Roman Nasıl Oluşturulur

"Miguel de Unamuno’nun Roman Nasıl Oluşturulur’u, üzerinde uzun uzun düşünerek okuduğum bir kitap oldu. Hem yazarı sevenlerin hem de özellikle yazma serüvenine atılmak isteyenlerin okuması gereken bir metin."

ESRA KARADOĞAN

“Peki ya roman? Romandan anladığın bir sav ise ortada bir roman yoktur okur. Ya da aynı şekilde sav da bulunmamaktadır. Etin içinde kemik, kemiğin içinde ilik vardır, ancak insana dair romanın iliği bulunmaz, yani olay örgüsünden yoksundur. Her biri birer kutucuk, birer hayaldir. Gerçekten kurgusal olansa bir romanın nasıl oluşturulduğudur.”

Miguel de Unamuno, okumaktan çok mutlu olduğum, okurken derinliğine hayran kaldığım bir yazar. Yazan biri için sevdiği bir yazarın roman yazmaya dair bir kitabını okumak ister istemez önemli oluyor. Ketebe Yayınları’nın Exlibris serisinde yer alan Roman Nasıl Oluşturulur böyle bir kitap.

Öncelikle uyarmalıyım, kitap sizi biraz şaşırtabilir. İsminden dolayı roman yazmaya dair açık yönergeler bulacağınızı düşünüyorsanız, aradığınız kitap bu değil. Öte yandan, yazmaya meraklıysanız ve Unamuno’nun kaleminden bir romanın nasıl oluştuğunu, onun yazarken yaşadıklarını okumak istiyorsanız, bu kitap tam olarak beklentinizi karşılayacak.

^{Miguel de Unamuno}

“Yazılan her şey otobiyografiktir” derler; okurun anladığı ya da düşündüğü şekliyle olmasa bile yazar muhakkak kendinden de bahseder, bizzat kendinden olmasa bile birkaç parçası mutlaka yazdığının içine düşer. Unamuno da bir romanın nasıl oluşturulduğunu anlatırken kendinden yola çıkıyor. Kendisinden bir parçayı, bir bedene üflenen ruh gibi bir roman karakterine üflüyor. Artık bir karakterimiz var ve onun yaşayacakları… Peki, yazarımız romanını nasıl oluşturacak, nasıl devam edecek?

“Evet, her roman, her kurgu eser, her şiir canlı olduğundan otobiyografiktir. Bir yazarın yarattığı her kurgusal varlık, her şiirsel karakter o yazarın kendinden bir parçadır. Ve yazar şiirine tanıdığı, etten ve kemikten bir adamı yerleştiriyorsa, bunu o kişiyi kendinde özümsedikten, kendinden bir parça haline getirdikten sonra gerçekleştirir.”

Kısa bir kitap gibi görünse de, Roman Nasıl Oluşturulur’un çok da kolay bir okuma olmadığını söylemeliyim. En azından her okura hitap etmeyeceğini düşünüyorum. Evet, Unamuno romana ve yazmaya dair kritik yerlere dikkat çekiyor ama dikkat çektiği yere ulaşmak için kendi hayatını, yaşadıklarını da sanatsal bir şekilde anlatmaktan kaçınmıyor. Zaman zaman içsel dünyasında, roman yazarken yaşadıklarının dışına çıkıyor, ülkesinin politik meselelerine de geliyor konu ve Unamuno tam da büyük bir yazara yakıştığı gibi, bu konulardan bahsetmekten çekinmiyor.

^{Miguel de Unamuno}

Aslında yazarın anlattıkları bana Christopher Vogler’ın Yazarın Yolculuğu kitabındakileri çağrıştırdı, fakat iki kitabın tarzları çok farklı. Unamuno da bir karakter yaratmaktan, karakterin yaşayacaklarından ve sonundan bahsetse de, o bunu kendine has bir ifade biçimiyle yapıyor. Unamuno felsefeyle ilgilenmiş bir yazar; haliyle cümleleri derin ve bazen okurunu dolandırmayı seviyor; en azından bu kitapta böyle yaptığını düşünüyorum. Kısa bir kitapta okurunu bir gezintiye çıkarıyor yazar. Kitap bittiğinde elimizde bir romanın nasıl oluşturulacağına dair bir formül kalmıyor ama kesinlikle bir tortu kalıyor. Usta bir yazarın nasıl yazdığı, yazarken yaşadıkları, onu konuşurken dinlermiş gibi aklımızda kalıyor.

Yine de takip etmesi kolay bir kitap olduğunu söyleyemem. Kitap sadece yazarın yazarken düşündüklerini, karakter oluştururken düşündüklerini içermiyor; kitabı okurken bir sürü problemle yüzleşiyorsunuz. Bunlar sadece yazmaya dair problemler de değil üstelik, Unamuno okurunu politik ve dinsel problemlerle baş başa bırakmaktan kaçınmıyor.

Geriye yine yazarın kaleminden bir soru kalıyor. Onu da hem roman okuruna hem de bu yazıyı okuyana sormak isterim.

“Bazı okurlar yazdıklarımı unutup bana yeniden soracak: ‘İyi de bu adamın sonu ne olacak? Hikâye onu nasıl yok edecek?’ Peki ya sen okur? Senin sonun ne olacak? Sen eğer bir okurdan fazlası değilsen, okuman bitince sonlanacak ve eğer bir insan, benim gibi bir adamsan, yani kendinin komedyeni ve yazarıysan, o zaman kendini unutmaktan korktuğun için okumamalısın.”

Exlibris serisinden çıkan kitaplar benim için yazarlardan yazarlık dersleri gibi. Miguel de Unamuno’nun Roman Nasıl Oluşturulur’u da bu seri içinde merakla, üzerinde uzun uzun düşünerek okuduğum bir kitap oldu. Hem yazarı sevenlerin hem de özellikle yazma serüvenine atılmak isteyenlerin okuması gereken bir kitap.

•