T24 Haber Merkezi
Gonca Tokyol
ABD Başkanı Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşmesinden sonra duyurduğu 'ABD güçlerini Suriye’nin kuzeyinden çekme ve Türkiye’nin olası bir askeri operasyonunu engellememe' kararı, başta partisi olmak üzere ülkesinde ciddi bir eleştiri dalgasıyla karşılaştı. İki partiden de çok sayıda Kongre üyesi kararı hızlıca kınarken; Suriye-Türkiye gündemi ABD'nin başkentinde Trump'ın azli ihtimaline dair tartışmaları bile gölgede bıraktı.
TIKLAYIN - Trump’ın Suriye kararına partisinden karşı çıkış
Beyaz Saray, pazar akşamı Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Trump arasında geçen görüşme sonrasında yayınladığı açıklamanın ve ABD Başkanı'nın kararının Washington'da 'şok etkisi' yarattığı yorumları yapılırken; Trump'a yakınlığıyla bilinen Fox News'e konuşan ABD'li yetkililer ise Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon) bu karara "tamamen hazırlıksız yakalandığını" söyledi.
TIKLAYIN - ABD Savunma Bakanlığı: Harekâtı desteklemiyoruz
Cumhuriyetçi ve Demokrat senatörler, Türkiye'nin Suriye'de olası bir askeri harekât gerçekleştirmesi halinde yeni yaptırımlar ile NATO üyeliğinin askıya alınması yönünde çağrı yapılması ihtimallerini gündeme getirirken; Trump'ın kararı "ABD'nin IŞİD'le mücadeledeki partnerlerine yapılan bir ihanet ve Rusya ile İran'a bölgede alan açmak" olarak nitelendirildi.
"Trump, Suriye politikalarını kınamak konusunda Kongre’yi bir araya getirmeyi başardı”
Reuters haber ajansı, konuya dair haberinde “Cumhuriyetçiler, Trump’ın Suriye’den çekilme kararını havaya uçurmak için Demokratlara katıldı” başlığını kullanırken; Washington Post’ta Toluse Olorunnipa imzasıyla yayınlanan haberde de şu ifadelere yer verildi:
“Cumhuriyetçilerin çoğu, Trump’ın Ukrayna ve Çin’e eski Başkan Yardımcısı Joe Biden hakkında soruşturma açma çağrısı yapması karşısında çekingen davranmıştı. Ancak Suriye’deki askerlerin çekilmesi kararı, Trump’ı azil sürecinde onu savunan bazı senatörlerin doğrudan eleştirilerine açık hale getirdi. Cumhuriyetçiler, Demokratlarla işbirliği yapmak gibi nadir bir tepkiyi de içeren şekilde Trump’a karşı çıkmanın yollarını araştırmaya başladı.”
Politico’daki haberde de, “Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin azil süreci konusunda keskin bir şekilde bölündüğü bir dönemde Trump, Suriye politikalarını kınamak konusunda Kongre’yi bir araya getirmeyi başardı” yorumu yapıldı.
