Dünya

Binlerce iletişim cihazına eş zamanlı saldırı "dönüm noktası" mı: Tedarik zinciri ve teknoloji güvenliği alarm mı veriyor?

Binlerce cihaz "kimse fark etmeden" silaha dönüştürüldü. Bu patlayıcı cihazlar ne kadar yaygın? Patlayıcılar cihazlara ya da cihaz tedarik zincirlerine nasıl girdi?

20 Eylül 2024 10:27

T24 Dış Haberler

Lübnan'da art arda saldırılarla çağrı cihazları ve telsizlerin patlatılması küresel tedarik zincirlerinin güvenliği ve bunların hükûmetler ya da diğer aktörler tarafından manipüle edilebileceği konusunda dikkatleri üzerine çekti. 

Lübnan'daki silahlı grup Hizbullah'ı hedef alan bir operasyonun parçası olarak İsrail tarafından düzenlenen bu saldırılarda binlerce elektronik cihazın kullanılması, günlük iletişim ekipmanlarının gelecekte silah olarak kullanılabileceği ihtimalini gündeme getirdi.

Al Jazeera'ye konuşan teknoloji sektörü ve tedarik zinciri analistleri, teknoloji şirketlerinin bu saldırıları tedarik zincirlerini güvence altına almanın önemine dair güçlü bir hatırlatma olarak görüyor. Ayrıca tüketicilerin de teknoloji şirketlerine olan güveninin sarsılacağı öngörülüyor. 

ABD'deki Cornell Tech ve Cornell Hukuk Fakültesi'nde Tessler Ailesi dijital ve bilgi hukuku profesörü olan James Grimmelmann, “Fiziksel cihazlar üreten ya da satan her şirket tedarik zincirlerinin bütünlüğü konusunda endişe duyacaktır. Bu tür hareketleri daha iyi tespit edebilmek ve önleyebilmek için muhtemelen ilave tedbirler ve doğrulamalar eklemeyi düşüneceklerdir" dedi.

İsrail daha sonra müdahale edilmiş iletişim cihazlarıyla suikastler gerçekleştirmiş olsa da son saldırıların ölçeğine daha önce rastlanmamıştı. 1996'da Hamas üyesi Yahya Ayyaş, patlayıcı düzenekli bir telefonla öldürülmüştü. Ancak son saldırılarda binlerce iletişim cihazı aynı anda patlatıldı. 

"Potansiyel bir dönüm noktası"

ABD'deki Santa Clara Üniversitesi Markkula Uygulamalı Etik Merkezi'nde teknoloji etiği direktörü olan Brian Patrick Green, saldırıları halkın elektronik cihazlarına duyduğu güven açısından potansiyel bir dönüm noktası olarak nitelendirdi. Green, şunları söyledi: 

“Bir şekilde binlerce cihaz kimse fark etmeden silaha dönüştürüldü. Bu patlayıcı cihazlar ne kadar yaygın? Patlayıcılar cihazlara ya da cihaz tedarik zincirlerine nasıl girdi? Bu saldırı daha önce hiç düşünülmemiş dehşet verici soruları gündeme getiriyor" 

Dijital varlıklar üzerinde stratejik özerklik tartışması başlatabilir

Oxford Üniversitesi'nde dijital etik ve savunma teknolojileri profesörü olan Mariarosaria Taddeo da saldırıların “belirli bir sabotaj eylemi için değil, dağıtılmış, son derece etkili bir saldırı için” tedarik zincirine müdahaleyi içerdiğinden endişe verici bir emsal teşkil ettiğini söyledi.

Taddeo, “Bu senaryo uzmanlar tarafından düşünülmüş olsa da devlet aktörleri tarafından daha az düşünülmüştür. Eğer bunlardan iyi bir şey çıkarsa, bu tedarik zincirinin kontrolü, dijital varlıklar üzerinde stratejik özerklik ve dijital egemenlik konularında kamuoyunda bir tartışma başlatacaktır” dedi.

Çağrı cihazları ve telsizlerin tam olarak nasıl patlayıcı cihazlara dönüştürüldüğü bilinmemekle birlikte, Lübnanlı ve ABD'li yetkililer birçok medya kuruluşuna İsrail istihbaratının cihazları patlayıcı maddelerle tuzakladığını yazdı. İsrail ise sorumluluğu reddeden ya da doğrulayan herhangi bir açıklamada bulunmadı. 

