Borges’in “genişletilmiş” Alef’i dava konusu oldu

Arjantinli yazar ve şair Pablo Katchadjian 2009 yılında yazdığı “genişletilmiş” Alef kitabı sebebiyle Jorge Luis Borges'in eşiyle davalık oldu. Pablo Katchadjian, Borges’in 1945 tarihli Alef  metnine eklemeler yaptığı The Fattened Aleph (Genişletilmiş Alef) adlı kitabının 300 kopyasını 2009 yılında butik bir yayıncıdan yayımlatmıştı. Fakat Borges’in eşi ve edebî haklarının varisi 79 yaşındaki María Kodama, 2011 yılında Katchadjian’a dava açtı. Kodama, davayı açtığı dönem gazetelere verdiği demeçlerde “eğer birinin bir eserini kullanacaksanız en azından izin almanız gerekir” sözleriyle Katchadjian’a tepkisini dile getirmişti.

Pablo Katchadjian, orijinalinde dört bin kelime olan hikâyeyi dokuz bin altı yüz kelimeye çıkararak yayımlamış ve konuyla ilgili sorulara da bunun intihal olmadığını, açık bir metni genişletmek olduğunu belirterek, “Borges’i yeniden yazmak yasal bir deneyimdir suç değil” şeklinde kendini savunmuştu. Fakat Pablo Katchadjian’ın bu savunması bir işe yaramadı ve Arjantin’de yazarın “fikri mülkiyet sahteciliği” ile yargılanmasını engelleyemedi.

Hâkim Guillermo Carjaval, 14 Şubat’a davanın görülmesine karar verdi; Borges’in eserindeki değişiklilerin aşikâr olduğunu belirten Carjaval, kararın Borges’in eşi María Kodama’dan yana çıkabileceğinin sinyalini verdi. Kodama’nın avukatı yaptığı açıklamada, “kitabın üzerinde sadece Pablo Katchadjian’ın adı görülüyor. ‘Borges’in Alef’inin Katchadjian tarafından değiştirilmiş hâli’ gibi bir açıklama da söz konusu değil üstelik” dedi.

İronik bir şekilde Jorge Luis Borges’in postiş ve metinler üzerinde oynama konularına oldukça hevesli olduğu hatta Buanos Aries’te gazetecilik yaptığı dönemlerde kendi yazdığı makalelerde de böyle oyunlara başvurduğunu itiraf ettiği biliniyor.

Katchadjian destekçisi birçok kişi ise Borges’in Alef’inin zaten yazarın en çok bilinen eserlerinden biri olduğunu ve bunun üzerine çalışan kişinin bunu belirtmese de eserin Borges’e ait olduğunun bilindiğini savunuyor. César Ária ve Ricardo Piglia gibi Arjantin’in önemli yazarları da Katchadjian’a destek vererek, Kodama’ya davadan vazgeçme çağrısında bulundular. Uluslararası PEN de davayı, “edebî bir deneye verilmiş orantısız bir tepki” şeklinde tanımlayarak Katchadjian’a destek verdi. Eğer yazar suçlu bulunursa altı yıla kadar ceza alma ihtimali bulunuyor. Katchadjian’ın avukatı ise davadan böyle bir sonucun çıkmasının mümkün olmadığını belirtiyor. (The Guardian/ K24)