Türkiye’den dünyaya, yapay zekâdan ekonomi ve gençliğe; T24 Yıllık Konferansı, 6 panel, 4 sunumla sürüyor

T24 Haber Merkezi 

T24 Yıllık Konferansları’nın üçüncüsü, bugün (3 Ekim Çarşamba), “Belirsizlikler ve Öngörüler" teması altında yapılıyor. “Çoklu krizler, ekonomi, politika, demografi, gençlik, yapay zekâ"  konuları üzerine düzenlenen konferansta, alanlarında uzman 17 saygın isim sunumlar yapıyor, panellere katılıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "İstikrar ve Reform Programı" sunumunu yaptı.

Finansal dış kaynaklar ve ideolojik angajmanlardan bağımsız, sadece gazetecilik gelirleriyle yayın yapan T24, yayın hayatındaki 15 yılda Türkiye’nin her kesimince izlenen, dünyada da referans alınan, bu vasıflarıyla medya tarihinde özel yeri olan bir haber/yorum/analiz mecrası konumuna ulaştı. T24, her yıl düzenlemeye karar verdiği “Yıllık Buluşmalar” serisinin üçüncüsünü, bu yıl 3 Ekim'de, tam gün sürecek bir konferansla gerçekleştiriyor. Konferansın moderatörlüklerini Şirin Payzın ve Murat Sabuncu üstleniyor.

Wyndham Grand Levent Hotel'de yapılan konferans, bu yıl 15. yaşını dolduran T24'ün bugüne kadarki serüvenini video ve fotoğraflarla anlatan bir gösterimle başladı. T24 Genel Yayın Yönetmeni Doğan Akın'ın karşılama konuşmasının ardından Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in "Türkiye Ekonomisi: İstikrar ve Reform Programı"  temasıyla yaptığı özel sunumla devam etti. 

Konferansta; Google Türkiye CEO'su Mehmet Keteloğlu'nun"yapay zekâda dünyada neler olduğunu, Türkiye'nin nerede olduğunu" değerlendireceği konferansta, Beşiktaş Jimnastik Kulübü Başkanı Hasan Arat da "Futbol Nerede Başlar, Nerede Bitmez" başlıklı sunum yapacak. 

Bakan Şimşek: Dezenflasyon sürecini daha kademeli yapmayı tercih ettik 

Bakan Mehmet Şimşek sunumunda, uygulanmakta olan ekonomi programına neden ihtiyaç duyulduğunu şu sözlerle anlattı:

"Türkiye'nin program öncesinde önemli dış kırılganlıkları vardı. Enflasyon, yüksek bütçe açıkları, yüksek cari açıklar... Birtakım dengesizliklerle karşı karşıyaydık. Canlı bir organizma gibi düşünmeniz gerekiyor programı. Herhangi bir programın ana hedefi, sürdürülebilir yüksek büyüme ve daha adil bir gelir dağılımı olmalı. Fiyat istikrarı, bütçe disiplini, cari açığın sürdürülebilir bir boyutta tutulması çok değerli, nihai hedefi gerçekleştirmeye yönelik yapısal dönüşüm en kritik bileşen."

En önemli hedefin enflasyon düşüşü olduğunu dile getiren Bakan Şimşek, "Geçiş döneminden sonra dezenflasyon süreci başladı. Biz bunu daha kademeli yapmayı tercih ettik. Reel sektörün uyum sağlaması için fırsat verdik. Bu daha doğru bir yaklaşım. Türkiye için daha sağlıklı olacağını düşündük" açıklamasını yaptı. 

Enflasyon ve büyüme dengesi hakkında da konuşan, Bakan Şimşek, şunları kaydetti:

"Geçici olarak büyümede bir yavaşlama oluyor ancak sürdürülebilir yüksek büyümenin önkoşulu fiyat istikrarıdır. Türkiye gerçekten yüksek sürdürülebilir büyüme patikasına kalıcı şekilde oturmak istiyorsa fiyat istikrarını sağlamalı. Mayıs ayında bana verilen briefingde açık yüzde 9,8 olacak dediler. Tedbir almak zorundaydık, aldık. Açık yüzde 5,2'ye indi. Depremi ayırdığınız zaman yüzde 1,6 açık söz konusu oldu. Vergi artışlarına gittik, harcama tedbirleri devam ediyor, gelir performansı geçen sene iyi oldu." 