Orta Doğu'da yeni eşik; Lübnan'da binlerce çağrı cihazı ve telsiz patlatıldı

ABD'nin gerilimi tırmandırmama uyarıları, Katar ve Mısır ile birlikte yürüttüğü ateşkes çabalarının ortasında Lübnan'da Hizbullah'a yönelik art arda iki büyük saldırı düzenlendi. İran destekli militan grubun kullandığı binlerce çağrı cihazı ve el telsizi patlatıldı. Saldırılarda aralarında çocukların da bulunduğu en az 37 kişi hayatını kaybederken, 3 bin 500'den fazla kişinin de yaralandığı bildirildi. Bu, 7 Ekim'de başlayan Gazze Savaşı'nın ilk gününden itibaren Hamas'ın yürüttüğü savaşa İsrail'in kuzey, Lübnan'ın güney sınırında destek veren Hizbullah için ağır bir darbe olarak değerlendiriliyor. Grubun lideri Hasan Nasrallah da "Ağır bir darbe aldık. Direnişin tarihinde daha önce görülmemiş düzeyde bir darbeydi" ifadeleriyle saldırının boyutunu kabul etti. 

İlk saldırı çağrı cihazlarına

Önce Hizbullah'ın kullandığı çağrı cihazları, 17 Eylül'de saat 15.30 sularında eş zamanlı olarak patlatıldı. Saldırıdan birkaç ay önce, Nasrallah, militanlara ve özellikle de gerginliğin yüksek seviyede olduğu güney sınırında bulunanlara akıllı telefon kullanmayı bırakmaları çağrısında bulunmuştu. Hizbullah, bu uyarılar nedeniyle İsrail'in sızma tehditleri ortasında güvenli iletişimin bir yolu olarak çağrı cihazlarını tercih ediyordu. Lübnan'ın çeşitli yerlerinde ve Suriye'de binlerce çağrı cihazının patlatılmasıyla 12 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı. Yaralananlar arasında İran'ın Lübnan Büyükelçisi Mojtaba Amani de bulunuyordu. 

TIKLAYIN | Lübnan'da Hizbullah militanlarının çağrı cihazları eş zamanlı olarak patlatıldı; 8 kişi hayatını kaybetti, 2 bin 800 kişi yaralandı

Fotoğraf: AA

Saldırının ardından özellikle ABD basınında cihazların nasıl patlatıldığıyla ilgili bilgiler yer almaya başladı. Amerikan yetkililer, çağrı cihazlarının henüz militan gruba teslim edilmeden önce yerleştirilmiş olabileceğini ifade etti. Çağrı cihazlarının Tayvan'dan sipariş edildiği de bildirildi. 

TIKLAYIN | Patlamaları ne tetikledi: Hizbullah'ın, İsrail takibinden sıyrılmak için kullandığı çağrı cihazları binlerce insanı nasıl yaraladı?

FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Lübnan'da Hizbullah'ın çağrı cihazları nasıl patlatıldı?

Tayvanlı şirketten açıklama: Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi

Tayvanlı çağrı cihazı firması Gold Apollo, Lübnan'daki patlamalarda kullanılan çağrı cihazı modelinin Budapeşte merkezli BAC Consulting tarafından üretildiğini, firmaya sadece markasının lisansını verdiğini ve cihazların üretiminde yer almadığını belirtti.

Gold Apollo'nun kurucusu ve başkanı Hsu Ching-kuang, ürünün kendilerine ait olmadığını, üzerinde sadece kendi markalarının olduğunu söyledi. 

TIKLAYIN | Tayvanlı çağrı cihazı firmasından açıklama: Hizbullah'ın çağrı cihazları Budapeşte merkezli şirket tarafından üretildi

ERAY ÖZER YAZDI | Patlayıcılı çağrı cihazları nerede üretildi, cihazlara patlayıcı nasıl yerleştirildi?

Gold Apollo'nun kurucusu ve başkanı Hsu Ching-kuang

Lübnan: Ulusal egemenliğin ihlali

Lübnan hükûmeti, saldırının ardından yaptığı ilk açıklamada "İsrail'in canice saldırısının Lübnan'ın egemenliğinin ciddi ihlali ve her anlamda suç olduğunu" vurguladı. 

Lübnan Dışişleri Bakanlığı da Bakanlar Kurulu'yla yapılan istişarelerin ardından "saldırıya ilişkin bilgiler tamamlanır tamamlanmaz Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) şikayette bulunmak üzere hazırlıkların" başlatıldığını ifade etti. 

TIKLAYIN | Lübnan: Çağrı cihazlarının patlatılması İsrail'in suçu ve ulusal egemenliğin ihlali

NAMIK DURUKAN HABERİ | İsrail, Hizbullah’a karşı strateji mi değiştirdi? İsrail medyası Lübnan’daki siber saldırıyı nasıl gördü?