TIKLAYIN - McGurk'tan Trump'a tepki: Bir telefon görüşmesiyle Rusya, İran ve IŞİD'e hediye verdi
Trump'ın kararı ne anlama geliyor, neden fikir değiştirdi?Trump, Suriye’deki askerlerin geri çekilmesini ilk kez gündeme getirmedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’la aralık ayında yaptıkları telefon görüşmesinin ardından Trump, IŞİD’in yenildiğini ve ABD’nin Suriye'den çekileceğini ilk kez duyurdu. Trump'ın Suriye'den çekilme planlarına ABD istihbarat ve ordu yetkililerinin yanı sıra o dönemde de kendi partisinden karşı çıkanlar olurken; ABD Senatosu'nda kabul edilen bir yasa tasarısıyla, ABD Başkanı'ndan Suriye'den çekilme için gerekli şartların neler olduğunun netleştirilmesi talep edildi. Trump’ın yine bir Erdoğan’la görüşme sonrasında çekilmeyi yeniden gündeme getirmesi, ABD’de gelecek yıl gerçekleşecek başkanlık seçimlerinden yaklaşık 13 ay önce yaşandı. "Trump'ın hamlesi iç politikaya yönelik"BBC Türkçe’den İrem Köker’e konuşan Ankara merkezli TUM Strateji'nin Araştırma Direktörü Selim Sazak'a göre, Trump’ın hamlesi iç politikaya yönelik bir adım olarak görülmeli. "Trump'ın seçim vaatlerinden birisi Orta Doğu'daki mevcut savaşları bitirmek ve Amerika'nın enerjisini öncelikle Çin'e, sonra da İran'a yöneltmekti” diyen Sazak, aslında Trump ile Erdoğan’ın en başından beri aynı şeyi istediği yorumunda bulundu. Önde gelen seçim vaatlerinden biri, “ABD’yi gereksiz savaşlardan çıkarmak” olan Trump’ın hamlesi, seçimler yaklaşmışken iç politikaya yönelik bir hamle olarak görülse de; aynı zamanda da azil sürecinin devam ettiği bir dönemde Washington’da gergin bir havaya sebep oldu. Temsilciler Meclisi, Başkan'ın görevini kötüye kullanarak 2020 Başkanlık seçimlerindeki olası rakibi Joe Biden'ın oğlu Hunter Biden'ın soruşturulması için Ukrayna'ya baskı yaptığı şüphesiyle görevden azil sürecini başlatırken; Trump’ın Suriye kararıyla Cumhuriyetçiler arasındaki en yakın destekçilerinin bile tepkisini çekmesi ABD’nin ikili parti yapısında garip bir ‘yakınlaşma’ yarattı. "Başkanlığının kritik bir döneminde Cumhuriyetçilerden gelen neredeyse yekpare desteği zayıflatma tehdidi taşıyor"Associated Press’in konuya dair haberinde bu durum, “Trump’ın sürpriz hamlesi, başkanlığının kritik bir döneminde Cumhuriyetçilerden gelen neredeyse yekpare desteği zayıflatma tehdidi taşıyor. Azil sürecine onun arkasını kollamış olabilirler ancak Trump’ın en sadık destekçileri ABD askerlerinin kuzey Suriye’den çekilmesine karşı birden bire ayaklandı” dendi. "Azil sürecinde Cumhuriyetçi Parti’nin desteği kendisi için hayati"Hürriyet gazetesinin eski Washington Temsicisi ve deneyimli dış haberci Cansu Çamlıbel de, Trump’ın 'en has siyasi müttefiklerinin' neredeyse hepsinden "Kürtleri terk etmek büyük hata" açıklaması geldiğine dikkat çekerek, Türkiye saatiyle öğle vakti, "Ne haliniz varsa görün, ben gidiyorum", akşam saatlerinde ise "Sınırlarımın dışına çıkarsanız ekonominizi dağıtırım minvalindeki açıklamalar yapan Trump'ın söylemindeki değişikliği azil sürecine bağladı. Twitter'da yaptığı yorumda Çamlıbel, "Trump’ın Türkiye’ye karşı ‘ekonominizi bir kere daha dağıtırım’ tehdidine sebep olan da budur. Azil sürecinde Cumhuriyetçi Parti’nin desteği kendisi için hayati" ifadesini kullandı. |
Cumhuriyetçileri içinde ilk büyük Lindsey Graham'den geldi: Yaptırımlar ve NATO üyeliğinin askıya alınması talebi gündemde
Cumhuriyetçi Parti’de Trump’a karşı bayrağı ilk çeken isimlerden biri, mevcut ABD yönetiminin en önemli destekçilerinden Güney Carolina Senatörü Lindsey Graham oldu. Pazartesi sabahı bir televizyon programında konuşan Graham, ’fevri’ ve ‘cehenneme giden yolun taşlarını döşemek’ olarak nitelendirdiği kararın geri alınması için Senato’ya bir önerge sunacağını söyledi.