"2026 sonunda hedefimiz tek haneli enflasyon"

Geçen yıl para politikasının yeniden inşa edilmesi gerektiğini belirten Bakan Şimşek, "Koşulların dezenflasyona müsait hale gelmesi için bir geçiş süreci öngördük. Kalıcı bir düşüş için gereken şartları oluşturuyoruz. Hedef, 2026 sonunda yüksek de olsa tek haneye indirmek" açıklamasını yaptı. 

Programın arzulanan sonuçları verip vermediğini değerlendiren Şimşek, "Türkiye'nin en büyük kırılganlık alanı, dış açık. Yakında 15 milyar dolar civarı bir rakama düşmüş olacak. Kısmen geçici faktörlerin etkisi var ama kısmen de giderek yapısal dönüşümün etkisini göreceğiz. Rezerv konusu, diğer bir endişe kaynağıydı. Rezervlerde ciddi bir iyileşme söz konusu. 27 Eylül itibarıyla son 1 yıl içinde net rezervde 93 milyar dolarlık artış var. Rezerv, şu an bir endişe kaynağı olmaktan çıktı" dedi. 

Kur Korumalı Mavduat programı hakkında konuşan Şimşek, "Biz buradan çıkmakta kararlıyız, bir türbülans yaratmandan devam edeceğiz" dedi. 

Şimşek, "Reel ekonomide bir yavaşlama var. Bazı alanlarda daralma var ama reel ekonominin geneline ilişkin bir daralma söz konusu değil, olumlu bir büyüme söz konusu" dedi. 

"EYT'nin maliyeti, deprem gibi geçici değil" 

Bakan Şimşek, geçen yıl genel seçimler öncesinde yürürlüğe giren emeklilikte yaşa takılanlar uygulaması için de "EYT'nin maliyeti kalıcı bir maliyet. Deprem etkisi birkaç yıllığına bir kerelik. EYT öyle değil" ifadesini kullandı. 

Şimşek, "Yapısal dönüşümde dünyadan kopuk olamazsınız. Dünyada büyümeyi olumlu etkileyecek iki faktör var: Yapay zekâ kullanımı, yapısal reformlar. Biz kendi yapısal dönüşümümüzü, bu çerçevede dizayn etti. Gelişmekte olan ülkelere göre yapay zeka konusunda daha iyiyiz. Özellikle dijital altyapı konusunda. Esas konumuz, fiber aktif altyapı, inovasyon, entegrasyon. Yeşil dönüşümle birlikte dijital dönüşümü de hızlandıracağız" dedi.

Şimşek, demografik yapıyla ilgili olarak, "Dünyada nüfus yaşlanıyor. Türkiye, yaşlı nüfus kategorisine girmeden, 18-19 yıllık bir süremiz var. Hala bir fırsat penceremiz var. Bizim için kritik bir alan var. OVP çerçevesinde, kreşlere yatırım yapmak, bu alanlarda yatırım yaparak kadınların işgücüne katılımını artırmak istiyoruz" açıklamasını yaptı. 

"Türkiye, dünyadaki küresel parçalanmalardan az etkilenir" 

Şimşek, dünyadaki kutuplaşmadan Türkiye'nin etkilenmeyeceğini öngördüklerini, şu sözlerle dile getirdi:

"Dünya büyümesinde diğer bir engel de kutuplaşma. Çin-ABD arasında stratejik rekabet asıl konu. Bu rekabet, birtakım etkiler doğuruyor. Türkiye'nin nispeten daha dayanıklı bir konumda olduğunu düşünüyoruz. Türkiye, AB'den siyaseten anlaşmazlıklar içinde olsa dahi, biz kurala dayalı bir ticaret modeli işletiyoruz. Ticaret hacmimiz küçümsenecek boyutta değil. Orta Asya ile Orta Doğu ile Kuzey Afrika ile hem yakın coğrafyalardayız hem de dostlukları pekiştiriyoruz. Yakın coğrafyadan ve dost ülkelerden tedarik yeni normal olacaksa, Türkiye dünyadaki küresel parçalanmalardan daha az etkilenir diye bekliyoruz." 