İkinci saldırı ertesi gün yaşandı: 27 ölü

İlk saldırının ertesi günü, 18 Eylül'de, Lübnan'da bu kez de el telsizleri patlatıldı. Hizbullah, saldırılardan İsrail'i sorumlu tutarak misilleme sözü verdi. 

Reuters tarafından incelenen patlatılmış telsizlerin görüntülerinde iç panelde “ICOM” ve “Japon malı” ibarelerinin yer aldığı görüldü. Bir güvenlik kaynağı, el telsizlerinin Hizbullah tarafından beş ay önce, çağrı cihazlarıyla aynı zamanda satın alındığını söyledi.

Reuters'a konuşan Lübnanlı üst düzey bir güvenlik kaynağı ve bir başka kaynak, yabancı topraklarda uzun bir özelleşmiş operasyon geçmişine sahip olan İsrail istihbarat ajanlarının çağrı cihazlarının içine patlayıcı yerleştirdiğini iddia etti. 

TIKLAYIN | Lübnan'da çağrı cihazlarının ardından telsizler de patlatıldı: En az 20 ölü, 450 yaralı; İsrail Savunma Bakanı'ndan "savaşta yeni aşama" açıklaması

TIKLAYIN | Reuters: Almanya, İsrail'e silah ihracatı lisanslarını askıya aldı

İsrail Savunma Bakanı: Savaşta yeni bir aşamaya geçiyoruz

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant savaşın yeni bir aşamaya girdiğini, ağırlık merkezinin daha fazla asker ve kaynak aktarılan kuzey sınır bölgesine kaydığını söyledi. Gallant bir hava kuvvetleri üssünde yaptığı açıklamada “Savaşta yeni bir aşamaya geçiyoruz; bu aşama cesaret, kararlılık ve azim gerektiriyor” dedi.

ERAY ÖZER YAZDI | Çağrı cihazlarının peşinde: Sıradaki durak Bulgaristan

FÜSUN SARP NEBİL YAZDI | Cep telefonlarındaki piller ölümcül patlama yaratır mı?

Nasrallah'tan ilk açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, saldırılar savaş sebebidir

Hizbullah lideri Hasan Nasrallah, "Bu Lübnan'a yönelik bir savaş ilanıdır. İsrail'in amacı buydu" ifadelerini kullanırken çağrı cihazlarından kapalı olanların olduğunu, bazı cihazların hâlâ depoda olduğunu ifade ederek "Bu bizim için çok büyük bir şans oldu" dedi. 

"Güvenlik ve insanlık açısından direniş hareketi tarihinde görülmemiş bir darbeydi. Ülkemizin tarihinde ve düşmanla mücadelemiz tarihinde görülmemiştir" diye Nasrallah, "İsrail düşmanımız tarafından hedef alındık. Yüzlerce çağrı cihazımız eşzamanlı infilak ettirildi. Tüm kırmızı çizgiler aşılmış ve insani etik hukuk aşılmıştır" diye devam etti. 

TIKLAYIN | Hizbullah lideri Nasrallah'tan patlamalar sonrası ilk açıklama: İsrail tüm kırmızı çizgileri aştı, saldırılar savaş sebebidir

Lübnan'a büyük saldırı

İsrail ordusu, 19 Eylül'de Lübnan'ın güneyinde çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi. İsrail ordusu, Hizbullah'ın ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasını hedef aldığını duyurdu. 

İsrail ordusunun bu saldırısı, 7 Ekim'de başlayan Gazze Savaşı devam ederken 11 aydır Lübnan'a yönelen en şiddetli hava saldırısı olarak raporlandı. 

TIKLAYIN | İsrail, Lübnan'da çok sayıda noktaya hava saldırısı düzenledi: Hizbullah'ın, ateşlenmeye hazır 30 füze platformuyla 150 füze rampasının vurulduğu açıklandı

Çağrı cihazları elektronik mesaj yoluyla vuruldu

Lübnan'ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Misyonu, yaptığı açıklamada çağrı cihazlarının nasıl patlatıldığının tespit edildiğini duyurdu. Lübnanlı yetkililerin ön soruşturmasında, çağrı cihazlarının Hizbullah'a ulaşmadan önce ele geçirildiği ve cihazlara patlayıcı yerleştirildiği tespit edildi. 

TIKLAYIN | Lübnanlı yetkililer duyurdu: Çağrı cihazları elektronik mesaj yoluyla patlatıldı