Trump’ın kararının “IŞİD’in geri dönüşünü garanti alacağını, Kürtleri İran ve Esad’la yaklaşmaya zorlayacağını ve Türkiye ile ABD Kongresi arasındaki ilişkiyi yok edeceğini” savunan Graham, daha sonrasında yaptığı açıklamada da Türkiye’nin Suriye’yi ‘işgali’ halinde, Demokrat Senatör Chris Van Hollen’la birlikte Ankara’ya yeni yaptırımları öngören partilerüstü ve muhtemelen ‘veto-korumalı’ bir süreç başlatacaklarını ve Türkiye’nin NATO üyeliğinin askıya alınması çağrısında bulunacaklarını söyledi.
Demokrat Senatör Chris Murphy ve Cumhuriyetçi Senatör Mitt Romney ile ortak bir açıklama daha yapan Graham,
In a joint statement with Sen. Chris Murphy (D-Conn.), Sen. Mitt Romney (R-Utah) said Monday that he would seek to hold congressional hearings “as soon as possible” on Trump’s decision.
Cumhuriyetçiler grubunun lideri: ABD ile bağlarını ciddi anlamda riske atar ve dünya sahnesinde daha da izole olmasına sebep olur
Orta Doğu politikası yasasına eklenen ancak bağlayıcı olmayan maddede, ABD Başkanı'ndan Suriye'den çekilme için gerekli şartların neler olduğunun netleştirilmesi talep edilmiş ve McConnell o dönemde de, ABD askerlerinin Suriye’den ’zamanından önce çekilmesinin’ bölgedeki istikrara zarar verebileceği ve oluşacak boşluğu Rusya ile İran doldurabileceği yorumunda bulunmuştu. Yaptığı açıklamada da benzer bir noktaya dikkat çeken Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri, “Başkana ABD liderliğini gösterme, çok ülkeli koalisyonumuzu bir arada tutma ve NATO müttefikimiz Türkiye ile Suriye’deki yerel terörizm karşıtı partnerlerimizin ciddi bir çatışma içerisine girmesini engelleme çağrısı yapıyorum. Türkiye’nin Suriye’deki partnerlerimizle bir büyük çatışma içerisine girmesi Türkiye’nin ABD ile bağlarını ciddi anlamda riske atar ve Türkiye’nin dünya sahnesinde daha da izole olmasına sebep olur” dedi.
"Moskova’ya yönelik istikrarlı yakınlaşmasını sürdüren Erdoğan rejimine hak etmediği bir hediye"
Temsilciler Meclisi’nde Cumhuriyetçilerin önde gelen isimlerinden biri olan Liz Cheney de Trump’ın kararına partisinden tepki gösteren ilk isimlerden biri oldu. Eski ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'nin de büyük kızı olan Wyoming temsilcisi, “Kuzey Suriye’den çekilmek, IŞİD’le mücadeleye yaptıkları hayati katkılara rağmen Kürt müttefiklerimizi terk etmek anlamına geliyor, İran’ı cesaretlendiriyor ve Moskova’ya yönelik istikrarlı yakınlaşmasını sürdüren Erdoğan rejimine hak etmediği bir hediye görevi görüyor" açıklamasında bulundu.
"Eğer gelecekte müttefiklerimizin Amerika’yla birlikte durmasını istiyorsak...”
Cumhuriyetçi Teksas Senatörü Ted Cruz’un Trump’ın kararına dair yorumu ise ‘utanç verici’ oldu. Cruz, Twitter’da yaptığı açıklamada, “Eğer Türkiye Kürtleri katlederken hiçbir şey yapmadan izlersek, ki haberler Erdoğan’ın açıkça Başkan Trump’a planının bu olduğunu söylediği iddiasında- bu utanç verici olur. Rusya, İran gibi düşmanlarımız müttefiklerini terk etmaz, eğer gelecekte müttefiklerimizin Amerika’yla birlikte durmasını istiyorsak biz de yapmamalıyız. Onurlu milletler dostlarının yanında olur” ifadelerini kullandı.
