14 Mayıs 2023 seçimleri için tüm siyasi parti liderleri ve Cumhurbaşkanı adayları dur durak bilmeden çeşitli vaatler açıklamaktalar. AK Parti, İyi Parti, Yeşil Sol Parti (HDP), Yeniden Refah Partisi, Türkiye İşçi Partisi seçim bildirgelerini/beyanlarını toplu ve yazılı olarak açıkladılar. Bunların dışındaki partiler ise toplu ve yazılı olarak bir şey paylaşmadı; Altılı Masa'nın mutabakat metni dışında tabi.

Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) de dahil olduğu Altılı Masa'nın ortak mutabakat metni olduğundan, CHP ayrı bir seçim beyannamesi/bildirgesi toplu ve yazılı olarak sunmayacak ve şu aralar olduğu gibi vaatlerini videolarla Kılıçdaroğlu'na söyletecekler sanıyorum.  Ayrıca CHP listelerinden seçime girecek olan Altılı Masa'nın diğer üyeleri (Deva Partisi, Gelecek Partisi, Demokrat Parti ve Saadet Partisi) de ayrı bir seçim bildirgesi sunmayacaklar.

Daha önce AKP'nin, İyi Parti'nin ve TİP'in vergi politikalarına ilişkin seçim beyanlarını değerlendirmiştim.

Serinin dördüncüsü olan bu yazı ise CHP ve CHP listelerinden seçime giren partiler ile Kılıçdaroğlu'nun vergi ile alakalı seçim vaatlerine ilişkindir. Kronolojik olarak sondan başa gidelim…

"Asgari ücretten vergi alınmayacak" vaadi

30 Nisan akşamı Kemal Kılıçdaroğlu video serilerine "Emekçiler" ismiyle bir yenisini daha ekledi. Ve bu videoda asgari ücretliden vergi almayacağız vaadini vurguladı. Ancak bu konuda minik bir sorun vardı; o da ilginç asgari ücretlinin maaşından gelir ve damga vergisi 1 Ocak 2022'den itibaren zaten alınmıyor olmasıydı.

Bu düzenleme 25.12.2021'de 7349 sayılı Kanun m.2 ile GVK m.23'e 18'inci bent eklenerek mevzuatımıza girdi ve asgari ücretten fazla ücret alanların da asgari ücrete kadar olan ücretlerinden gelir ve damga vergisi alınmamaya başlandı.

Burada asıl eleştirilmesi gereken husus vergi mevzuatımızın o kadar sık değişmesi ve yamalı hale getirilmesidir. Hatta geçtiğimiz günlerde bir vergi hukuku profesörü kendi köşesinde tüm ücretlilerin asgari ücrete kadar olan gelirinin istisna kapsamına alınmasını önermişti. O da kaçırmış değişikliği anlayacağınız.

Gelelim Kılıçdaroğlu'nun asgari ücretliden vergi almayacağız vaadine. Bu vaatte geçen vergi ifadesinden gelir ve damga vergisi kastedilmişse sıkıntı çok büyük. Çünkü 1 Ocak 2022'den bu yanadır gelir ve damga vergisi zaten alınmıyor. Ancak tüm vergiler kastediliyorsa o daha büyük sıkıntı. Mesela bir asgari ücretli günlük yaptığı alışverişi için KDV ve/veya ÖTV ödemeyecek mi? uzatmadan Kılıçdaroğlu'nun danışman ekibinin daha dikkatli olması gerekiyor. Hatta geçen gün söylenen şehit ailelerinin ÖTV'siz araç alabileceklerine ilişkin vaadi de maalesef ÖTV Kanunu m.7'de bulunmaktadır.

Bu tarz hataları tüm siyasi partiler ve liderler fazlasıyla yapıyor. Herhalde bunun çözümü danışma ekibinin liyakat dozunu daha da yükseltmekten geçiyor.

Ücretliler için gelir diliminin değiştirilmesi vaadi

Genel olarak ücretli çalışanlar maaşları ellerine geçmeden vergisi kaynakta kesilmektedir. Bu benim de hep eleştirdiğim hususlardan biridir. Ancak söyleme ilişkin mevzuat temelli resmin görülmemesinden kaynaklı yine minik(!) hatalar var.

