Çevbir'den Yapı Kredi Yayınları'na açık mektup

Çevirmenler Meslek Birliği (Çevbir) 15 Kasım 2018'de yaptığı “Kitap çevirmenlerine çağrı: 'Kölelik sözleşmelerine hayır!' başlıklı açıklamasında,

“Kriz” ancak kapitalistlerin dilinde “fırsat” demek olabilir. Canları yanan emekçilerin dilinde haklarının gasp edilmesi için “bahane” demektir.

“Büyük”, “güçlü” olduğu iddia edilen ama nedense gözünü her “fırsat”ta çevirmenlerin aldığı mütevazı ücretlere diken birtakım yayınevlerinin, çevirmenleri arayarak mevcut sözleşmelerini feshetmek veya sözleşmelerine yeni maddeler eklemek için baskı yaptıklarını duyuyoruz. Sanki döviz krizini çevirmenler çıkarmış; sanki kâğıdın Türkiye’de üretilmesine çevirmenler engel olmuş; sanki kâğıt piyasasında spekülasyonları çevirmenler yapıyormuş gibi, döviz ve kâğıt krizinin faturasını çevirmene kesmeye çalışıyorlar.

diyerek yayınevlerine bu uygulamalarından vazgeçmeleri için çağrıda bulunmuştu. Aynı açıklama, "bu kölelik şartlarını reddetmeye, uygulanan baskılara direnmeye, yasal ve ekonomik haklarını savunmak için Çevbir’de örgütlenmeye ve birlikte mücadele etmeye çağırıyoruz" sözleriyle söz konusu sözleşmeleri kabul eden çevirmenleri de birlikte mücadele etmek için Çevbir'e üye olmaya davet ediyordu.

Bu açıklamanın ardından bazı yayınevleri "kölelik sözleşmesi" diye tarif edilen bu sözleşmelerini geri çekerken, Yapı Kredi Yayınları ile anlaşma sağlanamadı. Çevirmenler Meslek Birliği, Yapı Kredi Yayınları yöneticilerine 23 Ocak 2019 tarihinde gönderdikleri ve yanıt alamadıkları mektubu kamuoyu ile paylaşarak yayınevinden "çevirmenlerin kazanılmış haklarına dokunmamasını" talep etti. Açıklamanın tam metnini aşağıda bulabilirsiniz.

Yapı Kredi Yayınları’nın Yöneticilerine Açık Mektup

Sayın Yetkili,

Kimisi üyemiz olan bir kısım çevirmenle imzaladığınız sözleşmelerde, müteakip baskılarda telif oranını yok denecek kadar düşüren sözleşme değişikliği önermekte, kabul etmeme eğiliminde olan çevirmenlere de çevirilerini yeni baskılarda kullanmayabileceğinizi belirterek, maalesef ekonomik bir dayatmada bulunmaktasınız.

Bildiğiniz üzere çevirmenlik ülkemizde halen meslek olarak asgari ekonomik güvencelerden uzak, korunaksız bir alanda icra edilmektedir. Çeviri ücretleri, çevirmenin kendisinin ve ailesinin yaşamını idame etmesi için gerekli ekonomik standartların altındadır. Buna karşılık çeviri faaliyeti işinin ehli çevirmenlerce büyük bir özveriyle ve yetkin bir biçimde sürdürülmektedir. 

Yayıncılık salt ticari bir faaliyet değildir, olmamalıdır. Bir ülkenin kültür dünyasında önde gelen, kültürel ve entelektüel gelişimde sorumluluk payı yüksek bir faaliyettir. Nitekim Yapı Kredi Yayınları da her şeyden önce iştiraki olduğunuz kurumun “sosyal sorumluluk projesi” adı altında bu faaliyeti yürütmektedir ve bu faaliyetinizin son dönemlerdeki seyrinin böyle bir sorumluluk anlayışıyla bağdaşmadığını belirtmek isteriz. 

Çeviri ücretini müteakip baskılarda neredeyse yok sınırına çekme girişiminiz, öncelikle edebiyat ve kültür dünyamızda çok önemli bir yer tutan çevirmenlik mesleğinin hak ettiği değerden uzaklaşmasına ve çevirmenlerin zaten güçsüz olan ekonomik koşullarının daha da bozulmasına neden olmaktadır. Ve bu durum, nitelikli çeviri faaliyetinin sürdürülmesini imkânsız kılabilecek ciddiyettedir. 

Öte yandan hukukumuzda sözleşmelerin devamlılığı esastır ve kaçınılmaz bir neden olmadıkça sözleşme koşullarının taraflardan biri aleyhine değiştirilmesine cevaz verilmemektedir. Sözleşmenin ekonomik olarak güçlü tarafının, bu gücü ekonomik olarak güçsüz taraf aleyhine kullanma girişimi, sözleşme öncesi yapılan görüşmelerde uygulanan dürüstlük kuralına sözleşme süresince de bağlı kalınması düsturuyla, başka bir deyişle ahde vefa ilkesiyle bağdaşmamaktadır. 

Sözleşme etiğine aykırı, sosyal sorumluluk faaliyeti yürütme iddianızla bağdaşmayan ve kurumunuzun kültür hayatımızda işgal ettiği alan dolayısıyla sizden beklenen özeni yansıtmayan bu uygulamadan vazgeçmenizi ve mevcut sözleşme koşullarının korunması için, ekonomik olarak güçlü taraf olmanız göz önüne alınarak, çevirmenlerin kazanılmış haklarına dokunmamanızı talep ediyoruz.   

Çevirmenler Meslek Birliği (Çevbir)

Yönetim Kurulu 

Çevbir üyesi Işık Ergüden'in konuyla ilgili K24'te yayınlanan,"Kitap çevirmenliğinin kölelik hâline doğru..." yazısını okumak için tıklayın.