme gibi bazı şeyler uygulanıyor. Özellikle Fas kısmında bu çok fazla. Cezayir'de de var, Tunus'ta bir miktar daha az" diye konuştu.

Kuzey Afrika'daki durumun özellikle son 1-1.5 aydır biraz daha tırmandığını ifade eden Eyyüpkoca, "Fas'ın zaten öteden beri katı bir durumu söz konusu. İçeride üretimi daha fazladestekleyebilmek için özellikle gümrük vergileri noktasında yüksek tarifeler uyguluyor. Ama Fas'ın Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır denkleminde yer alması bize karşıtavrını biraz daha zorlaştırdı, eskiye göre daha da sertleşti. Firmalarımızdan haftalık ya da 15 günlük bilgilendirme alıyoruz. Geldiğimiz noktada Afrika'nın o bölgesinde bir yavaşlatma, ağırlaştırma eylemi var... Mal girişi var ama zorlaştırarak. İki günde gidecek mal 12 günde gidiyor, beş gündegidecek mal 15 günde gidiyor."

Ticaret Bakanlığı konuyla ilgili yorum yapmadı. Fas ve Cezayir Ticaret Bakanlıkları'na ise haber yazıldığı sırada ulaşılamadı.

Fas'tan yüzde 90 vergi artışı

Öte yandan Fas Türkiye’den ithal ettiği 1200 kalem üründe gümrük vergilerinin yüzde 90’a varan oranda artırılmasına yönelik düzenlemeyi perşembe günü kabul etti.

Fas Ticaret Bakanlığı'ndan bir kaynağın verdiği bilgiye göre, tekstil ve hazır giyim ürünlerini de kapsayan vergiler beş yıl geçerli olacak. Faslı yetkililer ve ülkenin tekstil sektörü, Türkiye ile olan serbest ticaret anlaşmasının Faslı üreticiler açısından haksız rekabete ve iş kayıplarına neden olduğundan şikayet ediyordu.

'Türkiye'yi oyun dışında tutabilmek adına'

Kuzey Afrika ülkelerinin son dönemde Türk mallarına tarife dışı engeller çıkardıklarını belirten Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Hadi Karasu, "Pandemi ile beraber Avrupa’nın tedarik açısından ilgisinin Türkiye, Fas, Tunus, Cezayir gibi yakın ülkelere kaydığını gözlemliyoruz. Avrupalı markalar üretimlerini Çin’den Türkiye ve Kuzey Afrika ülkelerine kaydırmak istiyor. Bu ülkeler de bunu görüyor ve Türkiye'yi oyunun olabildiğince dışında tutabilmek adına tarife dışı engeller çıkarıyorlar” dedi ve ekledi: "Özellikle son birkaç aydır Türk markalara ve üreticilere yönelik tarife dışı engeller çıkardıklarını biliyoruz. Türkiye'yi Akdeniz çanağından ürün tedarik etmek isteyen markaların radarına sokmak istemiyorlar. Fas’ın 1200 kalem ürüne ek vergi getirmesi de bu yaklaşımın sonucu."

Karasu, Fas’ın gümrük vergilerine ilişkin düzenlemeyle birlikte Türk mallarının ülkeye girişini azaltarak, Türkiye lehine oluşan ticaret açığını da azaltmak istediğini söyledi.

TÜSİAD ve örgütler açıklama yayınlamıştı

Öte yandan, Türk iş dünyasının Suudi Arabistan ve Türkiye arasında gerilen ilişkilerin ticarete olumsuz yansımalarından duyduğu endişe giderek artıyor.

Suudi Arabistan Ticaret Odaları Başkanı Ajlan Al Ajlan geçen hafta Türk ürünlerine boykot çağrısı yapmıştı.

Aralarında TOBB, TÜSİAD ve TİM'in de bulunduğu iş dünyasının sekiz çatı kuruluşu hafta sonunda yaptığı ortak açıklamada, "Firmalarımızdan mal tedarik eden birçok Suudi firmasına, Türkiye'den ithalat yapılmaması için taahhütname imzalatıldığı da ifade edilmektedir. Yine son dönemde küresel lojistik firmaları da... müşterilerini uyarmakta, Suudi gümrüklerinde sadece Türkiye'den gelen ürünler için çok uzun süre bekletilmeye hazır olmalarını ve hatta Türkiye'den ithalatın engellenebileceğini belirtmektedir" demişti.

İki ülke arasındaki ilişkiler, 2018'de Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan'ın İstanbul Konsolosluğu'nda öldürülmesinin ardından daha da gerilmişti.

Çelik ithalatına da devam edilmeyecek

Resmi bir açıklama olmasa da, Türk mallarının Suudi Arabistan'a girişinin engellenmeye çalışıldığını belirten Çelik Federasyonu Başkanı Namık Ekinci de, "Çelik sektörü özelinde, bazı lojistik şirketlerinin hizmet verdiği firmalara, ürünlerin gümrüklerde bekletilebileceği ile ilgili tedbir alınmasına yönelik bildirimde bulunduğunu biliyoruz. Ayrıca Türkiye'den çelik ithalatı yapan Suudi Arabistan firmalarından birisinin, gümrük süreçlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle yeni taleplerde Türkiye'den çelik ithalatına devam etmeyeceği duyumunu aldık" dedi.

Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği Başkan Vekili Ferdi Erdoğan da, Suudi Arabistan'a kıyasla daha az olmakla birlikte Birleşik Arap Emirlikleri'nde de sıkıntı yaşadıklarını söyledi.