Şöyle ki; Kılıçdaroğlu'nun "çalışanlar için gelir vergisi tarifesini yeniden düzenleyeceğiz" ifadesi oldukça önemli ama bir o kadar da beyhude bir vaat olabilir. Çalışanların ücretleri halk arasında dilim denilen GVK m.103'teki tarifeye göre vergilendirilir. Yani ücret arttıkça uygulanan gelir vergisi oranı da artmaktadır. Bu (vergi) oranların düşürülmesi tek başına pek bir işe yaramayacaktır. Bu vaadi sendika başkanları da defalarca dile getirmişlerdi. İşe yaramamasının nedeni ise defalarca yazdığım şekliyle ücretlere uygulanan GVK m.23/18'deki istisnasıdır. Çünkü istisnaya da aynı (indirilmiş) oran uygulanacağından matematiksel olarak ücretlinin eline geçecek tutar değişmeyecektir.

Ancak burada önerilmesi gereken şey; brüt ücretten önce SGK (yüzde 14) ve işsizlik fonu kesintisi (yüzde 1) yapılıp kalan tutardan aylık net asgari ücret (2023 yılı için 8.506,80 TL) düşüldükten sonra vergi tarifesi (oranları) uygulanmasıdır. Bunun için de GVK m.23/18'deki fıkranın değiştirilmesi gerekmektedir. 

"Kira stopaj vergisi sıfırlanacak" vaadi

CHP "İktidarımızın ilk 100 gününde yapacaklarımız" başlığı altında bazı vaatlerini geçtiğimiz günlerde kamuoyuyla paylaştı.

Bu vaatler arasında benim de çok önemsediğim bir konu var; "iş yeri kira stopaj oranı" sorunu. Bu oran şu an yüzde 20 olarak uygulanmaktadır. Kiracılar dükkân sahibine kirayı vermeden önce yüzde 20 stopaj yapar, kalanı öder. Kesilen stopajı da dükkân sahibi adına vergi dairesine beyan edip öder. Dükkân sahibi ise belli koşullarda sonraki yıl bu kira gelirini beyan eder ve kiradan dolayı gelir vergisi hesaplanır. Kiracının kendi adına kesip ödediği vergi, kendisi için hesaplanan bu vergiden düşülür ve kalan tutar pozitif ise bunu öder; yok kalan tutar eksi bir bakiye ise bunu iade alır.

Ancak uygulamada dükkân sahibi ile kiracı, kira konusunda anlaşırken dükkân sahibinin sıklıkla kullandığı "stopaj sana ait" uygulaması var. Yani stopajı kiracıya ödettirip üstelik kendisi için hesaplanan vergiden de kiracıya ödettirdiği bu vergiyi mahsup edip üstelik iade alabilmektedir.   

İşte tam da bu noktada bu sorunun çözümü Kılıçdaroğlu'nun da dile getirdiği gibi stopaj oranının sıfırlanmasıyla mümkündür. Bu sorunu ve aynı öneriyi 10 Ağustos 2022'de yazmıştım.

Yalnız CHP seçim afişlerinde ve diğer tüm yerlerde "bir kararname ile esnafın kira stopaj vergisi sıfırlanacak" söylemini kullanıyor. Bu söylemde geçen kararname ibaresinden Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi anlaşılmaktadır. Anayasa'nın 104'üncü maddesi gereği olağan dönemlerde Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile vergi konusunda düzenleme yapılması mümkün değildir. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile vergi düzenlemesi yapılması, Anayasamızın Olağanüstü Hal Yönetimi başlıklı 119/6'ncı maddesi gereğince OHAL ve savaş dönemlerdir. Yani normal dönemde "kararnameyle vergisel düzenleme yapılamaz".

Sanıyorum bu söylemde kastedilen Cumhurbaşkanı kararıdır. Ve çok büyük bir kesim Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Cumhurbaşkanı kararı farkını bilmediğinden hepsine kararname diyerek rahat anlaşılması sağlanmaktadır. Bu amaçla söylendiğini sanıyorum zira hukukçu sayısının fazla olduğu CHP'nin böyle bir hata yapabileceğine pek ihtimal vermiyorum ya da neyse…

Gençlerin ilk cep telefonu alımlarında ÖTV alınmayacak vaadi

1 Ağustos 2002 tarihinden bu yanadır bütçenin en önemli kalemlerinden olan özel tüketim vergisi (ÖTV) gençlerin ilk cep telefonu alımlarında alınmayacak.

Şu anki tarifeye göre 1.500 TL'ye kadar olan cep telefonlarının tesliminde yüzde 25, 1.500 TL – 3 bin TL arasındaki cep telefonlarının tesliminde yüzde 40 ve 3.000 TL üzerindeki cep telefonlarının tesliminde ise yüzde 50 oranında ÖTV tahsil edilmektedir. Bu tutarlar üzerinden ayrıca yüzde 18 oranında KDV de alınmaktadır.

Bu kapsamda Kılıçdaroğlu'nun "Gençlerin ilk cep telefonu ve oyun konsolu alımlarında ÖTV sıfırlanacak, ilk internet aboneliklerinden vergi alınmayacak ve indirimli paketlere ulaşmaları sağlanacak." vaadinin oldukça önemli bulduğumu belirtmek isterim.  