"Enflasyonu, talebi kısıtlayarak indiremeyiz" 

Bakan Şimşek, enflasyonun talebi kısıtlayarak indirilemeyeceğini, yapısal dönüşümle mümkün olduğun ifade etti:

"Piyasada dezenflasyon programı gibi görünen programın gerçeğinde en büyük önceliğimiz, yapısal dönüşüm. Enflasyonu, talebi kısıtlayarak indiremeyiz. Arz yönlü, her alanda verimliliği artırarak, sanayide dönüşümü başararak yapabiliriz. Bunlar piyasaya bırakılmayacak kada sofistike ve zorlu konular.

Program üzerinden rehberlik ve liderlik yapacağımız; sanayide dönüşüm, enerjide dönüşüm, dijitalde dönüşüm başlıklarıyla inşa ettiğimiz bir süreç var. Asıl konu burası. Bunu başarırsak enflasyonda, cari açıkta kalıcı düşüşü başaracağız. Rezerv vs. gibi konular Türkiye'nin gündeminden çıkmış olacak." 

Prof. Zarakol: Belirsizlik, yeni normalimiz olabilir 

Cambridge Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayşe Zarakol, "Batı Sonrasında Nasıl Bir Dünya, Nasıl Bir Türkiye" başlıklı sunumunda, "belirsizliğin yeni normal olabileceğini" söyledi. Prof. Zarakol, 21. yüzyılın düzensiz ve belirsizliğini ise şöyle gerekçelendirdi: 

"Birinci faktör, küresel güney denen ülkelerin artan etkinliği. Eskiden “Üçüncü Dünya” denen ülkeler ki bazen Türkiye’yi de buraya katıyorlar. Bu ülkelerin kapasitesi 20. yüzyıla göre artmış durumda; büyük güçlerle farklar eskiye göre fazla değil. 21. yüzyılda resim farklı. Birçok ülkenin hem ekonomik kapasitesi daha yüksek hem de kendilerine daha çok güven duyuyorlar. Dış politikada daha aktif olmak istiyorlar. Bu örnekler içinde Türkiye de var. Bir taraftan “ne güzel” diyebiliriz ama düzen açısından bakarsanız ortada birçok aktörün olması kafa karıştırıcı bir şey ve belirsizliği artıran bir şey. İngilizler buna 'Mutfakta çok aşçı olursa yemek bozulur' der. Bu belirsizliği artıran faktörlerden biri bu.

"Devletler tekrar şahsileşiyor"

İkinci faktör, devletlerin özelleştirilmesi ya da kişiselleştirilmesi. 19-20. yüzyıl siyasî gelişmelerine bakarsanız dünyanın her yerinde olan şey ulus devletin ortaya çıkmasıyla devlet dediğimiz şeyin kurumsallaşması ve kişilerin tahakkümünden uzaklaşması. 21. yüzyılda bu trendin tersine döndüğünü gördük. Devletler tekrar şahsileşiyor; mesela Rusya değil, 'Putin’in Rusya’sı'... Ülkeleri çok daha fazla liderlerle özdeşleştiriyoruz. Bu trend devam ederse uluslararası düzen açısından belirsizlik yaratan bir şey.

Üçüncü faktör, bizim yapısal sorun dediğimiz, insan olarak kontrol edemediğimiz makro faktörler. İklim değişikliği, teknolojik devrim, finansal oynaklık baskısı çok daha fazla artmış durumda; önümüzü göremiyoruz. İklim değişikliğinin tedarik zinciri etkileri; teknolojik devrimin toplumu nasıl dönüştüreceğini bilemememiz hep belirsizlik yaratıyor. 17. yüzyılda da iklim değişikliği var, teknolojik büyük değişimler var ve ekonomide de büyük değişimler var. Yapısal faktörlerin bir araya gelmesi de 17. yüzyılı hatırlatıyor. Bu yüzden uzmanlar, 21. yüzyıla, çoklu kriz diyorlar.

Bütün bu faktörleri bir araya koyunca benim gördüğüm 21. yüzyıl, 20. yüzyıla benzemeyecek; klasik uluslararası ilişkiler teorileri yetersiz kalıyor ve kalacak; yeni teoriler yaratmamız lazım. Büyük güç çekişmesi geri gelse bile, ki geldi, siyaseten tek belirleyici şey o olmayacak; başka birçok kriz var.