"Daha geniş, daha tehlikeli bir bölgesel savaşı tetikleyecek şekilde saldırılarının dozunu artırmasını teşvik edebilir"
Bir diğer Cumhuriyetçi, Florida Senatörü Mark Rubio da Suriye’den geri çekilinmesi halinde Trump yönetiminin ‘büyük bir hata’ yapacağı yorumunda bulunarak Twitter hesabında şunları söyledi:
“Bu, İran’ın bu yönetim hakkındaki görüşünü onaylar ve onların daha geniş, daha tehlikeli bir bölgesel savaşı tetikleyecek şekilde saldırılarının dozunu artırmasını teşvik edebilir.”
Senatör Graham’ın açıklamalarını Twitter hesabında alıntılayan ve Trump’ın kararını ‘ihanet’ olarak nitelendiren Utah Senatörü Mitt Romney de, “Bu karar Amerika’nın güvenilmez bir müttefik olduğunu, IŞİD’lilerin yeniden dirilmesine olanak sağladığını ve yeni bir insani krizi öngördüğünü söylüyor” dedi.
Yaptığı açıklamada "Kürtlere yapılan ihanetin ABD'nin bir müttefik olarak kredibilitesine dünyanın her yerinde zarar vereceğini" kaydeden Cumhuriyetçi Pensilvanya Senatörü Patrick J. Toomey de Trump'a kararını en çabuk şekilde gözden geçirme çağrısı yaptı. Cumhuriyetçi Nebraska Senatörü Ben Sasse de olası bir harekâtta sivillerin durumuna dikkat çekerek, "Bu kötü karar, büyük ihtimalle bizim için savaşmış müttefiklerimizin katline sebep olacak ve aralarında kadınlar ile çocuklar da yer alacak" dedi. Cumhuriyetçi Maine Senatörü Susan Collins de NBC News'a yaptığı açıklamada kararı, "korkunç derecede akılsızca" olarak nitelendirdi.
Pelosi: Müttefiklerimizin yanı sıra İran ile Rusya’ya da ABD’nin bundan sonra güvenilir bir ortak olmadığı mesajını veriyor
Kararın ‘bölgesel güvenliğe ve istikrara yönelik açık bir tehdit oluşturduğunu’ savunan Temsilciler Meclisi’nin Demokrat Başkanı Nancy Pelosi, yaptığı açıklamada Trum’a ‘bu tehlikeli kararı geri alma’ çağrısı yaptı ve “Müttefiklerimizin yanı sıra İran ile Rusya’ya da ABD’nin bundan sonra güvenilir bir ortak olmadığı mesajını veriyor” dedi.
Eski Dışişleri Bakanı ve Trump'ın 2016 seçimlerindeki Demokrat rakibi Hillary Clinton da ABD Başkanı'nı "hem Kürtlere, hem de başkanlık yeminine ihanet etmekle" suçlarken; "Başkan sadık müttefiklerimiz ve ABD'nin kendi çıkarları yerine Türkiye ile Rusya'nın otoriter liderlerinin safında yer aldı" açıklamasını yaptı.
TIKLAYIN - Hillary Clinton: Türkiye ile Rusya'nın otoriter liderlerinin safında yer aldı
"Çatışmayı sona erdirmek için bir stratejiye ihtiyacımız var, tek bir telefon görüşmesiyle yönlendirilen bir başkana değil"
2020 seçimlerinde Demokratların önde gelen aday adaylarından olan Vermont Senatörü Bernie Sanders da ABD’nin Orta Doğu’daki askeri müdahalelerinin sona ermesini desteklese de Trump’ın ‘inanılmaz derecede sorumsuz kararının muhtemelen daha fazla acı ve istikrarsızlıkla sonuçlanacağını’ söyledi.
Bir diğer Demokrat başkan aday adayı, Senatör Elizabeth Warren da askerlerinin Suriye’den geri çekilmesini “hem müttefiklerin hem de ABD’nin güvenliğini tehlikeye atacağını” ifade ederek “Bu çatışmayı sona erdirmek için bir stratejiye ihtiyacımız var, tek bir telefon görüşmesiyle yönlendirilen bir başkana değil” dedi.