Gençlerin alacakları sıfır otomobilde ÖTV sıfırlanacak vaadi

Gençlerin ilk alacakları sıfır otomobillere ilişkin ÖTV'nin alınmayacağı vaadi oldukça yerinde olduğu kanısındayım. Çünkü şu an dilim usulü dediğimiz bir yöntemle ÖTV tahsil edilmektedir. Çünkü şu an satış fiyatı 595 bin TL ve üstü otomobillere yüzde 80 oranında ÖTV uygulanmaktadır. Bu vaadin hayata geçmesi durumunda örneğin piyasa fiyatı şu an 800 bin TL olan 1,6 motor gücü olan benzinli bir otomobilin fiyatı yaklaşık 445 bin TL'ye düşecektir. Gayet şık bence… 

25 Temmuz 2022'de verilen vaadi de hatırlatalım

25 Temmuz gecesi CHP genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu kişisel sosyal medya hesabından bir video yayımlamıştı. Bu videoda gençlerin ilk defa otomobil alımında ÖTV alınmayacağını, 1,6 motor silindir hacmine sahip otomobillerde alınan vergileri ise dörtte bire indirileceğini daha anlaşılır bir ifadeyle alınacak vergilerin yüzde 75'lik oranda indirileceğini söylemişti. Gençlerin ilk otomobil alımında uygulanacak sıfır ÖTV vaadi o tarihte de söylenmişti.

Ancak genç olmayanların alacağı otomobillerde uygulanacak vergi düzenlemesine ilişkin vaat 25 Temmuz gecesi bir videoda verilmişti. Kılıçdaroğlu'nun "1,6 motor otomobillerde vergileri bugünün yaklaşık dörtte biri oranda indirmek" cümlesindeki "vergileri" ifadesinden hem ÖTV hem de ÖTV üzerinden de alınan KDV anlaşılması gerekir. Daha basit bir ifadeyle 1.6 motor silindir hacmine sahip sıfır bir araba alınırken ödenen ÖTV ve KDV'nin sadece yüzde 25'inin ödeneceği taahhüt etmişti. Sanıyorum bunu (https://t24.com.tr/yazarlar/murat-bati/kilicdaroglu-nun-otomobillerdeki-otv-indirim-plani-fiyatlar-yuzde-40-duser,36089) Kılıçdaroğlu'na hatırlatmak lazım.

Mutabakat metninde yer alan vaatler

30 Ocak 2023 sabahı Altılı Masa üyeleri bir araya gelip tek bir Mutabakat Metni açıklamıştı. Tam adı Ortak Politikalar Mutabakat Metni olan bu belgeye bu linkten ulaşılabilir.

Bu metin aynı zamanda 14 Mayıs sonrası olası bir iktidar değişiminde yapılacaklar konusunda kılavuz olacak vaatleri barındırmaktadır. Kılıçdaroğlu gerek TV programlarında gerek sosyal medya hesaplarında paylaştığı videolarda mutabakat metninde yer alan vaatleri ara sıra dile getiriyor. Ancak söylemeyip atladıkları da var. Hepsini kısa süreli videolara sığdırmak pek de mümkün değil zaten.

Mutabakat metninde vergiyle alakalı değerlendirmeleri daha önce yazmıştım.

Mutabakat metnine bakıldığında vergiyle alakalı kangren olmuş birçok noktaya temas edilmiş ve çözüm önerildiği görünüyor. Daha önce de söylediğim gibi vergide adalet, reform, yeşil vergileme, kayıt dışılık, ücretlerdeki vergileme adaletsizliği, dolaylı vergi hegemonyası gibi ana arterler dillendirilmiş ki oldukça isabetli olmuş.

Ezcümle

Tüm siyasi partiler ve Cumhurbaşkanı adayları seçim beyannamelerini ya yayımladı ya da farklı mecralarda meramlarını sözlü-yazılı olarak seçmenlere anlatmaya çalıştı. Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki favori var; Erdoğan ve Kılıçdaroğlu. İkisinin de muhtelif beyan ve açıklamaları var. İki lider de çok deneyimli ve insanüstü bir performans gösteriyor. Ancak Erdoğan daha çok yaptıklarıyla Kılıçdaroğlu ise yapacaklarıyla seçmene sesleniyor.

Bugünkü yazım Kılıçdaroğlu'nun vaatlerine ilişkindi. Ve sanıyorum vergiyle alakalı hatalar olsa da en tutarlı ve kapsayıcı vaatleri içerdiğini söylemem gerekiyor.