"Türkiye'nin, düzensizliğe alışık olması psikolojik bir avantaj" 

Türkiye’yi bu büyük resmin içine nasıl koyuyoruz? Türkiye, yeni düzensiz dünyaya nasıl adapte olabilir? Türkiye gibi müdahaleci olmak isteyen bir sürü ülke var, o fark edilerek hareket edilirse avantaja da dönüştürülebilecek bir şey. Amerika-Çin çekişmesinden kaçmanın yollarından biri diğer ülkelerde iş birliği yapmak. Devletlerin kişiselleşmesi konusunda Türkiye açısından çok dezavantaj değil, bir aşinalık var; bunun artık norm olduğu bir dünyada belki öyle olmamak dezavantaj. Yapısal faktörlerde en büyük zayıflık. Dışarıdan bakılınca Türkiye bu konuları çok ciddiye almıyormuş gibi görünüyor. Bakan Bey’in konuşmasında vardı, bence bu iyiye işaret. Çok büyük siyasi etkileri olacak büyük değişimlerden geçiyoruz bu açıdan. Bu konuda çok daha fazla kafa yorulması gerekiyor. Genel olarak diyebilirim ki Türkiye’nin düzensiz dünyada bir avantajı var, o da psikolojik bir avantaj. Öyle bir döneme giriyoruz ki 20. yüzyılda faydalı olan şeyler dezavantaj olacak; dezavantaj olan şeyler avantaj olacak. 

Türkiye'nin düzensiz dünyada psikolojik bir avantajı var. Düzensizliğe genel olarak aşina olmamız ve öngörülemeyen ortamlarda bile belli bir istikrarla iş yapabilmemiz, siyaset yapabilmemiz, ekonomiyi götürmemiz... Onun bir psikolojik avantajı olacak. Batı için çok zor. Hem düzenin olmasına hem de o kuralların onları kayırmasına çok alışıklar. Onlar psikolojik olarak 21. yüzyıla hiç hazır değiller. Türkiye ve Türkiye gibi ülkeler psikolojik olarak çok hazır."

Mahfi Eğilmez: Zamanında faiz artırsalardı, enflasyon yüzde 10-15'i geçmezdi 

"Küresel Krizin Eşiğinde Türkiye İçin Öngörüler: Para ve Maliye Politikalarına Bakış" birinci panel, BDO Türkiye CEO'su Erdoğan Sağlam, ekonomist, eski Hazine Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez ve BDO'dan Emrah Akın'ın katılımıyla gerçekleşti. 

Dr. Mahfi Eğilmez, orta vadeli programla ilgili olarak yaptığı değerlendirmede, "OVP'de geleceğe ilişkin her şey pozitif ama sonuç yok. Program böyle yapılmaz. Programı yaptığınız zaman, üç yıllık bir program yapıyorsanız 3 yılın sonunda hangi hedefe varacağınızı yazarsınız, bugünden oraya nasıl gideceğinizi yazarsınız, bunun yerine temenniler var" yorumunu yaptı. 

Dünyanın bir düzensizliğe doğru gittiğini ifade eden Eğilmez, "Biz onlara gidemedik, dünya bize doğru geliyor" dedi. 

Eğilmez, 2023 genel seçimlerinden önce uygulanan "düşük faiz" politikasıyla ilgili olarak da, şu yorumu yaptı:

"Merkez Bankası'nın yükselme eğilimindeki enflasyonu engellemek için faizi birkaç puan artırması gerekirdi. Eğer biz bunu yapsaydık, bizim enflasyonumuz yüzde 10-15'ler ötesine gitmeyecekti. Tabii ki başka koşullar da var. Para politikasında inanılmaz bir hataydı, aylarca, yıllarca enflasyonu çok yüksek götürdük. Tüketiciler her ay enflasyonun daha fazla artacağı endişesiyle ikinci üçüncü evlerini, arabalarını aldılar. Ya dolar aldılar ya altın aldılar. Onları alamayanlar beyaz eşya yenilediler." 

Eğilmez, "Hukuk dışılıkla hiçbir yere varamayız. Birinci yapmamız gereken şey bu. Eğitimde de Türkiye inanılmaz geriye gitti. Müthiş bir kalite düşüşü var. Herkes, her sınıfı geçiyor. Böyle bir eğitim sistemi olmaz. Bu konuda, Uzak Doğu ülkelerini örnek almamız gerekiyor" diye konuştu. 