Bir Trump, üç açıklamaBeyaz Saray'ın Trump-Erdoğan görüşmesinin ardından yaptığı açıklama sonrasında, ABD Başkanı Trump da üç farklı açıklamada bulundu. Açıklamalarının ilk ikisinde favori iletişim aracı Twitter'ı seçen Trump, son olarak da Beyaz Saray'da düzenlenen ABD ile Japonya arasındaki ticaret anlaşmasının imza töreninin ardından gazetecilere konuştu. Trump'ın açıklamalarının Türkiye saati ile kaçta yapıldığı ve içerikleri şöyle: -Trump, TSİ 14:40 "ABD’nin sadece 30 günlüğüne Suriye’de olması gerekiyordu, bu uzun yıllar önceydi. Orada kaldık ve hedefi olmayan bir savaşta giderek daha derine daldık. Ben Washington’a geldiğim zamanlarda IŞİD bölgede terör estiriyordu. Hızlıca IŞİD’in yüzde yüzünü yendik ve çoğu Avrupa’dan olan binlerce IŞİD savaşçısı yakaladık. Ancak Avrupa onları geri istemedi, ‘Onlar sizde kalsın ABD’ cevabı verdi. Ben de dedim ki, ‘Hayır size çok büyük bir iyilik yaptık, şimdi onları ABD’deki hapishanelerde tutmamızı ve çok büyük paralar ödememizi istiyorsunuz. Onları siz yargılamalısınız’. Onlar tekrardan ‘HAYIR’ dedi. ABD’nin NATO’da, ticarette ve her şeyde olduğu gibi yeniden eziklik yapacağını düşündüler. "Kürtler bizimle birlikte savaştı ancak onlara bunu yapmaları için aşırı büyük miktarda para ve ekipman verdik. Kürtler Türkiye ile onlarca yıldır savaşıyorlar. Ben, bu savaşı yaklaşık 3 yıl boyunca engelledim, ancak bizim için bu saçma ve sonsuz savaştan çıkmanın ve askerlerimizi eve getirmenin zamanı geldi. BİZ ÇIKARIMIZA OLAN YERDE SAVAŞACAĞIZ VE BUNU ANCAK KAZANMAK İÇİN YAPACAĞIZ. Türkiye, Avrupa, Suriye, İran, Irak, Rusya ve Kürtler şimdi ne yapacaklarını ve 'kendi mahallelerinde' ele geçirilen IŞİD savaşçılarıyla nasıl başa çıkacaklarını bulmalı. Hepsi IŞİD’den nefret ediyor ve yıllardır düşman oldular. Biz 7000 mil ötedeyiz ve eğer yakınımıza bir yere gelirlerse IŞİD’i yeniden ezeceğiz." -Trump, TSİ 18:38 "Daha önce de güçlü bir şekilde söylediğim ve yinelemem gerekirse, eğer Türkiye benim muhteşem ve eşsiz bilgeliğim dahilinde limitler dışında kabul edilecek herhangi bir şey yaparsa Türkiye ekonomisini tamamen yok ederim ve mahvederim (Bunu daha önce de yapmıştım!) "Onlar Avrupa'yla birlikte ele geçirilen IŞİD savaşçılarının ve ailelerinin üzerinden gözlerini ayırmamalılar. ABD, herhangi birinin bekleyeceğinden daha fazlasını yaptı, buna IŞİD Halifeliği'nin yüzde 100'ünü ele geçirmek de dahil. Şimdi, bölgedeki bazıları çok zengin ülkelerin, kendi topraklarını korumasının vakti geldi. ABD, MUHTEŞEMDİR!" TIKLAYIN - Trump'tan Türkiye'ye ağır tehdit: Ekonomini yok ederim -Trump, TSİ 23:00 sıraları "Suriye'de kimsenin tarafını tutmuyorum. Erdoğan'a IŞİD'lilerin onların sorumluluğunda olduğunu söyledim. Uzun yıllardır Suriye'deyiz. Suriye'deki görev kısa vadeli olmalıydı. Girip, çıkmamız gerekirdi." |