Liberal Araştırmacılar Platformu: Daron Acemoğlu'nun çalışması, ekonomik büyüme ve refahın multidisipliner bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini belirtiyor

T24 Ekonomi

Liberal Araştırmacılar Platformu tarafından, Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülen Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) öğretim üyesi Prof. Dr. Daron Acemoğlu ve ekibinin çalışmasına ilişkin olarak yapılan özette, "Acemoğlu ve ekibinin Nobel’e layık görülen çalışması, geleneksel neoklasik ekonomi yaklaşımını eleştiriyor. Acemoğlu ve ekibi ekonomik büyüme ve refahın multidisipliner bir yaklaşımla ele alınması gerektiğini belirtiyor" denildi. Acemoğlu ve ekibinin çalışmasının Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin, güçlü ve kapsayıcı kurumlar inşa ederek sürdürülebilir büyümeye ulaşabileceğini gösterdiği ifade edilen özette, "Ekonomik kalkınma yolunda güçlü kurumlar, siyasi reformlar ve kapsayıcı bir ekonomik model inşa etmek, Türkiye’nin ve diğer ülkelerin geleceği için büyük bir öneme sahip" ifadeleri yer aldı. 

Liberal Araştırmacılar Platformu, Daron Acemoğlu ve ekibinin Nobel’e layık görülen çalışmasını özetledi.

Türkiye’nin 3. Nobel’i: Ekonomik büyüme ve kurumlar

Ekonomik büyüme ve toplumsal refah, uluslararası ekonomi literatüründe uzun yıllardır en çok tartışılan konuların başında gelir. Peki, neden bazı ülkeler zenginleşirken, bazıları geri kalıyor? Bu sorunun cevabını arayan birçok çalışma yapıldı. Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James A. Robinson tarafından yazılan ve Nobel Ödülü'ne layık görülen "Institutions as a Fundamental Cause of Long-Run Growth" adlı çalışma, bu farklılığın temel nedeninin ekonomik ve siyasi kurumlar olduğunu savunuyor.

Neoklasik yaklaşımın yetersizliği

Yazarlar, neoklasik ekonomi yaklaşımının ekonomik büyümeyi açıklamakta yetersiz kaldığını ve bu yaklaşımların siyasi ve ekonomik kurumların önemini göz ardı ettiğini, ekonomik büyüme ve refahın topluma yayılmasının tek bir faktörle açıklanamayacağını net bir şekilde vurguluyorlar.

Bu araştırmayı diğerlerinden ayıran en önemli özelliklerden biri, büyüme ve refah gibi ekonomi biliminin temel bir sorunsalını multidisipliner bir çerçevede ele almasıdır. Çalışma, ekonomi biliminin yanı sıra siyaset bilimi ve sosyoloji perspektiflerinden de yararlanarak bizlere liberal ve gerçekçi bir yaklaşım sunuyor.

Kurumlar nasıl şekilleniyor?

"Farklı gruplar ve bireyler genellikle farklı ekonomik kurumlardan fayda sağlar ve bu sosyal tercihler üzerinde genellikle bir çatışma vardır; nihayetinde bu çatışma, daha fazla siyasi güce sahip grupların lehine çözülür."

Araştırma, kurumların şekillenmesinde toplumsal grupların düşünce yapılarının önemine dikkat çekiyor. Fikir çatışmalarının, genellikle siyasi gücü elinde bulunduran grupların lehine sonuçlandığını ve kurumların bu şekilde şekillendiğini savunuyor. Bu analiz siyaset bilimi teorisi bakımından ele alındığında realist okulun savlarını destekler nitelikte. Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki, yazarlar kurumların nasıl şekillendiğini realist bir bakış açısıyla, yani güç dengeleri ve çıkar çatışmaları üzerinden analiz ediyorlar. Bununla birlikte, ekonomik büyüme ve toplumsal refah artışının liberal ve demokratik değerlerle mümkün olacağını vurguluyorlar.

Fiili siyasi gücün etkisi

"De-facto siyasi güç, zaman zaman siyasi kurumlarda değişikliğe neden olur."

Araştırmaya göre, fiili siyasi gücün toplumun geniş kesimlerine yayılması, ekonomik eşitliği ve büyümeyi artıran kurumların ortaya çıkmasını sağlar. Aksi takdirde, kurumlar sadece belirli grupların çıkarlarına göre şekillenebilir.

Kore deneyi

Çalışmanın öne çıkan argümanlarından biri de "Kore Deneyi"dir. II. Dünya Savaşı sonrasında Kore'nin bölünmesi ve iki ülkede farklı ekonomik ve siyasi modellerin uygulanması, doğal bir deney ortamı yaratmıştır. Güney Kore'nin piyasa temelli ekonomik kurumları benimseyerek hızla kalkındığı, Kuzey Kore'nin ise merkezi planlı ekonomi nedeniyle gerilediği, bu araştırmanın en önemli bulgularından biridir.

Talihin tersine dönüşü

Tarihsel olarak zengin doğal kaynaklara sahip olan Hindistan ve Meksika gibi ülkeler, sömürge döneminde dayatılan işlevsiz kurumlar nedeniyle fakirleşmiştir. Aynı dönemde daha az gelişmiş olan Kuzey Amerika ve Avustralya ise güçlü kurumlar sayesinde zenginleşmiştir.

Gelişmekte olan ülkeler için dersler

Ekonomik ve politik kurumların büyüme ve refah üzerindeki etkilerini ortaya koyan bu araştırma, gelişmekte olan ülkelere önemli politika önerileri sunuyor. Daron Acemoğlu’nun Nobel Ödülü kazanması, Türkiye için büyük bir gurur kaynağıdır. Ancak bu çalışma, sadece küresel ekonomik gerçekliklere yeni bir bakış açısı sunmakla kalmıyor, aynı zamanda Türkiye’nin ekonomik kalkınmasına yönelik değerli öneriler de içeriyor.

TIKLAYIN - Daron Acemoğlu: Bu ödül, iyi bir kariyere sahip olma hayalinden öte bir şey

TIKLAYIN - Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülen Daron Acemoğlu'na tebrik mesajları yağdı; "İktidarın, Acemoğlu'nun tezlerinden ders almasını dilerim"

TIKLAYIN - Daron Acemoğlu'nun T24 konuşmaları: Yapay zekâdan hukuk devletine, ekonomi politikalarından siyasete, ne düşünüyor, hangi önerilerde bulunuyor?

Cansu Çamlıbel'in söyleşisi | Prof. Dr. Daron Acemoğlu: Türk ekonomisinin yapısal problemlerini 10 senede kalıcı hale getirmiş bir bakandan nasıl umutlanayım?

Murat Sabuncu'nun söyleşisi | Daron Acemoğlu: Dünyanın gelişmekte olan ülkelerin sesine ihtiyacı var, ama o ses için BRICS doğru yer değil

TIKLAYIN - Prof. Daron Acemoğlu: Ekonomideki kriz 1-2 yıl sürecek, üretkenlik sıfır, yapay çözümlerle olmaz; toplumun özgürlüğü, sesi ve özgüveni artmalı