Erdoğan Sağlam - Mahfi Eğilmez - Emrah Akın 

Emrah Akın: Yeni vergisel düzenlemelere hazırlıklı olmalıyız 

Emrah Akın da OVP'deki vergi konusunu şöyle değerlendirdi:

"Eğer dolaylı vergi vergi gelirlerinizin 65'ini oluşturuyorsa vergide adaletten bahsedemezsin. Dolaylık vergiler dışında da birçok problemimiz var. Diğer önemli konulardan birisi de vergi harcaması konusu. 2024 yılı için 2.2 trilyon harcama yapmayı planlıyoruz. Vergi gelirlerinin yüzde 30'u kadar harcama yapan bir sistemden bahsediyoruz. En yakıcı sorunlarımızdan birisi bu. İndirim, istisna ve muafiyet konusunda ciddi bir sıkıntı içerisindeyiz. Yapılacak çalışmayı bütün sivil toplum ve sektör ile birlikte yapmak lazım.

Yeni vergisel düzenlemelere hazırlıklı olmalıyız. Türkiye'nin gelir ihtiyacı var. 2,6 trilyon bütçe açığı verilmesi planlanıyor. Bütçe harcamaları yılın son 3 ayında patlar. 2024'ü en iyi ihtimalle yüzde 5 civarı bir bütçe açığıyla kapatacağız. Enflasyonun 1 puan artışının, 55 milyar TL ek yükü var.

Teşvik sistemini vergisel yönden de sorunlarımız var. Bizim bugüne kadar verdiğimiz vergisel teşvikler bugün geldi ayağımıza dolandı. Bizim verdiğimiz teşvikler operasyonel maliyetlere yönelik olmalıydı. Biz senelerdir sadece vergisel teşvik veriyoruz.

Biz 2008 yılında beri kayıtdışı programı yapıyoruz. Bir ülkede nakit ekonomisi çok fazlaysa, dolaylı vergiler inanılmaz yüksekse, SGK prim yükünüz fazlaysa, işsizliğiniz yüksekse o ülkede kayıtdışılık fazla olur. Vergi bilinci yerlerde olan bir ülkeyiz. Eğer herkese beyanname verebilecek duruma getirirsek herkeste vergi bilinci olacak. Ne kadar vergi ödediğiniz bu salonda kaç kişi biliyor? Böyle bir ülkede vergi bilinci oluşturamazsınız." 

T24 Yıllık Konferansları’nın ikincisi, “Kaç ihtimal daha var?” teması altında
24 Ekim 2023'te yapılmıştı

Google Türkiye CEO'su: Yapay zekânın ne olmadığını da kafamızda netleştirmemiz gerekiyor

"Yapay Zekâ Dünyasında Neler oluyor, Türkiye' Nerede?" başlıklı sunumu, Google Türkiye CEO'su Mehmet Keteloğlu, gerçekleştirdi. 

Keteloğlu, şunları söyledi: 

"Yapay zekâ, içinden geçmekte olduğumuz son yirmi yılda üçüncü dönüşüm. İnternet, mobil dönüşüm ve yapay zekâ... Yapay zekânın ne olmadığını da kafamızda netleştirmemiz gerekiyor, bu konuda çok fazla mit var. 

Her bir teknoloji dönüşümü, onlarca yıl alıyor. İnternetin bütün dünyaya kazanımı 10-15 yıl aldı; hâlâ da içinden geçiliyor. Yapay zekânın çok erken bir dönemindeyiz."

Birinci amaçlarının yapay zekâyı herkes için erişilebilir ve ulaşılabilir kılmak olduğunu dile getiren Keteloğlu, ''Bir şeyleri anlayıp sentezini çıkarıp önünüze getirme konusunda oldukça faydalı. Bizim maillerimizi çok kolay daha yazmamıza yardımcı olabiliyor. Maillere bakıp özetlerini çıkar diyebiliyorsunuz. Bizim verimliliğimizi arttıracak ve bilgiye erişimimizi arttırabilir. Yaratacılığı artırabilir. Bu platformu herkese açacağız ki kendi veri setleriyle firmalar kendi uygulamalarını geliştirebilir. İnovasyonu artıralım dedik. Ve bunu kararlı, cesur ama aynı zamanda sorumlu hale getirelim. Bu dört hedef doğrultusunda geliştirmeye devam ediyoruz'' dedi.